ΟΜΙΛΙΑ
ΈΛΕΝΑΣ ΠΑΝΑΡΙΤΗ
ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ
«ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ, ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ»
ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ
Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το σχέδιο νόμου που συζητάμε σήμερα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, τη στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Οικονομικών, εντάσσεται στον ευρύτερο σχεδιασμό του Υπουργείου Οικονομικών με στόχο τη συστηματική περιστολή της φοροδιαφυγής.
Είναι ένα νομοσχέδιο φιλόδοξο: θέλει να δημιουργήσει μια νέα φορολογική συνείδηση μια νέα σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον πολίτη και στο κράτος. Κι αυτή η λέξη, κύριοι συνάδελφοι, η εμπιστοσύνη, είναι το κλειδί της επιτυχίας για τη μεγάλη εθνική προσπάθεια που καταβάλλουμε. Πριν από λίγες μέρες, στις Βρυξέλλες, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου κέρδισε μια κρίσιμη μάχη για τη χώρα. Με τις αποφάσεις τους, οι εταίροι μας έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα.
Ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνησή της, που μας οδηγεί με σταθερό χέρι μακριά από αυτή την τρικυμία.
Ψήφο εμπιστοσύνης στον λαό της, που σηκώνει στην πλάτη του θυσίες δύσκολες και βάρη συνθλιπτικά.
Πρέπει να συνεχίσουμε να εκπέμπουμε αυτόν τον αέρα της εμπιστοσύνης σε τούτη την αίθουσα. Οι θέσεις και οι διαφορές μας υπάρχουν και θα συνεχίσουν ασφαλώς να υπάρχουν. Αλλά όλα αυτά δεν μπορεί να παρεμποδίζουν τη στοιχειώδη συνεννόηση, τη συνειδητοποίηση της βαρύτητας της κρίσης που ζούμε. Επιτέλους, ας μιλήσουμε μεταξύ μας με εμπιστοσύνη, με τον νου να βλέπει στο σήμερα και στο αύριο κι όχι σε φτηνές μικροπολιτικές σκοπιμότητες που πριονίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο καθόμαστε όλοι!
Είναι γεγονός ότι αυτό το πολύπλοκο σαθρό φορολογικό σύστημα, το οποίο ταλαιπωρεί τους Έλληνες και δεν είναι τελικά αποτελεσματικό για κανέναν χρειάζεται εκ βάθρων αναδιάρθρωση.
Αυτό το νοσηρό ως τώρα, μη αποτελεσματικό, φορολογικό σύστημα δεν είναι σίγουρα ένα σύστημα ευθύγραμμο ούτως ώστε η λύση του να είναι τόσο εύκολη και γρήγορη. Αυτό το σχέδιο νόμου αποσκοπεί στην συμπλήρωση του νομικού πλαισίου και συνεπώς τη θωράκιση του συστήματος με όσα νομικά εργαλεία απαιτούνται για την αποτελεσματική λειτουργία του.
Αγγίζουμε νευραλγικά στοιχεία του μηχανισμού και αλλάζουμε τον τρόπο λειτουργίας του, φέρνουμε τέλος στην ατιμωρησία, καλύτερη και ανεξάρτητη εποπτεία και καταπολεμούμε τη διαφθορά.
Καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι σε μια οικονομία όπου το φορολογικό σύστημα και οι υπηρεσίες του δεν είναι λειτουργικές ούτε αποτελεσματικές, σε ένα σύστημα που δε λειτουργεί, οι φορολογικοί συντελεστές τείνουν να είναι υψηλοί.
Αυτό είναι το σύνηθες και μείζον δίλημμα που υπάρχει σε οικονομίες, οι οποίες βρίσκονται σε οικονομική κρίση, και πάσχουν από υψηλή ατυπικότητα όπως η Ελλάδα (και η ατυπικότητα είναι αποτέλεσμα της μη προβλεψιμότητας των κανόνων, της γραφειοκρατίας, της διάχυσης και σύγχυσης των αρμοδιοτήτων και κυρίως της κατ’ ουσίαν ανύπαρκτης εποπτείας - αφού η πολυπλοκότητα και η θολούρα την εξουδετερώνει).
Γι’ αυτόν το λόγο, πάντα μεγάλες δημοσιονομικές ρυθμίσεις, είναι επιτυχείς και βιώσιμες, κυρίως ως συνάρτηση της σωστής λειτουργίας των υπηρεσιών του φορολογικού μηχανισμού. Ένας τέτοιος μηχανισμός μπορεί να υποστηρίξει μια συστηματική ροή εσόδων με προβλεπόμενο κόστος λειτουργίας και όπως διεθνώς έχει αποδειχθεί, να έχει εγγυημένη αποτελεσματικότητα.
Παρόμοιες μεταρρυθμίσεις έχουν γίνει σε άλλες χώρες του εξωτερικού και κυρίως τη δεκαετία του ΄90. Τα αποτελέσματα υπήρξαν θεαματικά. Περιπτώσεις που ξεκίνησαν από χειρότερη αφετηρία από τη δική μας, με πολύ σαθρό σύστημα, απέδωσαν φορολογικά έσοδα, ξεκινώντας από 5% του ΑΕΠ και πήγε στο 13% του ΑΕΠ μέσα σε 4 ή 5 χρόνια.
Η χώρα μας, αυτή τη στιγμή, αφού περάσαμε την έκτακτη ανάγκη του 2010, όπου έπρεπε να ρυθμιστούν με πολύ γρήγορους ρυθμούς οι δείκτες των εσόδων, χρειάζεται μια ριζική μεταρρύθμιση, ώστε να διαμορφωθεί σταθερότητα στο φορολογικό πλαίσιο και να εξασφαλισθεί η βιωσιμότητα των μεταρρυθμίσεων που έχουμε ξεκινήσει και που ακολουθούμε μέχρι σήμερα με τόσες θυσίες.
Αλήθεια, ποια είναι η εικόνα της Ελληνικής πραγματικότητας σήμερα;
Φοροδιαφυγή, διαφθορά, ανοχή, ατιμωρησία!
Μέχρι σήμερα, έχουμε επιτρέψει να υπάρχει φοροδιαφυγή και διαφθορά ή τουλάχιστον, έχουμε δείξει ανοχή στο να υπάρχει φοροδιαφυγή και διαφθορά. Όποια και να είναι η αιτία, το αποτέλεσμα σε νούμερα είναι το ίδιο: σήμερα μόνο από τη φοροδιαφυγή στο Φ.Π.Α. και φόρο εισοδήματος, χάνουμε 15 δις ετησίως. To τελικό αποτέλεσμα στην ελληνική μας κοινωνία είναι: ο κυνισμός «δε βαριέσαι, δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα», η κατάλυση της εμπιστοσύνης από τον πολίτη προς τον κρατικό μηχανισμό της εφορίας, αλλά και από το κράτος προς τον πολίτη.
H σχέση μεταξύ του κράτους και του πολίτη υπήρξε για δεκαετίες ολόκληρες νοσηρή και νοσογόνος. Η σχέση αυτή κατέληξε στην υπερ-πολυπλοκότητα του συστήματος, την αυτοεξουδετέρωση της προβλεπόμενης εποπτείας, γιατί όλοι είναι αρμόδιοι και κανένας δεν είναι. Καταλήξαμε σε μια υπέρογκη ατυπικότητα στις συναλλαγές μας, στην αγορά, στην οικονομία. Σήμερα, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του Α.Ε.Π. που έχουμε (κοντά στο 40%), καταχωρείται ως άτυπο και αυτό δεν σημαίνει οπωσδήποτε παράνομο, μπορεί να σημαίνει απλά ασυνεπές, αλλά αυτό είναι που πρέπει να αλλάξει σήμερα ριζικά.
Ένα κράτος που θέλει να είναι παραγωγικό, ανταγωνιστικό στον σύγχρονο κόσμο, πρέπει να κτίσει νέες γέφυρες εμπιστοσύνης ανάμεσα στο δημόσιο και στον ιδιώτη. Η διεθνής εμπειρία μας διδάσκει ότι ένα αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα πρέπει να στηρίζεται στην απλοποίηση, στην εμπιστοσύνη, στην δυνατότητα επιβολής του νόμου και των κανόνων και στο αίσθημα δικαιοσύνης. Το καινούριο φορολογικό πλαίσιο που δημιουργούμε στηρίζεται σε δύο βασικούς άξονες. Ο ένας είναι οργανωτικός και φτιάχνει δομές εποπτείας - και ο δεύτερος άξονας που είναι και ο πιο ουσιαστικός, αφορά το φορολογικό αδίκημα.
Με αυτό το Ν/Σ δημιουργούμε ένα στεγανό νόμιμο κύκλωμα. Προβλέπεται μια λιτή και διάφανη εποπτεία όπου το κράτος θα ελέγχει αλλά και θα ελέγχεται. Οι ευθύνες δε θα είναι πλέον διάσπαρτες και ανεξέλεγκτες και αυτό δεν αφορά μόνο την φοροεισπρακτική ικανότητα, αλλά και τη θεμελιώδη αρχή της σχέσης πολιτείας και κοινωνίας. Δημιουργούμε ένα στεγανό νόμιμο κύκλωμα, ώστε να κατακτήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, διότι η εμπιστοσύνη δεν επιβάλλεται, αλλά κερδίζεται.
Από κάποιες αντιδράσεις βλέπω ότι η αλλαγή στο φορολογικό αδίκημα ίσως σοκάρει κάποιους. Μας σοκάρει το γεγονός ότι περνάμε από την απόλυτη ατιμωρησία και ανοχή στη συνειδητοποίηση ότι η φοροδιαφυγή θα τιμωρείται. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι στις σημερινές περιστάσεις, το να μην πληρώνουμε φόρους είναι ένα εθνικό θέμα και αδίκημα κατά του κοινού συνόλου. Η φοροδιαφυγή σήμερα, δεν είναι, όπως η φοροδιαφυγή που βλέπαμε την δεκαετία του ’60, του ’70 και του ’80, όπου υπήρχαν κάποια μικρά πλεονάσματα και μπορούσαμε να την αποδεχθούμε. Σήμερα, τα φορολογικά έσοδα είναι μια προϋπόθεση επιβίωσης για το κράτος μας, για την κοινωνία μας και το σημαντικότερο είναι ότι είναι μια προϋπόθεση αξιοπρέπειας του λαού μας.
Κρατώντας αυτή τη σκέψη στο μυαλό μας, να επισημάνω σε αυτούς που δηλώνουν ότι οι ποινές δεν τηρούν την αρχή της αναλογικότητας, ότι όσοι ζούμε στην Ελλάδα του σήμερα δεν ζούμε σε έναν ΙΔΕΑΤΟ ΚΟΣΜΟ, όπου η φοροδιαφυγή είναι απλά περιστασιακή! H χώρα μας πάσχει κατεξοχήν από φοροδιαφυγή και η αναλογικότητα των ποινών πρέπει πάντα να εξετάζεται σε συνάρτηση με τις ιδιαίτερες κοινωνικές συνθήκες του κάθε κράτους. Φανταστείτε το παράδειγμα κάποιου που συλλαμβάνεται να κατέχει μια μικρή ποσότητα ναρκωτικών στην Μπογκοτά στην Κολομβία και κάποιου που συλλαμβάνεται με ναρκωτικά στο Άμστερνταμ. Οι ποινές που θα επιβληθούν είναι δυσανάλογες για ευνόητους λόγους.
Στην Ελλάδα ξεκινάμε με ένα σύστημα το οποίο είναι δύσκαμπτο και νοσηρό. Όταν όμως, είναι τόσο δύσκαμπτο και συγκρούεσαι με ισχυρές αδράνειες, στρεβλώσεις και παθογένειες δεκαετιών είναι αναγκαίο ένα δυνατό και ίσως ένα δύσκολο, αλλά σημαντικό, μεταβατικό στάδιο. Είναι αναγκαία μια φάση που χρειάζεται να διαμορφώσεις και να ενεργοποιήσεις ένα σύστημα αυστηρού ελέγχου και αποτελεσματικής καταστολής.
Σήμερα αυτό είναι ένα θεμελιώδες διακύβευμα που αντιμετωπίζει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών, διότι εάν δεν το κάνει θα συνεχίσουμε να λειτουργούμε ως δαρβινιστική κοινωνία, ακολουθώντας τον φυσικό νόμο του ισχυρότερου και του θρασύτερου. Η ισχύς και το θράσος θα συνεχίζουν να επικρατούν, υπονομεύοντας την επιβίωση του κράτους και τη δυνατότητά του να ασκήσει κοινωνική πολιτική, όποτε χρειάζεται.
Η φορολογική μεταρρύθμιση βρίσκεται στην καρδιά του οικονομικού προβλήματος της χώρας μας.
Προχωρούμε στη ριζική μεταρρύθμιση των φοροεισπρακτικών και ελεγκτικών μηχανισμών του υπουργείου. Δημιουργείται Εισαγγελέας Οικονομικού Εγκλήματος, Ελεγκτές Βεβαίωσης και Αναγκαστικής Είσπραξης, Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων. Δημιουργείται διαχωρισμός της ελεγκτικής και της εισπρακτικής λειτουργίας. Εισάγεται συμψηφισμός απαιτήσεων του δημοσίου με οφειλές του προς ιδιώτες. Εισάγεται εναλλακτική επίλυση διαφορών, με το σώμα φορολογικών διαιτητών, ούτως ώστε να υπάρχει βοήθεια στην εμβέλεια και την αποτελεσματικότητα του συστήματος. Επιπλέον, εισάγουμε στην όλη διαδικασία την ηλεκτρονική καταγραφή των δεδομένων, τη διασταύρωση και παρακολούθηση των υποθέσεων που βοηθά στην αποπροσωποποίηση της διαδικασίας και καθιστά, επιτέλους, τις διαδικασίες πιο αντικειμενικές. Εισάγουμε την ηλεκτρονική κάρτα αποδείξεων. Προχωρούμε στην δημοσιοποίηση οφειλών και παραβατών. Ο πολύ σημαντικός στόχος μας είναι να καταφέρουμε να ελαχιστοποιήσουμε την επαφή των εφόρων με τον πολίτη.
Έχουμε και άλλα βήματα βέβαια να κάνουμε και πρόκειται για ένα τεράστιο έργο που δεν ολοκληρώνεται με ένα νομοσχέδιο, ώστε να τελειώσει μέσα σε λίγους μήνες. Είναι μια θαρραλέα και πολύ σημαντική αρχή. Η μεταρρύθμιση των μηχανισμών του Υπουργείου Οικονομικών αλλάζει ριζικά τις υπηρεσίες και τις λειτουργίες του και βοηθά την διεύρυνση της φορολογικής βάσης και στοχεύουμε στην αύξηση των φορολογικών εσόδων του κράτους με χαμηλότερους συντελεστές. Αυτήν τη στιγμή, αναφορικά με τις επιχειρήσεις, κατεβάζουμε τους συντελεστές από το 24% στο 20%.
Αντιθέτως, οποιαδήποτε φορολογική πολιτική χωρίς διοικητική μεταρρύθμιση στους σχετικούς μηχανισμούς είναι χαμένο στοίχημα εκ των προτέρων. Αν δεν αποκόψουμε τις γραμμές ανεφοδιασμού που κρατούν ζωντανή και ακμαία τη διαφθορά, απλώς θα αποτύχουμε. Αν δεν αποκτήσουμε σύγχρονους, μηχανοργανωμένους μηχανισμούς, ικανούς να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στα σύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα που θέτει η εποχή της παγκοσμιοποίησης, τα φορολογικά μας έσοδα δεν πρόκειται να αυξηθούν στο επίπεδο που χρειαζόμαστε.
Με αυτό το νομοσχέδιο η πολιτική επιβάλλεται της λογιστικής. Καθιερώνουμε νέους μηχανισμούς, που θα οικοδομούν τις προϋποθέσεις για μια καθαρή επαφή κράτους - πολίτη, πάνω σε μια νέα ηθική. Μια νέα ηθική που απαξιώνει το οικονομικό έγκλημα, επαναφέρει την αξιοπρέπεια στην οικονομία, στην κοινωνία και στην αγορά. Ο στόχος μας είναι η αποτελεσματικότητα, η ανάπτυξη, η δικαιοσύνη και η οικονομική ανεξαρτησία της χώρας μας.
