Ομιλία της Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τον προϋπολογισμό, 20.12.2009Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Η σύγχρονη κρίση δεν είναι οικονομική!
Αν ήταν μόνο οικονομική, θα αρκούσαν κάποια οικονομικά μέτρα και αργά ή γρήγορα θα την ξεπερνούσαμε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑΤα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα. Το οικονομικό πρόβλημα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Οι λύσεις που απαιτούνται πρέπει να είναι διαρθρωτικές και τα αποτελέσματα τους να προβάλλονται σε μακρύ χρονικό ορίζοντα.
Πριν από την χρηματοοικονομική κατάρρευση, αυτό που είχε μπει σε κρίση ήταν το ίδιο το περιβάλλον. Η κλιματική αλλαγή, η έλλειψη ποιοτικών και ποσοτικών υδατικών πόρων, ο περιορισμός της βιοποκιλότητας είναι ορισμένες μόνο από τις εκφράσεις αυτής της κρίσης. Αυτή η κρίση δεν ξεπερνιέται με τα παλιά οικονομικά εργαλεία, ούτε σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Όπως αποδείχθηκε και στην σύνοδο της Κοπεγχάγης, η παγκόσμια αυτή κρίση εκτός των άλλων είναι κρίση αξιών, στρατηγικής αλλά και πολιτικής βούλησης. Είναι μια κρίση που προκύπτει από συσσωρευμένες ανισότητες ανάμεσα στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Ανισότητες που έχουν εισχωρήσει βαθιά μέσα στις ίδιες τις ομάδες των χωρών αυτών όπως συμβαίνει και στις κοινωνίες τις δικές μας σε μικρότερη κλίμακα.
Και ακριβώς γι αυτό το λόγο, γιατί τα προβλήματα είναι πολλά, σωρευτικά αλλά και επιδρούν άνισα σε διαφορετικές ομάδες χωρών, είναι και μια κρίση διακυβέρνησης.
Δεν θα σταθώ πολύ στα απογοητευτικά αποτελέσματα της Συνόδου της Κοπεγχάγης - είμαι στη διαθεσή σας για όποια ενημέρωση θέλετε - θέλω όμως να αναφερθώ σε τρία σημεία τα οποία έχουν ξεχωριστή σημασία για τη χώρα μας.
Πρώτο πολύ σημαντικό σημείο. Όλος ο κόσμος, όλοι οι ηγέτες ήταν εκεί. Δεν θα μπορούσαν να λείπουν από ένα τόσο σημαντικό για τους λαούς τους γεγονός. Μπορεί να διέψευσαν ή εν μερει να διέψευσαν τις προσδοκίες των λαών τους αλλά ήταν εκεί, δίνοντας το μήνυμα ότι ανάπτυξη, καταπολέμηση της φτώχειας, καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής απαιτούν στοχευμένες και ταυτόσημες πολιτικές.
Δεύτερο πολύ σημαντικό σημείο. Η παρουσία της χώρας μας στα διεθνή φόρα, όχι μόνο ως παρουσία που αυτονόητα μετράει αλλά ως χώρα που μπορεί παρά την κλίμακα της να επιχειρεί να ανατρέψει συσχετισμούς μεγάλων δυνάμεων σε συμμαχία με μικρότερες χώρες που είτε πολιτισμικά είτε ιδεολογικά είμαστε πιο κοντά. Σε αυτό παίζουν σημαντικό ρόλο και οι ουσιαστικές επαφές με τους ομολόγους μας για τη διαπραγμάτευση. Η Ελλάδα έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια επιτευξης μιας νομικά δεσμευτικής συνθήκης το τελυεταίο βραδυ των σκληρών διαπραγματεύσεων. Η πρότασή μας, πρόταση και άλλων Ευρωπαίων ομολόγων και ομολόγων από τις αναπτυσσόμενες χώρες δεν πέρασε. Όμως βάλαμε παρακαταθήκη για την προσπάθεια που ξεκινά την επόμενη μέρα.
Τρίτο πολύ σημαντικό σημείο. Η συζήτηση στην Κοπεγχάγη δεν ήταν μόνο μια συζήτηση για μειώσεις εκπομπών και υποχρεώσεις χωρών που πλήττουν τις οικονομίες τους ή βάζουν εμπόδιο στην ανάπτυξή τους. Ήταν πολύ περισσότερο μια συζήτηση για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο που θα σέβεται το περιβάλλον, θα μειώνει τις εκπομπές ρύπων, θα δημιουργεί τεχνολογίες, θα άρει τις ανισότητες. Όλος ο κόσμος μιλά για την πράσινη ανάπτυξη. Και η χώρα μας πρωτοστατεί σε αυτή τη συζήτηση.
Η χώρα μας, έχει πλέον εμπλακεί στη δίνη της παγκόσμιας κρίσης. Η κρίση όμως αυτή έχει έντονο ελληνικό χρώμα. Πάνω από όλα είναι κρίση του αναπτυξιακού μοντέλου που επιλέξαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Εάν η πράσινη ανάπτυξη δεν είχε ανακαλυφθεί ήμασταν υποχρεωμένοι να την ανακαλύψουμε. Και δεν είμαι δογματική. Να συζητήσουμε και για άλλες αναπτυξιακές δυνατότητες με άλλο χρώμα αρκεί να είναι βιώσιμες και να διαρκούν. Γιατί η κρίση ξεπερνιέται με ανάπτυξη.
Πολλές φορές βρίσκομαι αντιμέτωπη με την ερώτηση. Καλή η πράσινη ανάπτυξη. Τα αποτελέσματά της όμως είναι μέσο- μακροπρόθεσμα. Με τα σημερινά προβλήματα της οικονομίας και κοινωνίας μας τι θα γίνει; Πως θα ξεπεραστούν;
Διαφωνώ με την προσέγγιση αυτή. Μέτρα για την πράσινη ανάπτυξη μπορούν να παρουσιάσουν και βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα.
? Όπως ήδη γνωρίζετε έχουμε θέσει σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για τις ΑΠΕ. Τα αποτελέσματα αυτής της νομοθετικής μας παρέμβασης αναμένεται να σμυκρίνουν το χρόνο αδειοδότησης κατά 80%, να περιορίσουν το κόστος των επενδυτών με τη δημιουργία, ειδικού για την περίπτωση, one stop shop στο υπουργείο και με αυτό τον τρόπο να ξεμπλοκάρουμε επενδύσεις περίπου 5000 MW. Αν ξεκολλήσουμε τις μισές την επόμενη διετία, αυτό σημαίνει επενδύσεις της τάξης των 3δις. Ευρώ και πολλές νέες θέσεις απασχόλησης.
? Η διαφάνεια και διάχυση στην περιβαλλοντική πληροφορία σε συνδυασμό με την ενίσχυση των επιθεωρητών περιβάλλοντος αναμένεται να αποκαταστήσει το κλίμα υγιούς ανταγωνισμού που θεωρείται απαραίτητο για οποιαδήποτε αναπτυξιακή πολιτική.
? Το νομοσχέδιο για την προστασία των δασών όπως επίσης η πολιτική μας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας της χώρας δεν έχουν αμυντικό χαρακτήρα. Το αντίθετο. Σχεδιάστηκαν για να δώσουν λύσεις και προοπτικές, εισοδήματα και απασχόληση σε περιοχές που κατά τεκμήριο σήμερα παρουσιάζουν αναπτυξιακό έλλειμμα.
Κάποιοι βιάστηκαν να μας ασκήσουν κριτική, ότι δήθεν στερούμαστε μιας ολοκληρωμένης πολιτικής και ότι γίνονται αποσπασματικές παρεμβάσεις ενώ αγνοούνται τα ουσιαστικά θέματα. Τι μας λένε δηλαδή; Το γεγονός ότι κάηκε σχεδόν όσο πράσινο είχε μείνει στη βορειοανατολική Αττική δεν είναι μια προτεραιότητα που έπρεπε άμεσα να αντιμετωπισθεί; Δεν ήταν καιρός πια τα λόγια να γίνουν πράξεις και να γνωρίζουμε όλοι ότι τα καμένα δάση δεν θα γίνουν ευκαιρία πλουτισμού όσων στερούνται στοιχειώδους κοινωνικής ευαισθησίας;
Δεν είναι μια προτεραιότητα η επίλυση προβλημάτων που χρονίζουν και οδήγησαν σε μια γραφειοκρατική, στην καλύτερη των περιπτώσεων, συμφόρηση στην αδειοδότηση των ΑΠΕ; Έχουμε αναλάβει υποχρεώσεις στο πλαίσιο της Ε.Ε. για το 20, 20, 20 δεν πρέπει να ανταποκριθούμε; Στις δύσκολες στιγμές που περνάει η ελληνική οικονομία έχουμε την πολυτέλεια να φρενάρουμε, χωρίς λόγο, επενδυτικά σχέδια για τέσσερα και πέντε χρόνια; Θέλουμε πραγματικά το κράτος, κάθε φορά που αντιμετωπίζει ταμειακό πρόβλημα, να προωθεί την ανομία για να εξασφαλίζει έσοδα, όπως με το νομοθετικό διάταγμα για τους ημιυπαίθριους;
Είπαν επίσης ότι με τις ρυθμίσεις μας τα προβλήματα πάνε στις καλένδες. Δεν είναι αλήθεια. Ήδη το ΥΠΕΚΑ έχει δραστηριοποιηθεί για την μέγιστη δυνατή σύντμηση του χρόνου που θα απαιτηθεί για την χαρτογράφηση των καμένων δασών, σε τρόπο ώστε να επιτραπεί και πάλι η νόμιμη οικοδομική δραστηριότητα στις περιοχές αυτές. Στο θέμα των ημιυπαίθριων θα τηρηθεί απόλυτα το χρονοδιάγραμμα με την κατάθεση στη Βουλή, τον Μάιο του 2010, του σχετικού νομοσχέδιου για μια ολοκληρωμένη λύση στα θέματα που εκκρεμούν.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Το πρόβλημα που τίθεται είναι με τη σημερινή δημοσιονομική συγκυρία, που θα βρεθούν οι πόροι για την πράσινη ανάπτυξη; Που θα βρούμε τα λεφτά για να χρηματοδοτήσουμε την πράσινη ανάπτυξη;
Η πράσινη ανάπτυξη εμπεριέχει την οικονομική μεγέθυνση. Οικονομική μεγέθυνση σημαίνει αύξηση του ΑΕΠ και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ποσοστού του δημοσιονομικού ελλείμματος και χρέους. Παράλληλα, η πράσινη ανάπτυξη αναμένεται να δημιουργήσει νέα εισοδήματα και κατ΄ επέκταση διεύρυνση της φορολογητέας ύλης.
Οι εγγεγραμμένες δαπάνες στον τακτικό προϋπολογισμό ανέρχονται στα 190,7 εκατομμύρια ευρώ μειωμένες οριακά από το 199 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων προβλέπονται δαπάνες 400 εκατομμυρίων αυξημένες κατά 9,2% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Προσβλέπουμε επίσης σε σημαντικούς πόρους για την χρηματοδότηση και την εφαρμογή της πολιτικής μας στο ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα συγχρηματοδοτούμενα Προγράμματα. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναθεώρησης τους όσον αφορά τα περιεχόμενά τους και τις διαδικασίες υλοποίησης των δράσεων. Η αναθεώρηση αυτή θα μετακυλήσει πόρους στο 2010. Εδώ να πω ότι ανακαλύψαμε ένα κρυμμένο πρόγραμμα δημοσίων έργων στο επιχειρησιακό πρόγραμμα για το περιβάλλον.
Στα τέλη Ιανουαρίου θα παρουσιάσουμε νομοσχέδιο για την ίδρυση του «Πράσινου Ταμείου» που θα συνενώσει τους πόρους και τις παρεμβάσεις που καλύπτονται σήμερα από το ΕΤΕΡΠΣ και το Ταμείο Δασών. Στόχος μας είναι η άμεση συσχέτιση μεταξύ των επιμέρους δράσεων και της πολιτικής του Υπουργείου, που δεν διασφαλίζεται σήμερα, καθώς και η απόλυτη διαφάνεια των στόχων, των μέσων και των αποτελεσμάτων του. Το ταμείο θα λειτουργήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2010 και θα καταστεί ένας επιπλέον πυλώνας για την προώθηση των πράσινων δράσεων. Δεν δημιουργούμε απλώς ένα άμεσο, σύγχρονο και αποδοτικό χρηματοδοτικό υποστηρικτικό εργαλείο της πράσινης ανάπτυξης. Παράλληλα, δίνουμε ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό κτύπημα στις πελατειακές πολιτικές που εκφράζονταν με ακραίο τρόπο στη διαχείριση του ΕΤΕΡΠΣ.
Όσον αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις αυτές μπορούν να είναι:
? επενδύσεις σε πράσινες δραστηριότητες
? επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες για το πρασίνισμα της λειτουργίας των υπαρχουσών εγκαταστάσεων
Και για τις δύο περιπτώσεις το δημόσιο θα πρέπει να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική υποστηρικτικών εργαλείων τα οποία θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να συμπεριλαμβάνουν άμεσες επιχορηγήσεις έργων για έργα καθαρά περιβαλλοντικά (αναπλάσεις, επιδιορθωτικές παρεμβάσεις, παρεμβάσεις προστασίας ευαίσθητων περιοχών, κλπ), έργα που θα μπορούσαν να τονώσουν και να αναπτύξουν συγκεκριμένους τομείς παραγωγής δημιουργώντας ζήτηση
Υποστήριξη δανείων για επιχειρήσεις σε πράσινους (με στρατηγική προτεραιότητα) τομείς ή φορολογικές ελαφρύνσεις κυρίως στις επενδύσεις νέου πράσινου κεφαλαίου. Και βέβαια προώθηση των πράσινων προμηθειών του δημοσίου τομέα, έτσι ώστε το δημόσιο να αποτελέσει το παράδειγμα για το πρασίνισμα των προμηθειών και γενικότερα της Περιβαλλοντικής Ευθύνης του ιδιωτικού τομέα.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Παρά το γεγονός ότι θα επιθυμούσαμε να διαθέσουμε σημαντικά περισσότερους πόρους, φιλοδοξούμε ότι το 2010 θα καταγραφεί ως μια νέα αρχή στη χώρα μας όσον αφορά το περιβάλλον, την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή.
Μια αρχή που σηματοδοτήθηκε άμεσα με την σύσταση του νέου υπουργείου αμέσως μετά τις εκλογές.
Μια αρχή που σηματοδοτήθηκε με τις θεσμικές παρεμβάσεις που κατατέθηκαν στη βουλή όσον αφορά τα δάση, το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση των ΑΠΕ, το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση που είναι ήδη έτοιμο, τον κανονισμό για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτηρίων αλλά και τους ενεργειακούς επιθεωρητές που θα δοθούν και αυτά στη διαβούλευση στις αρχές του νέου χρόνου.
Αλλά και άλλες όπως η υπογραφή για τη διασύνδεση της Εύβοιας, το μεγάλο ξεκαθάρισμα των αδειών ΑΠΕ που έχει ηδη γίνει και πιστεύουμε να ολοκληρωσουμε ένα σημαντικό πακέτο μέχρι το τέλος του 2009, η προώθηση της διασύνδεσης των Κυκλάδων αλλά και επένδυση σε υποδομές που θα διασφαλίσουν το Αιγαίο να γίνει δίαυλος πράσινης ενέργειας.
Σηματοδοτήθηκε επίσης από την ισχυρή παρουσία της χώρας μας στην Κοπεγχάγη. Την κυβερνητική επιλογή να βγει η Ελλάδα από την αφάνεια και να παίξει ένα σημαντικό ρόλο τόσο στον ευρύτερο γεωγραφικό μας χώρο όσο και παγκοσμίως, πάνω στα θέματα αυτά.
Μια αρχή που θα σηματοδοτηθεί με τις υπόλοιπες σημαντικές παρεμβάσεις που σύντομα θα παρουσιασθούν στο κοινοβούλιο με την ίδρυση του πράσινου ταμείου, το χωροταξικό για τον τουρισμό, τις αλλαγές στο χωροταξικό των ΑΠΕ, το ειδικό χωροταξικό για την προστασία του παράκτιου χώρου και των νησιών μας και να ολοκληρώσουμε τάχιστα αυτό για τις υδατοκαλλιέργειες, την αυστηρή προστασία ευαίσθητων περιοχών όπως του Υμηττού, την αλλαγή στον τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών και την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης, το νέο Ρυθμιστικό, τις αναπλάσεις στις πόλεις και στην προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας.
Μια αρχή που θα σηματοδοτηθεί μέσα από τον σχεδιασμό της μακροχρόνιας ενεργειακής στρατηγικής της χώρας που ξεκινάει με τις αρχές του νέου έτους και εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο πρώτο εξάμηνο. Η υλοποίηση αυτής της μακροχρόνιας ενεργειακής στρατηγικής θα εγγυάται την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, την προστασία του περιβάλλοντος και την κατά προτεραιότητα συμβολή στην αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και οδών, και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν από έναν πλαδαρό και γραφειοκρατικό μηχανισμό. Το ΥΠΕΚΑ έχει το ανθρώπινο δυναμικό για να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις. Αυτό που χρειάζεται είναι σύγχρονη οργάνωση και λειτουργία. Το 2010 από πλευράς δημοσιονομικών μεγεθών θα είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο έτος, επιβάλλοντας περιορισμούς στις δαπάνες των υπουργείων. Μέσα στο πλαίσιο αυτό θα κινηθεί και το ΥΠΕΚΑ, έχοντας μειώσει, στο μέτρο του δυνατού, τις τακτικές δαπάνες και με αυξημένο πρόγραμμα επενδύσεων.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Η κρίση δημιουργεί θύματα. Δημιουργεί όμως και νέες ευκαιρίες.
Το πρόβλημα είναι την κρίση να μην την πληρώσουν αυτοί που δεν τη δημιούργησαν και τις ευκαιρίες να μην τις εκμεταλλευτούν αυτοί που τελικά τη δημιούργησαν.
Με άλλα λόγια την κρίση δεν πρέπει να την πληρώσει το περιβάλλον και τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.
Η πράσινη ανάπτυξη παρέχει τη δυνατότητα προστασίας του περιβάλλοντος αλλά και δημιουργίας ευκαιριών σε τόπους και κοινωνικά στρώματα που μέχρι τώρα είχαν αποκλειστεί από την διάχυση των ωφελειών της ανάπτυξης.
Θέλω κλείνοντας να πω. Η κριτική σας, από οποιαδήποτε πτέρυγα της Βουλής και αν προέρχεται, είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Όλο το Υπουργείο και εγώ προσωπικά θα είμαστε στη διάθεσή σας. Θα ήθελα εκ των προτέρων να σας ευχαριστήσω για τη συνεργασία και συμμετοχή σας στο δύσκολο αυτό έργο που ως στόχο έχει όχι απλώς το ξεπέρασμα της κρίσης αλλά την προετοιμασία της χώρας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων του 21ου αιώνα.
Σας ευχαριστώ
