Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Α. Λοβέρδος : Ευχαριστώ τον κύριο Πρόεδρο για τον πρόλογό του. Μόλις έμαθα ότι κάποιοι συνάδελφοι ζητούν να ενημερώσω την Επιτροπή, αμέσως συνέταξα επιστολή με την οποία ζήτησα να έρθω να ενημερώσω την Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, για το Π.Δ. που είχε δοθεί στη δημοσιότητα πριν από δύο ημέρες, για τις εργασιακές σχέσεις.
Σε ότι αφορά στην πολιτική ταυτότητα της παράταξης που ανήκω αλλά και τη δική μου προσωπικά, το ότι ήταν πρωτεύουσα υποχρέωση σε σχέση με τις εργασιακές σχέσεις, αναπτύχθηκε στη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή και πριν από αυτό είχε αναπτυχθεί κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Είχα πει ότι πρωτεύουσα υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας είναι να ενδιαφερθεί για το 25% της αγοράς εργασίας που λειτουργεί σε καθεστώς ζούγκλας. Αυτό το ποσοστό αποτελείτε από ανασφάλιστους εργαζόμενους, με πλαστές ασφαλίσεις που έχουν απροστάτευτα τα δικαιώματα τους και είναι στο έλεος της μοίρας. Πράγματι ο ν.3846 είναι μια πραγματικότητα. Ακούστηκαν κριτικές από την αριστερά για την νομική αυτή πραγματικότητα, για τις εγγυήσεις του νόμου, για τις ελαστικές μορφές εργασίας. Κύριοι συνάδελφοι εσείς της αριστερής πτέρυγας του Κοινοβουλίου πρέπει να ξέρετε ότι πέρα των θεωριών, οι δικηγόροι της πράξης με ενημερώνουν ότι τώρα ανακαλύπτουν τις προστατευτικές δυνατότητες που δίνει ο ν. 3846. Για αυτήν την παρέμβαση μου δέχτηκα καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ότι δήθεν έφερα στη Βουλή αυτόν το νόμο επειδή έχει αριθμό 3846, μετά τον 3845 που είναι το μνημόνιο, από γελοίους τύπους. Επειδή υπάρχει διαφορετικός αύξων αριθμός κατάλαβαν ότι αυτό που ψηφίστηκε με τον 3845, δηλαδή τη μεταφορά του μνημονίου στην ελληνική έννομη τάξη, το ενσωματώσαμε αμέσως στο ισχύων δίκαιο, κάνοντας πολύ γρήγορες διαδικασίες υπογραφής και δημοσίευσης του νόμου, επειδή ήρθε με τη κανονική σειρά ο προηγούμενος νόμος του Απριλίου, πήγαν να τον παρουσιάσουν Έλληνες πολίτες, γελοίοι άνθρωποι, ως παραβίαση του μνημονίου. Διευκρινίσαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι αυτό είναι νομοσχέδιο του Απριλίου του 2010. Αυτή είναι η ταυτότητα μας. Αυτό θέλαμε να κάνουμε και αυτό κάναμε και αυτό εφαρμόζετε. Από εκεί και πέρα μεσολάβησαν τα όσα μεσολάβησαν. Θα περάσω στα θέματα των μνημονίων. Πρόκειται για τρία κείμενα που υπογράφει η Ελληνική Δημοκρατία με την Ε.Ε., την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Δ.Ν.Τ., που εξασφαλίζουν μια προστασία της χώρας γιατί έχει πρόσβαση στις αγορές και μάλιστα απρόσκοπτη για δύο χρόνια, μέσα στα οποία πρέπει να κάνει και τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές και να υιοθετήσει αναπτυξιακές πολιτικές, που θα τη βγάλουν από την κρίση. Αυτή ήταν η ιστορία του Μαΐου με το μνημόνιο και τα όσα γνωρίζουμε.
Από τότε άρχισε η δύσκολη διαδικασία της εφαρμογής του μνημονίου. Βιώνω πράγματα και καταστάσεις για τη καθημερινότητα της εφαρμογής του μνημονίου, η οποία προϋποθέτει την ερμηνεία του, την εξειδίκευσή του, τη συζήτηση με τον έτερο και την εφαρμογή του. Αυτή είναι μια επίπονη διαδικασία, με την Ελλάδα να συζητά ερμηνεύοντας και εφαρμόζοντας κείμενο που διέπει τις σχέσεις τις με τους δανειστές τις. Αυτήν την εποχή ακούστηκαν τριών ειδών κριτικές για την κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας ότι επικαλούμαστε το μνημόνιο κάνοντας μια συμπαιγνία με την τρόικα, για να περάσουμε ανεπιθύμητα και δυσχερή μέτρα, ότι υποτασσόμαστε στο μνημόνιο και στους δανειστές μας χωρίς να δίνουμε τις μάχες και τέλος η τρίτη κριτική αναφέρει γιατί συνεννοείστε και διακινδυνεύεται τις δόσεις της χώρας, εφαρμόστε το μνημόνιο, λες και το μνημόνιο είναι ένα κείμενο που για όποιο πρόβλημα έχεις, το ανασύρεις και βλέπεις τι ακριβώς γράφει και το εφαρμόζεις. Και τα τρία αυτά πεδία της οπτικής είναι έξω από την πραγματικότητα. Είναι λάθος και μάλιστα ανεύθυνο. Αυτή τη στιγμή που η πατρίδα κινδυνεύει και οι πολίτες της αντιμετωπίζουν τόσα προβλήματα η υποχρέωση ενός πολιτικού είναι να κάνει ότι μπορεί για να εφαρμόσει αυτές τις συμφωνίες που εξασφαλίζουν το καταφύγιο για τη χώρα, ώστε να μην πτωχεύσει η χώρα. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάει ο πολιτικός και όταν εκάστοτε καταβάλλεται μια δόση δανεισμού και μεσολαβούν κάποιοι μήνες μέχρι την επόμενη. Οι κάποιοι μήνες μέχρι την επόμενη είναι μήνες σκληρής δουλειάς εντός και εκτός της χώρας για να βοηθήσουμε την πατρίδα μας και τους πολίτες της να ανακτήσει την αξιοπιστία της και να μπουν και πάλι οι πολίτες σε μια οδό ευημερίας. Αυτή είναι η υποχρέωσή μας και πιστεύουμε ακράδαντα αυτοί που δίνουμε τη μάχη ότι σφυρηλατείται τώρα ανάμεσα στους πολιτικούς και το λαό μια νέα μορφή σχέσης. Συγκεκριμένα είναι μια μορφή σχέσης που στηρίζεται στην εμπιστοσύνη, μια σχέση που στηρίζεται στον αγώνα που δίνει ο καθένας και η καθεμία από την πολιτική, γιατί είναι πολύ εύκολο να πεις δεν θέλω εκείνο ή δεν θέλω το άλλο. Όμως είναι πολύ δύσκολο να βοηθήσεις τη χώρα σου παίρνοντας σκληρές αποφάσεις, διακυβεύοντας τον ίδιο σου τον εαυτό, προκειμένου να προχωρήσουν τα πράγματα. Η επίκληση είναι «εδώ σε θέλω στο στίβο της μάχης για να πάει η πατρίδα μπροστά για να προχωρήσει η κοινωνία της και για να ξαναγυρίσει η κοινωνία και οι πολίτες της στο δρόμο της ευημερίας». Αυτή η αγωνία, αυτός ο αγώνας και τα αποτελέσματά του σφυρηλατούν μια νέα σχέση των πολιτικών με τους πολίτες. Εμείς αυτή τη σχέση εμπιστευόμαστε, αυτή τη σχέση θέλουμε να σφυρηλατήσουμε και πιστεύουμε στην αναγκαιότητα του αγώνα που θα οδηγήσει στο να βγει η χώρα από τη δυσκολία αυτή που είναι η δραματικότερη στιγμή της μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Είναι μια στιγμή για την οποία η χώρα δεν διαθέτει ζώσα εμπειρία και η σχέση μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είναι σχέση με θεσμούς που σε ότι αφορά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και πάνω από όλα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν το έχουν και αυτοί ξανακάνει. Είναι μια δυσχερής σχέση την οποία περπατάμε και κάποια ώρα θα μιλήσουμε για όλα αυτά.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο νόμος 3845 που ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο περίπου πριν από ένα μήνα μας έδωσε τη δυνατότητα με άσκηση κανονιστικής αρμοδιότητας να εξειδικεύσουμε όσα ο ίδιος ο νόμος λέει. Νόμος είναι ο 3845 για το Υπουργείο Εργασίας, το άρθρο 2 παρ. 9 και 7 και 2 χωρία του μνημονίου. Προς αποφυγήν περαιτέρω παρεξηγήσεων θα τα αναγνώσω. Το άρθρο 2 παρ. 7 ρυθμίζει τα θέματα των συλλογικών διαπραγματεύσεων και συγκεκριμένα του κύρους καθενός επιπέδου συλλογικής διαπραγμάτευσης και λέει ότι οι επιχειρησιακές ομοιοεπαγγελματικές δεν δεσμεύονται προκειμένου να πάνε επί τα χείρω ή επί τα βελτίω σε σχέση με την κλαδική και από την κλαδική. Όλες αυτές οι συμβάσεις δεν δεσμεύονται από την εθνική γενική συλλογική. Το κάθε επίπεδο μπορεί να καθορίζει τις επιλογές του ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες. Μάλιστα δίνει στον Υπουργό Εργασίας τη κανονιστική δυνατότητα με απόφαση να ρυθμίσει λεπτομέρειες. Το άρθρο 2 παρ. 7 του μνημονίου που μεταφέρθηκε στο νόμο εφαρμόζεται από τώρα ως έχει. Όμως, η παρ. 9 μας δίνει της εξής αρμοδιότητες. Αφού κάνουμε διαβούλευση με τους εταίρους να καθορίσουμε τη διαδικασία προσφυγής στη μεσολάβηση και τη διαιτησία. Επίσης να αυξήσουμε το όριο των απολύσεων - στις περιπτώσεις των ομαδικών απολύσεων - να καθορίσουμε το ύψος και τον τρόπο της καταβολής της αποζημίωσης του απολυομένου, να αποτρέψουμε με μέτρα τις απολύσεις για εργαζόμενους που είναι 57 ετών, 59, 60 έως και 64. Να καθορίσουμε νέο κατώτατο, κατώτερο από το κατώτατο, όπως είναι η ακριβής διατύπωση από το μνημόνιο, τρόπο αμοιβής γι’ αυτόν που μπαίνει στην αγορά εργασίας για πρώτη φορά και είναι κάτω από 25 χρονών. Επίσης να καθορίσουμε μειωμένη αποζημίωση, μειωμένες αποδοχές στην περίπτωση υπερωριών. Αυτός είναι ο νόμος 3845 και ψηφίστηκε πριν από ένα μήνα. Σας παρακαλώ πάρα πολύ, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ως εκ περισσού το κάνω αυτό προφανώς, αλλά το θεωρώ για κάποιους χρήσιμο, επιτρέψτε μου όμως να διαβάσω και τα χωρία του μνημονίου. Στη συνέχεια διαλόγου με τους εταίρους, η Κυβέρνηση προτείνει και το Κοινοβούλιο υιοθετεί νομοθεσία, για τη μεταρρύθμιση του πλαισίου μισθολογικών διαπραγματεύσεων στον ιδιωτικό τομέα, που θα προβλέπουν τη μείωση της αμοιβής υπερωριακής εργασίας και τη μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση του χρόνου εργασίας. Θα επιτρέπει σε τοπικά σύμφωνα να αναθέτουν μισθολογικές αυξήσεις χαμηλότερες από τις κλαδικές και θα εισάγουν αμοιβές που θα συνδέονται με κανένα άλλο στοιχείο αλλά με την παραγωγικότητα σε επίπεδο επιχείρησης.
Η Κυβέρνηση θα αλλάξει το Κανονισμό σχετικά με το σύστημα διαιτησίας, έτσι ώστε και τα δύο μέρη να μπορούν να καταφύγουν στην διαιτησία, προσέξτε, αν διαφωνούν με την πρόταση του μεσολαβητή - εδώ πρέπει να σταματήσουμε για λίγο, θα έρθει η ώρα στη συνέχεια - σε συνέχεια διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους και η Κυβέρνηση θα υιοθετήσει νομοθεσία για τους κατώτερους μισθούς, με εισαγωγή μισθού κάτω από τον κατώτατο. Για ευάλωτες ομάδες όπως οι νέοι και οι μακροχρόνια άνεργοι θα εφαρμόσει μέτρα που θα εγγυώνται ότι οι τρέχοντες κατώτατοι μισθοί θα παραμένουν σταθεροί για τρία χρόνια. Η Κυβέρνηση θα αλλάξει τη νομοθεσία για την προστασία της εργασίας παρατείνοντας την περίοδο μαθητείας για νέες θέσεις εργασίας στο ένα έτος, μειώνοντας το συνολικό επίπεδο αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης και διασφαλίζοντας το καθεστώς αποζημίωσης θα είναι το ίδιο με τους ειδικευμένους και τους ανειδίκευτους εργάτες, αυξάνοντας το όριο ενεργοποίησης των κανόνων μαζικών απολύσεων, ειδικά για μεγάλες επιχειρήσεις και διευκολύνοντας τη χρήση συμβάσεων προσωρινής εργασίας και ημιαπασχόλησης, κ.α., κ.α..
Υπάρχει χρονοδιάγραμμα για όλα αυτά, για άλλα τον Ιούνιο του 2010, για άλλα το Δεκέμβριο του 2010, για άλλα το 2011 και 2012 τα οποία δεν ανέφερα. Αυτός είναι ο νόμος 3845 και μου δίνει δυνατότητα με Προεδρικό Διάταγμα, στον Υπουργό Εργασίας και στον Υπουργό Οικονομικών, να προωθήσει τις λεπτομέρειες της ρύθμισης αυτών των σχέσεων. Αυτή τη κανονιστική μου αρμοδιότητα, προσπάθησα να ασκήσω στο πλαίσιο του νόμου. Συγκλήθηκε για την 1η Ιουνίου η διαβούλευση των μειζόνων κοινωνικών εταίρων, ΓΣΕΕ, ΓΣΔΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΒ και ΣΕΤΕ οι ξενοδόχοι. Δεν προσήλθε η ΓΣΕΕ, τότε αμέσως εν συνεδριάσει κήρυξα τη λήξη της διαβούλευσης, διότι διαβούλευση χωρίς τους εργαζομένους δεν είναι διαβούλευση. Είναι συζήτηση των εργοδοτών. Και είπα αφού δεν θα γίνει διαβούλευση, εμένα το Διάταγμα με υποχρεώνει να γίνει μετά από διαβούλευση, με υποχρεώνει ο νόμος, το ζήτησα να κάτσουν σε ένα στρογγυλό τραπέζι μόνοι τους, το Υπουργείο δεν χρειάζεται στη σχέση αυτή και να βρουν κοινά σημεία επαφής. Επιστολή μου σχετική απευθύνθηκε την 1η ή 2η Ιουλίου στη ΓΣΕΕ, η ΓΣΕΕ είπε δεν μπορεί να κάνει αυτή τη συζήτηση γιατί το μνημόνιο δεν είναι σύμφωνο με τις αρχές της. Καλώς, τότε τους ζήτησα προτάσεις χωρίς συζήτηση για τα θέματα. Εάν έβρισκαν συμφωνία μόνοι τους εγώ θα κοιτούσα τη συμβατότητα με το μνημόνιο και θα την υπέγραφα, αντί δικών μου παρεμβάσεων. Δεν κατέστη δυνατή η συμφωνία, δεν μου έστειλε όμως από την πλευρά των εργαζομένων δικές της απόψεις. Δικαίωμά τους, εγώ είχα, όμως, την υποχρέωση να ασκήσω την αρμοδιότητά μου. Έθεσα, λοιπόν, την προηγούμενη Τετάρτη σε διαβούλευση τους συγκεκριμένους όρους του Προεδρικού Διατάγματος, έτσι όπως τους έχετε στο φάκελό σας, γιατί την Παρασκευή αποστείλαμε ενόψει της συνεδρίασης σε όλους τους Βουλευτές της Επιτροπής το σχέδιο αυτό του Διατάγματος.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, μετά την ανακοίνωση, δηλαδή, αναπτύχθηκε μία συζήτηση η οποία αφορούσε τη μέθοδο αυτή, δηλαδή ο νόμος να δίνει αρμοδιότητα να ασκηθεί η κανονιστική εξουσία από την Κυβέρνηση μέσω Διατάγματος. Υπήρξε μία συζήτηση γι’ αυτό. Υπήρχαν πολλοί που στα ΜΜΕ με εμέμφθησαν για απόπειρα να αποφύγω τη Βουλή και θέλω να σας ξεκαθαρίσω με τον πιο έντονο τρόπο ότι ως πολιτικός είχα την τακτική και θα την έχω, όσο καιρό είμαι στην πολιτική, να δέχομαι τις συγκυρίες που σου δίνουν μαθήματα. Συμβαίνει στον καθένα μας και οι άνθρωποι σου δίνουν μαθήματα. Αυτά τα στερεότυπα ότι εγώ δεν παίρνω μαθήματα από κανέναν, δεν με αφορούν. Με αφορά, όμως - σε πολύ μεγάλο βαθμό και είναι γνώμη μου - ότι η προσωπικότητά μου δομήθηκε δημοκρατικά, ότι είμαι ένας δημοκράτης, ότι σέβομαι το δημοκρατικό πολίτευμα, ότι σέβομαι τους κανόνες της δημοκρατίας, σέβομαι τα άλλα πολιτικά κόμματα, σέβομαι τους Βουλευτές του κόμματος του οποίου ανήκω και δεν δέχομαι μομφές για αντιδημοκρατική συμπεριφορά και δεν δέχομαι «μύγα στο σπαθί μου» για το θέμα αυτό.
Παρόλο, λοιπόν, που το Διάταγμα είναι μία ορθή μέθοδος όταν εφαρμόζεις το νόμο γιατί πάει και αυτό στην οικονομική και κοινωνική επιτροπή, το επεξεργάζεται το ΣτΕ, προκειμένου το ΣτΕ να διατυπώσει γνώμη για την αντισυνταγματικότητα, θα είχα τον καιρό καθόσον χρόνο επεξεργαζόταν το Διάταγμα του ΣτΕ, λόγω και του θέρους και των διακοπών του δικαστηρίου να επικοινωνώ και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, παρότι ήταν μία άψογη διαδικασία, τη διαδικασία η οποία προέβλεπε ο νόμος, εγώ ανάμεσα στο ορθότερο και στο δημοκρατικότερο, προτιμώ το δημοκρατικότερο. Προτιμώ το δημοκρατικότερο και εισηγήθηκα και έγινε δεκτό από τον Πρωθυπουργό και τον ευχαριστώ ολόκαρδα γι’ αυτό να περάσει η διαδικασία των ρυθμίσεων των εργασιακών σχέσεων από την Βουλή των Ελλήνων μέσω ρυθμίσεων νομοθετικών που θα συμπεριληφθούν στο σχέδιο νόμου για το ασφαλιστικό. Ως προς αυτό είμαστε πεντακάθαροι. Ο διάλογος είναι το πρωτεύον; Ο δημοκρατικός διάλογος είναι το πρωτεύον μέσα στη Βουλή; Υπήρξε πρόβλημα για κάποιους; Ο δημοκρατικός διάλογος λοιπόν θα διεξαχθεί εδώ και ο καθένας θα πει τη γνώμη του και θα αναλάβει τις ευθύνες του. Θέλουμε την ευκαιρία, κλείνοντας αυτή τη φάση να πω ότι πρέπει να το σκεφτούν πάρα πολύ εκείνοι οι οποίοι αποτολμούν να εντάξουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στις διαδικασίες της πολιτικής και της αντιπαράθεσης. Ακούστηκε πολιτικός να λέει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να αναπέμψει το Προεδρικό Διάταγμα στη Βουλή. Το άκουσα με τα αυτιά μου, δεν το διάβασα. Αυτός ο πολιτικός πρέπει να ξαναδεί, όχι τα νομικά θέματα, πρέπει να ξαναδεί την κατάρτισή του. Σε ότι αφορά το πολίτευμά μας ο ίδιος πολιτικός κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να μην υπογράψει ένα διάταγμα αν δεν το επεξεργαστεί το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Κύριοι Βουλευτές, το ξέρουμε όλοι εδώ ότι το Σύνταγμα επιβάλλει το Συμβούλιο της Επικρατείας να επεξεργάζεται τα διατάγματα. Από συνταγματικό έθιμο που σφυρηλατήθηκε επί δεκαετίες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αν δεν συμφωνήσει το Συμβούλιο της Δημοκρατίας δεν υπογράφει. Αυτό δεν είναι επιταγή συνταγματική, αλλά διαμορφώθηκε επί 35 χρόνια ως αδιατάραχτο έθιμο. Δε μπορεί να είσαι πολιτικός και να μην τα κατέχεις αυτά. Δε μπορεί να είσαι πολιτικός και να εμπλέκεις τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε αυτή την άγονη πολιτική αντιπαράθεση. Φόβος. Είμαστε στη Βουλή, όλα αυτά δεν έχουν πια καμία σημασία. Θέλω να θυμίσω στους συναδέλφους μου, ειδικά στους συναδέλφους της Νέας Δημοκρατίας. Το 2008 όταν ψηφιζόταν το νομοθέτημα Πετραλιά πάλι ο ίδιος πολιτικός κάλεσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αναπέμψει το ψηφιζόμενο τότε σχέδιο νόμου. Είχα βγει και είχα πει από το βήμα της Ολομέλειας της Βουλής ότι αυτό είναι πολιτικός «σαλταδορισμός». Είναι φράση δική μου. Για την πολιτική είμαστε εμείς οι πολιτικοί, όχι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Θα ανταλλάξουμε επιχειρήματα, θα συγκρουστούμε, θα εφαρμοστεί η βούληση της πλειοψηφίας. Όποιος θέλει να εμπλέκει τον Πρόεδρο αγνοεί το διάλογο της δεκαετίας του ’70 και του ’80 καθώς επίσης και όλα τα γεγονότα της δεκαετίας του ’60 που τραυμάτισαν τον τόπο τότε με τα όσα έκανε ο μονάρχης. Κυρίες και κύριοι, τα πολιτικά, τα θεσμικά, τα κοινοβουλευτικά, είναι αυτά. Όμως υπάρχει και το ίδιο το θέμα. Η σημερινή συνεδρίαση είναι συνεδρίαση που θα μπορούσε που από τη στιγμή που αποφασίσαμε να έρθουμε στη Βουλή να μην γίνει. Διότι έρχεται ως διάταξη του ασφαλιστικού το εργασιακό και την άλλη εβδομάδα θα συνεδριάσει η Διαρκής Επιτροπή. Ζητώ από τώρα και δημοσία εξάντληση του Κανονισμού της Βουλής ή αν ο Πρόεδρος της Βουλής το επιτρέψει και περισσότερες από τις προβλεπόμενες συνεδριάσεις.
Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Δημήτριος Κρεμαστινός : Τέσσερις συνεδριάσεις είναι ικανοποιητικές κύριε Υπουργέ;
Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Α. Λοβέρδος : Ότι προβλέπει ο Κανονισμός και αν υπάρχει δυνατότητα να έρθουν οι φορείς για περισσότερο χρόνο, για να μη γίνει μια γρήγορη συνομιλία. Θα μπορούσαν να είναι δύο οι συνεδριάσεις γιατί δεν έχει γίνει κοινωνικός διάλογος μετά το Φεβρουάριο. Αφού οι φορείς λένε στη Βουλή θα έρθουμε και εκεί θα το πούμε, όχι ένα πεντάλεπτο. Να πάρουν χρόνο, να μιλήσουν. Σας το ζητώ αυτό.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές ας δούμε τη σημερινή διαδικασία σα να ήταν το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά αυτοτελές και σαν να το συζητούσαμε εδώ στο πλαίσιο της προκοινοβουλευτικής διαβούλευσης. Τι θα εμπεριέχει ο νόμος για τα εργασιακά; Κατ’ αρχάς θα εμπεριέχει την απόπειρα συγκρότησης ενός δικτύου κοινωνικής προστασίας. Υπάρχουν τα δεδομένα που ασκούσε η ελληνική δημοκρατία σε ένα μικρό βαθμό και τα περασμένα χρόνια, απόπειρες οργάνωσης κοινωνικού δικτύου. Τα χρήματά μας, ειδικά τα κοινοτικά δεν τα αξιοποιούσαμε ως ελληνική δημοκρατία με τον καλύτερο τρόπο.
Κάναμε μια προσπάθεια και εμείς όπως και οι προηγούμενοι στην Κυβέρνηση να πάμε πιο γρήγορα το πρόγραμμα του ευρωπαϊκού κοινοτικού ταμείου. Κάτι έχουμε καταφέρει, από το 0,35 έχουμε φτάσει στο 6,41% πριν από λίγες μέρες. Θα κλείσει η χρονιά στα 20%, καλά πάμε. Πέρα από την απορροφητικότητα σημασία έχει τι κάνεις, η ποιότητα. Προκηρύξαμε 119.000 θέσεις εργασίας για τις οποίες θα χρηματοδοτήσουμε τις εισφορές εργοδοτών - εργαζομένων. Αυτό το πρόγραμμα του ΟΑΕΔ πάει εξαιρετικά καλά. Βάλαμε στο μνημόνιο προσπαθώντας παράλληλα με τα σκληρά μέτρα να οργανωθεί και αυτό το δίκτυο, την επιταγή ανεργίας αντί για το επίδομα ανεργίας. Δηλαδή, τα 485 ευρώ του επιδόματος ανεργίας να είναι μια επιταγή την οποία θα έχει ο άνεργος όσο χρόνο διατηρείται η ανεργία του και επιχορηγείται από τον ΟΑΕΔ και θα τη δίδει στον εργοδότη να συμπληρώνει αυτός το υπόλοιπο ποσό ώστε ο άνεργος να έχει αυτά τα χρήματα αλλά και να απασχολείται. Να μην είναι εκτός κοινωνίας. Κάναμε μια προσπάθεια τώρα, με το διάταγμα αυτό που σήμερα λέμε και θα είναι νόμος να βοηθήσουμε αυτούς οι οποίοι μετά τα 55 απολύονται. Είπαμε ότι από την απόλυσή τους και μετά θα έχουν τη στήριξη που θα προκύπτει από τον εργοδότη που θα τους απολύει, ο οποίος θα βάζει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό για την αυτασφάλισή τους έτσι ώστε οι άνθρωποι να πάρουν σύνταξη όταν συμπληρώσουν τις προϋποθέσεις. Το υπόλοιπο θα το δίνει ο ΟΑΕΔ. Γι’ αυτό το πρόγραμμα και για τα προγράμματα που αφορούν τους νεοεισερχομένους στην αγορά εργασίας κάτω των 25 ετών, όπου εκεί η αμοιβή θα είναι μικρότερη αλλά ο ΟΑΕΔ θα πληρώνει το υπόλοιπο ποσό, έχουμε κατακριθεί γιατί στις διατυπώσεις μας έχουμε το ρήμα δύναται.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, έχουμε έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Κοινοτικών Πόρων, το καταθέτω, σύμφωνα με το οποίο αν δεν υπήρχε το ρήμα αυτό η συμπλήρωση του εισοδήματος η καταβολή της ασφάλισης θα θεωρείτο παθητική πολιτική απασχόλησης. Δηλαδή δίνεις εισόδημα σε έναν άνθρωπο που έχει ανάγκη. Αυτό απαγορεύεται να το κάνεις με κοινοτικά, το κάνεις με προϋπολογισμό. Ο δικός μας προϋπολογισμός, ο ΟΑΕΔ δεν έχει χρήματα. Τα 2/3 αυτών των χρημάτων, υπολογιζομένων στα 200 με 300 εκατομμύρια το χρόνο θα είναι από το ευρωπαΪκό κοινωνικό ταμείο. Το υπόλοιπο 1/3 των χρημάτων θα το καταβάλλει ο ΟΑΕΔ από διαγραφή οφειλών του ΙΚΑ στον ΟΑΕΔ. Ούτε ένα ευρώ δε θα κοστίσει στο Υπουργείο Οικονομικών που περνάει αρκετά προβλήματα αυτό τον καιρό. Για τους νεοεισερχομένους που μπαίνουν στην αγορά εργασίας με τον κατώτατο μισθό και για τους εργαζομένους θέλαμε να το κάνουμε αυτό;
Θυμίζω στους Βουλευτές που ασχολούνται με τις κοινωνικές υποθέσεις όταν είχαμε την επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα του Ο.Ο.Σ.Α., που μας είπε το ίδιο. «Να μειώσετε τον κατώτατο μισθό για τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους». Του απαντήσαμε ότι είναι πολύ χαμηλός ο κατώτατος μισθός. Όμως αυτή η πολιτική εισήχθη και ως πρόταση των δανειστών μας.
Καταφέραμε να μην περικοπεί ο 13ος και ο 14ος μισθός στον ιδιωτικό τομέα, αλλά εδώ ήταν όρος τελικά στον οποίο συμφωνήσαμε. Επειδή τα 590 ευρώ θεωρούμε ότι είναι λίγα και είναι λίγα, κάναμε αυτή την προσθήκη μέσω των προγραμμάτων του ΟΑΕΔ. Όποιος επιμένει να λέει ότι δύναται αλλά δεν υπάρχει, επιμένει να ψεύδεται. Διότι διευκρινίσαμε, ο κ. Σπυρόπουλος επανειλημμένα και εγώ ότι αυτό γίνεται. Καταθέτω και το έγγραφο για να έχουμε έγκριση από την Ε.Ε. στην οποία και έχουμε έγκριση, διότι ο κ.Σπυρόπουλος και ο Γενικός Γραμματέας έχουν συνεννοηθεί με την Ε.Ε. και αυτό το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί.
Ένα άλλο σοβαρό θέμα είναι το θέμα των απολύσεων. Πάνω σ’ αυτό το θέμα υπήρξε αιτίαση, μομφή, καταγγελία, ότι μειώνουμε κατά 50% το ποσόν της αποζημιώσεως. Είναι γνωστό, ότι το ποσοστό της αποζημίωσης δεν το πειράζουμε. Δεν έχει γίνει γνωστό, ότι δεν έχουμε καθόλου ακουμπήσει τον ποσό της αποζημίωσης για τους εργατοτεχνίτες.
(Στο σημείο αυτό ο κ. Υπουργός καταθέτει το σύνολο των προγραμμάτων στο επίπεδο αυτό που διαμορφώνει ο ΟΑΕΔ)
Δεν έχει συζητηθεί και ούτε κανείς σκέφθηκε να πει τους 450 χιλιάδες αυτούς ανθρώπους -που μάλιστα σε μια έκφραση απόγνωσης τα ΜΜΕ και μιντιακού πόνου γι’ αυτούς προβάλλονται στα ρεπορτάζ των τηλεοράσεων εργάτριες αυτές είναι τα θύματά μας- όλο αυτό είναι το ιστορικό του ρεπορτάζ. Εμείς αυτούς δεν τους ακουμπάμε. Το Μνημόνιο βέβαια, λέει και αυτούς. Αυτοί οι οποίοι έχουν πολύ μικρές αποζημιώσεις και είναι πολύ χαμηλά αμειβόμενοι, αμυνόμενοι εμείς λέμε ότι στην ερμηνεία, αυτούς μπορούμε να τους αφήσουμε απέξω.
Τώρα θα πάμε στους υπαλλήλους στους οποίους αφορά η παρέμβασή μας. Πιστεύετε ότι μειώνουμε κατά ένα ευρώ την αποζημίωση; Όχι. Είναι αυτό ένα τρικ όπως με κατηγορούν; Εγώ όμως τους λέω από το βήμα της Βουλής ότι δεν με νοιάζει. Πιστεύω ότι πρέπει να έχεις πίστη σ’ αυτά που κάνεις, διότι αν αυτά που κάνεις είναι σωστά ο χρόνος θα το δείξει. Έχει καμία επιρροή στο εισόδημα των ανθρώπων και στην αποζημίωσή τους το γεγονός ότι δεν θίγουμε το ποσό της αποζημίωσης; Ναι. Περίπου 450 χιλιάδες εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, έχουν κρυφά εφάπαξ. Δηλαδή, δεν έχουν μυστικά εφάπαξ, αλλά όχι το εφάπαξ του Ταμείου Προνοίας, όμως έχουν συμφωνία βάσει του καταστατικού του χώρου εργασίας που ευρίσκονται, ότι στην περίπτωση που θα απολυθούν θα πάρουν περίπου το 70% - 80% ανάλογα με τη συμφωνία του ποσού της αποζημίωσής τους.
Όποιοι μου εισηγούνται να αλλάξω το 30% - 50% αυτό το ποσό, τότε αυτό θα συμπαρέσυρε και το εφάπαξ και θα γινόταν 60%. Αυτό είναι λάθος, αλλά λάθος επαναλαμβανόμενο μετά τις διευκρινίσεις πρέπει να δούμε τι λάθος είναι. Επίσης, υπάρχει ποσοστό εργαζομένων οι οποίοι προειδοποιούνται πριν απολυθούν; Εδώ ευρίσκεται ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας ο κ. Χάλαρης, ο οποίος μας έφερε ένα σχετικό έγγραφο.
(Στο σημείο αυτό ο κ. Υπουργός καταθέτει το σχετικό έγγραφο)
Υπάρχει ένα μικρό ποσοστό απασχολουμένων, οι οποίοι προειδοποιούνται και ποιοι είναι αυτοί; Κυρίως αυτοί οι οποίοι έχουν πολλά χρόνια στις επιχειρήσεις και τους οποίους γνωρίζει ο εργοδότης, ο οποίος τους λέει ότι σε δύο χρόνια πρόκειται να φύγεις. Σ’ αυτή την περίπτωση που τους προειδοποιεί του δίνει το 50% της αποζημίωσης. Ο μεγάλος κορμός των εργαζομένων, δεν προειδοποιείται, διότι χρόνια αποζημίωσης φθάνουν από νομοθεσία του 1920 στους 24 μήνες, χρόνος ο οποίος είναι απαγορευτικός. Διότι όταν προειδοποιείς έναν εργαζόμενο ότι σε 12 ή 24 μήνες θα φύγεις στην ουσία 12 μήνες δεν τον έχεις στην ουσία τον πληρώνεις αλλά δεν τον έχεις. Διότι αυτός σκέπτεται να φύγει και σε πολλές περιπτώσεις όπου ο εργαζόμενος είναι εργαζόμενος κύρους βάζει προστιθέμενη αξία και αυτό είναι σχετικό με τους δημοσιογράφους και σε μια σειρά ανθρώπους οι οποίοι δουλεύουν υπεύθυνα όπως είναι οι τμηματάρχες και πάνω.
Αυτοί οι όροι είναι αντίστοιχοι του δημοσίου αν και αναφέρομαι στον ιδιωτικό τομέα. Όσες φορές και αν ερώτησα η απάντηση που πήρα είναι μια, «Στις επιχειρήσεις μας οι εργαζόμενοι δεν προειδοποιούνται διότι δεν θέλουν να μας έχουν στην επιχείρηση πολύ καιρό ως ξένα σώματα, δηλαδή μας απολύουν και μας το ανακοινώνουν λίγες μέρες πριν». Σε αυτές τις περιπτώσεις, λοιπόν, καμία μεταβολή δεν προκύπτει. Είναι μια παρέμβαση χρήσης εάν μειωθεί ο χρόνος της αποζημίωσης, είναι το σκεπτικό μας τότε να μην πειραχθεί το ποσόν της αποζημίωσης. Αυτό είπαμε να ισχύει για τέσσερις μήνες, αλλά οι τέσσερις μήνες θα γίνουν έξι στο νόμο. Θα προστεθούν στα 10 πρώτα χρόνια άλλοι δύο μήνες ακόμη. Δηλαδή, από δύο μήνες έως και δύο χρόνια η προειδοποίηση πρέπει να γίνεται τουλάχιστον σε ένα μήνα. Από δύο χρόνια έως πέντε χρόνια, εκεί χρειάζονται δύο μήνες προειδοποίησης. Από πέντε χρόνια έως δέκα χρόνια, χρειάζονται τρεις μήνες προειδοποίησης. Τα υπόλοιπα όπως τα προέβλεπε το διάταγμα έτσι τα προβλέπει και ο νόμος.
Σε ότι αφορά την διαιτησία, κυρίες και κύριοι Βουλευτές, το θέμα της διαιτησίας σας λέω ξεκάθαρα, ότι εγώ θα το έθιγα ούτως ή άλλως, ως Υπουργός Εργασίας υπήρχε ή δεν υπήρχε το Μνημόνιο. Όχι όμως το θέμα της αποζημίωσης και γιατί όχι; Διότι το θέμα της αποζημίωσης δεν αφορά τον κύριο κορμό των εργαζομένων στην Ελλάδα. Ο κύριος κορμός των εργαζομένων στην Ελλάδα κατά 70% των εργαζομένων είναι εργαζόμενοι σε οικογενειακές επιχειρήσεις. Περίπου το 98,5% των επιχειρήσεων έχουν εργαζόμενους κάτω των 20 ετών στην Ελλάδα. Το υπόλοιπο 1,5% απασχολεί το 5% του εργατικού δυναμικού της χώρας. Αυτά είναι τα σωστά νούμερα όπως με ενημέρωσε ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας.
Σήμερα, γνωρίζετε, ότι στις ομαδικές απολύσεις γίνεται λόγος για νόμο, όταν οι ομαδικές απολύσεις αφορούν επιχειρήσεις πάνω από 20 άτομα. Το 98,5% των επιχειρήσεων έχουν κάτω από 20 άτομα και κάτω από τα 20 άτομα, δεν υπάρχει έννοια ομαδικής απόλυσης, διότι τους απολύει και τους 20 με τα ισχύοντα και αν προσπαθήσεις να μεταβάλλεις τον αριθμό δεν μπορείς διότι αυτό είναι αριθμός καθορισμένος από την Ευρωπαϊκή Κοινοτική Οδηγία. Επομένως, δεν θα ασχολιόμουν με τα θέματα της αποζημίωσης. Είναι η Συμφωνία με τους δανειστές που πάει την πολιτική μας και εκεί. Θα είχα όμως καίρια παρέμβαση στο θέμα της διαιτησίας. Μεσολαβητής δεν είναι αυτός που δίνει το δίκιο μόνο στην μία πλευρά.
Η Ελλάδα είναι μια δημοκρατική χώρα και ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας δομήθηκε για να δίνει λύσεις μεσολάβησης και διαιτησίας. Δηλαδή, να ακούς και τους δύο και να δίνεις το δίκιο, και όχι να κάνεις άλλα πράγματα από το δίκιο. Δεν είναι δυνατόν κάθε μέρα σχεδόν να έχω καταγγελίες και έγγραφα από εργοδότες, ότι δεν εισακούγονται ποτέ και με βάση αυτής της πρακτικής οικοδομείται ο γραφειοκρατικός συνδικαλισμός. Γιατί να παλέψεις; Υπάρχει κάποιος λόγος να παλέψεις με το αφεντικό; Θα τον πας στην διαιτησία και εκείνη θα σου το λύσει όπως εσύ θες. Αυτή είναι η δομή της γραφειοκρατίας. Ο ορισμός της γραφειοκρατίας. Γιατί να πρέπει να μας αρέσει αυτό; Και γιατί να συμφωνούμε με αυτό; Εγώ προσωπικά δεν συμφωνώ με αυτό. Και είμαι αρμόδιος με την εμπιστοσύνη της Βουλής και του εκλογικού Σώματος να προτείνω κάτι να αλλάξει. Αυτό μπήκε και στο Μνημόνιο και η πολιτική διευκολύνει τα πράγματα και για τη χώρα, αλλά είναι πέρα απ’ αυτό αναγκαία για την ίδια την φύση των εργατικών σχέσεων. Πάω στον διαιτητή που παλεύω να με δικαιώσει. Δεν είναι διαιτητής αυτός που όταν πάω θα χάσω. Εξ ορισμού δεν είναι διαιτητής αυτός ή μεσολαβητής. Ενώ το μνημόνιο λέει όσα λέει, δίνει τώρα αυξήσεις, όταν λέμε να συγκρατηθούν, όταν παλεύουμε να αποδείξουμε ότι κάνουμε φιλότιμο αγώνα και αυτός δίνει έξι ή επτά τοις εκατό. Πως τα δίνει, που ζει; Η παρέμβαση εδώ είναι παρέμβαση που την πιστεύω και αναλαμβάνω την ευθύνη της. Αφού δεν είναι δυνατόν να υπάρξει μια συμφωνία εργοδοτών και εργαζομένων, πήρα την πρωτοβουλία και έθεσα στον διάλογο μέσα από το σχεδίασμα του διατάγματος την πρότασή μου για τη διαιτησία. Αυτή τη στιγμή κάνω έκκληση στους κοινοτικούς εταίρους να βρουν μια λύση για τη διαιτησία, όχι για τα άλλα, με μνημόνιο και χωρίς μνημόνιο, με πτώχευση και χωρίς πτώχευση πρέπει να λύσουμε αυτό το θέμα. Αν η μια πλευρά φοβάται τους διαιτητές και τους μεσολαβητές, δηλώνω ότι στο νόμο που θα καταθέσουμε μαζί με το ασφαλιστικό, στη διάταξη για την διαιτησία θα προβλέπεται ότι μεσολαβητής και διαιτητής καθίσταται αυτός που στο πρόσωπό του συμπυκνώνεται η ομοφωνία όλων των κοινοτικών εταίρων. Θέτει βέτο κάθε εταίρος. Αν η ΓΣΕΕ δεν θέλει, δεν υπάρχει διαιτητής. Αν η ΓΕΣΕΒΕΕ δεν θέλει παρομοίως. Το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους. Αν συμφωνούν όλοι επί ομοφωνίας και επί βέτο, ο ένας έχει την ίδια δύναμη με όλους τους άλλους μαζί. Καταρτίζεται ένας κατάλογος διαιτητών και πριν από αυτούς ένας κατάλογος μεσολαβητών και όταν ad hoc μια περίπτωση για κρίση επί διαιτησίας, εκεί χρειάζεται νέα συμφωνία για το πρόσωπο. Όμως, αυτό το δεύτερο υπάρχει και σήμερα. Το πρώτο, η καθολική συμφωνία και ομοφωνία των εταίρων είναι καινούργια ρύθμιση. Αφού θα υπάρχει συμφωνία στα πρόσωπα, δεν θα διευκολυνθεί μια συμφωνία για τη διαιτησία, για να μπει αύριο στο νόμο έτσι όπως θα το συμφωνήσουν οι εταίροι; Γιατί χρειαζόμαστε τη συμφωνία των εταίρων επ αυτού; Διότι η μια πλευρά για το θέμα της διαιτησίας, εάν δεν πάμε σε μια λύση που θα συμφωνήσουν και οι δύο, θα μας καταγγείλει. Θα έχουμε πρόβλημα.
Ορισμένοι μου λένε και σωστά, ότι το μνημόνιο μιλά για ίσα όπλα. Ρωτούν γιατί ξεπερνώ αυτή τη μίνιμουμ εκδοχή των ίσων μερών. Διότι μπορεί το μνημόνιο να διατυπώνεται έτσι, όμως όπως είπα ως θέση αρχής και για το ασφαλιστικό αυτό το γνωρίζω στο πετσί μου, το μνημόνιο εξειδικεύεται, ερμηνεύεται για να εφαρμοστεί. Δηλαδή, το κάνεις εσύ, το κάνει και ο άλλος. Εν προκειμένω ο άλλος, δηλαδή η τρόικα αντιλαμβάνεται το θέμα της διαιτησίας ως ζήτημα που σχετίζεται με την προαιρετικότητα της σχετικής διαδικασίας. Δεν υπάρχει πουθενά στον πλανήτη διαιτησία που παίρνει κάποιον από το αυτί και τον πηγαίνει. Η διεθνής οργάνωση εργασίας έχει κάνει παρατήρηση στην Ελλάδα για αυτόν το θεσμό, για τον οποίο θέλω να σταματήσω να μιλώ εδώ. Δεν χρειάζονται περισσότερες αναφορές, αλλά καλώ από το βήμα της Βουλής τους κοινωνικούς εταίρους να βρουν μια συμφωνία, αφού οι διαιτητές και οι μεσολαβητές είναι πρόσωπα της κοινής τους αποδοχής και άρα δεν θα φοβούνται μονομέρια σταθερή επί δεκαετίες, όπως συμβαίνει σήμερα.
Δεν ξέρω ποιοι συμφωνούν και ποιοι διαφωνούν με αυτές τις προτάσεις και πως ακούγονται. Κάθε βουλευτής θα πάρει το λόγο τώρα και την επόμενη εβδομάδα στις πολλές συνεδριάσεις για το ασφαλιστικό και θα τοποθετηθεί. ΄Εχει δικαίωμα να εκφράσει την άποψή του και να ψηφίσει αυτό που κρίνει η συνείδησή του κατάλληλο.
Βουλευτής ΝΔ κ. Ιωάννης Βρούτσης : Κύριε Υπουργέ, πριν κατεβείτε από το βήμα, αφού ολοκληρώσετε την τοποθέτησή σας να μας πείτε συνοπτικά τις αλλαγές στο προεδρικό διάταγμα για να έχουμε μια εικόνα πριν τοποθετηθούμε.
Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Α. Λοβέρδος : Νομίζω ότι τις ανέφερα όλες. Στη διαιτησία η πρότασή μου είναι με βάση την αλλαγή διαιτητών και μεσολαβητών, να τα βρουν και να έρθουν σε συμφωνία, διαφορετικά θα ασκήσω την αρμοδιότητά μου, όπως την έχω περιγράψει. Όπως το χρόνο προειδοποίησης συν δύο μήνες ακόμη, όπως, το τοποθέτησα. Σε σχέση με τη διαδικασία, ο νόμος και η ηλικία των απολυομένων σε μια μεγάλη φάση της εργασιακής τους ζωής, είναι τα 55 και όχι τα 57.
Θα ήθελα να κάνω μια τελευταία, αλλά χρήσιμη ενημέρωση. Το Υπουργείο εδώ και μήνες έχει ξεκινήσει τη διαδικασία κύρωσης του τροποποιημένου ευρωπαϊκού κοινωνικού χάρτη. Είχα δεχτεί τη γνώμη να μην εντάξω στην κύρωση το άρθρο 24 του ευρωπαϊκού κοινωνικού χάρτη, που ρυθμίσει τη δικαιολογημένη απόλυση. Την εντάσσω και αυτήν μέσα στην κύρωση και σε λίγο καιρό οι κοινωνικοί εταίροι θα πουν τις απόψεις τους για τη σχετική διαδικασία και θα έρθει προς το καλοκαίρι αυτή η κύρωση στη Βουλή και θα τη συζητήσουμε.
Δεν ξέρω εάν τελείωσε η εποχή της μεταπολίτευσης ως προς την κακή της νοοτροπία. Δεν είμαι ιστορικός ή πολιτικός αναλυτής για να τα κρίνω αυτά. Είμαι πολιτικός. Όμως, εκείνο που ξέρω είναι ότι θέλω να τελειώσει η κακή νοοτροπία της μεταπολίτευσης. Επιτέλους! Η κακή νοοτροπία του να δίνονται απαντήσεις σε ανύπαρκτα ερωτήματα. Η κακή νοοτροπία να μιλούν στο όνομα των πολλών ή όλων των ανθρώπων κάποιοι άνθρωποι που δεν κατόρθωσαν ποτέ να συγκινήσουν την πλειοψηφία των πολιτών. Δυστυχώς, έχουμε ταχθεί να περπατήσουμε σε ένα δρόμο και θα περπατήσουμε με αυταπάρνηση. Θα πάμε όσο πιο δυνατά μπορούμε. Το πρώτο και βασικό μας χρέος είναι η σωτηρία της Πατρίδας. Κάθε άποψη είναι δεκτή, αλλά σε αυτές τις δύσκολες συγκυρίες δυστυχώς διότι δεν είναι εύκολο κάθε μορφή κοινωνικής καταγγελίας πρέπει να συνοδεύεται και από προτάσεις. Ειδάλλως είναι ένας εύκολος τρόπος. Είναι ο δρόμος της αποφυγής και ο δρόμος του στρίβειν δια της δημαγωγίας. Δεν θα βαδίσουμε αυτό το δρόμο. ΄Οποιος τον βαδίσει, ας αναλάβει και τις ευθύνες του.
