Κυρία Πρόεδρε, η σημερινή διαδικασία εντάσσεται στο πλαίσιο της κοινωνικής διαβούλευσης, πριν την επίσημη κατάθεση ενός νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή και στη συνέχεια, στην Ολομέλεια της Βουλής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑΕίναι μια διαδικασία, η οποία πηγαίνει παράλληλα με τη διαδικασία ανοικτής διαβούλευσης, που έχει επιλέξει να κάνει η Κυβέρνηση στο διαδίκτυο, για κάθε νέο νομοθέτημα.
Το συγκεκριμένο ζήτημα, με το οποίο ασχολούμαστε σήμερα, είναι η σύσταση της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής ως Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής. Κυρία Πρόεδρε, θα ήθελα να κάνω μερικές σύντομες παρατηρήσεις πλαισίου, για τη συζήτηση.
Με βάση τα γεγονότα των τελευταίων μηνών, νομίζω ότι όλοι αντιλαμβανόμαστε πως υπάρχει ένα ζήτημα αξιοπιστίας στα επίσημα ελληνικά στοιχεία. Η σημαντική αναθεώρηση που έγινε στα στοιχεία του δημοσίου ελλείμματος της χώρας, μετά τις εκλογές, αναδεικνύει ότι οι διαδικασίες που ακολουθούνταν μέχρι τώρα, δεν κατάφεραν να υπερκεράσουν οποιαδήποτε πολιτική βούληση υπήρχε από την προηγούμενη Κυβέρνηση, μη καταγραφής της πραγματικής δημοσιονομικής κατάστασης. Στη διαδικασία προετοιμασίας και δημοσιοποίησης στατιστικών στοιχείων, προφανώς σημαντικό ρόλο έχει η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. Είναι ο αρμόδιος φορέας, ο οποίος διαβιβάζει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα επίσημα στοιχεία, που λαμβάνει από το Υπουργείο Οικονομικών, όσον αφορά στα δημόσια ελλείμματα.
Όμως, πέρα από αυτά τα στοιχεία, ο ρόλος της Στατιστικής Υπηρεσίας ως θεματοφύλακα των στατιστικών στοιχείων που βγάζει η χώρα μας, αφορά και σε μια σειρά από άλλα πολύ σημαντικά θέματα. Παραδείγματος χάριν, η μέτρηση της ανεργίας στη χώρα μας, ο ρυθμός της αύξησης των τιμών, ο πληθωρισμός. Είναι ζητήματα, για τα οποία και στην Ελλάδα, αλλά και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έχουν κατά καιρούς γίνει πολύ έντονες πολιτικές συζητήσεις για το κατά πόσον τα δημόσια στοιχεία αντικατοπτρίζουν ή όχι την πραγματική κατάσταση.
Θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να θωρακιστεί και να προστατευτεί η αξιοπιστία όλων των στατιστικών στοιχείων που ετοιμάζονται, δημοσιοποιούνται, εκφράζουν και εκπροσωπούν τη χώρα μας απέναντι στους Έλληνες πολίτες, αλλά και στο εξωτερικό. Ειδικά όσον αφορά στα δημοσιονομικά στοιχεία, στο πλαίσιο των συζητήσεων για την παρακολούθηση της διαδικασίας μείωσης του ελλείμματος της χώρας μας, το ζήτημα της αξιοπιστίας των στοιχείων που αφορούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα, έχει γίνει πλέον κεντρικό. Η θωράκιση της αξιοπιστίας αυτών των στοιχείων έχει αναδειχθεί ως ένα από το πολύ σημαντικά στοιχεία μιας στρατηγικής δημοσιονομικής εξυγίανσης και επαναφοράς σε χαμηλότερα ελλείμματα, που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα μας τα επόμενα χρόνια.
Μέσα, λοιπόν, σε αυτό το πλαίσιο, καταθέσαμε για διαβούλευση τα βασικά σημεία ενός σχεδίου νόμου, με το οποίο αλλάζει η σημερινή μορφή της Στατιστικής Υπηρεσίας. Προτείνεται μια νέα μορφή και θα σας πω ορισμένα ζητήματα γι’ αυτό. Στη διαδικασία αυτή υπάρχουν σημαντικές ασφαλιστικές δικλείδες, έτσι ώστε όλοι οι Έλληνες πολίτες να είναι σίγουροι ότι τα στοιχεία που έρχονται στο δημόσιο διάλογο, αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα και όχι τη βούληση του εκάστοτε πολιτικού προϊσταμένου ή της εκάστοτε Κυβέρνησης.
Κατ’ αρχάς, όλο το ευρωπαϊκό στατιστικό σύστημα κινείται στην κατεύθυνση αυξημένης ανεξαρτησίας στην παραγωγή και στη διαχείριση των επίσημων στατιστικών στοιχείων. Συνεπώς, η ανεξάρτητη λειτουργία της Στατιστικής Υπηρεσίας αποτελεί πια στοίχημα αξιοπιστίας για τη χώρα μας. Το σχέδιο που προτείνουμε υλοποιεί αυτή τη βασική προγραμματική δέσμευση της Κυβέρνησης, μετατρέποντας μια υπηρεσία που λειτουργούσε υπό τον άμεσο έλεγχο του κράτους, ως Γενική Γραμματεία ενός Υπουργείου, σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή. Συγκεκριμένα, προτείνεται η νέα Ελληνική Στατιστική Αρχή να έχει τη νομική μορφή του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και πρόσθετες θεσμικές εγγυήσεις ανεξάρτητης λειτουργίας.
Το σχήμα του ΝΠΔΔ παραπέμπει σε πάγιες λύσεις διοικητικής αυτοτέλειας, ενώ η εποπτεία του Υπουργού Οικονομικών περιορίζεται σημαντικά από τις δύο βασικές εγγυήσεις θεσμικής ανεξαρτησίας της Στατιστικής Αρχής.
Πρώτον, το διορισμό του Προέδρου της Αρχής, μετά από έγκριση της Επιτροπής του άρθρου 49Α του Κανονισμού της Βουλής. Αυτή η λύση προτείνεται, για να υπάρξει η επιβεβλημένη σύνδεση με το Κοινοβούλιο και, παράλληλα, να αποφευχθούν συνταγματικές αμφισβητήσεις ως προς το μη κατοχυρωμένο στο Σύνταγμα χαρακτήρα της νέας αυτής Ανεξάρτητης Αρχής. Βέβαια, θα χρειαστεί να προηγηθεί η τροποποίηση του άρθρου 49 του Κανονισμού της Βουλής.
Δεύτερον, με τη συγκρότηση ενός διοικητικού συμβουλίου, ως ανώτατου οργάνου διοίκησης της Αρχής, κατά πλειοψηφία από μέλη, που υποδεικνύονται από επιστημονικούς και άλλους φορείς και όχι από τον Υπουργό Οικονομικών. Κατά τον τρόπο αυτό, το Διοικητικό Συμβούλιο θα εκφράζει τις απόψεις των επιστημονικών και παραγωγικών φορέων της χώρας, θα μπορεί να ελέγχει τη διοίκηση και θα διασφαλίζει ότι το στατιστικό έργο θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες επιστημονικές και κοινωνικές απαιτήσεις και ότι θα παράγεται με διαφάνεια.
Αυτός ο νέος φορέας που προτείνουμε, θα έχει τον κεντρικό ρόλο στο Εθνικό Στατιστικό Σύστημα, ως παραγωγός των επίσημων στατιστικών και θεματοφύλακας των στατιστικών αρχών. Θωρακίζεται με συγκεκριμένες εγγυήσεις πρόσβασης σε πρωτογενές στατιστικό υλικό άλλων διοικητικών φορέων – αυτό είναι πολύ σημαντικό ζήτημα για την εύρυθμη λειτουργία της νέας Αρχής – και θα έχει στο εξής και σημαντικό ερευνητικό και μελετητικό έργο, με τη σύσταση μιας μονάδας έρευνας και μελετών.
Αυτό θεωρούμε ότι είναι πολύ σημαντικό, γιατί, για παράδειγμα, πρέπει να εξηγήσει κανείς στους πολίτες γιατί ο πληθωρισμός, όπως μετράται, μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος. Γιατί η ανεργία, όπως μετράται, μπορεί να είναι διαφορετική από αυτό που ο μέσος πολίτης αισθάνεται ως πραγματική ανεργία. Υπάρχει ανάγκη, δηλαδή, ενός ερευνητικού και μελετητικού έργου, το οποίο να ερμηνεύει, να εξηγεί και να προσθέτει αξία στα πρωτογενή στατιστικά στοιχεία.
Είναι προφανές ότι στην πρόταση που γίνεται, έχει ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα να μη θιγούν εργασιακά δικαιώματα των υπαλλήλων της Στατιστικής Υπηρεσίας. Θα εξακολουθούν, ως υπάλληλοι ΝΠΔΔ, να διέπονται από τις διατάξεις περί δημοσίων υπαλλήλων και θα μεταφερθούν στις αντίστοιχες οργανικές μονάδες της νέας Αρχής, στα ίδια μισθολογικά κλιμάκια, διατηρώντας το σύνολο των αποδοχών τους με ρητή διάταξη.
Θέλω να ολοκληρώσω αυτή τη σύντομη εισαγωγή, δίνοντας ορισμένες πληροφορίες για τη διαδικασία που έχουμε ακολουθήσει. Κατ’ αρχάς, πριν ξεκινήσουμε τη δημόσια και κοινοβουλευτική διαβούλευση, προηγήθηκε δική μου επίσκεψη στη Στατιστική Υπηρεσία και διαβούλευση και με τους υπαλλήλους, για να τους εξηγηθεί η πρόταση της Κυβέρνησης. Οι υπάλληλοι της Στατιστικής Υπηρεσίας, τους οποίους υποθέτω ότι θα ακούσουμε, όταν έρθει η πρόταση της Κυβέρνησης ως σχέδιο νόμου, στη διαδικασία ακρόασης, έχουν εκφράσει μια σειρά από συγκεκριμένες απόψεις για το νομοσχέδιο και ανησυχίες, οι οποίες έχουν να κάνουν με το εργασιακό τους μέλλον. Εμείς, επιχειρούμε να απαντήσουμε με απολύτως πειστικό τρόπο.
Στη διαβούλευση που έχει γίνει στο διαδίκτυο, η οποία ολοκληρώθηκε σήμερα, έχουν γίνει πάνω από 200 σχόλια. Συγκεκριμένα σχόλια σχετικά με άρθρα, πολλά από τα οποία είναι, βεβαίως, από υπαλλήλους της Στατιστικής Υπηρεσίας, αλλά και ευρύτερα από πολίτες, από επιστημονικούς φορείς, από στατιστικούς που εργάζονται σε πανεπιστήμια. Τα περισσότερα σχόλια είναι στην κατεύθυνση της στήριξης της λογικής της ανεξαρτησίας της νέας Αρχής, πολλά άλλα σχόλια ζητούν περαιτέρω διασφάλιση ανεξαρτησίας.
Εδώ, πρέπει να πούμε ότι κινούμαστε μέσα στο πλαίσιο που μας δίνει η ελληνική έννομη τάξη, που είναι ότι το Σύνταγμα αναγνωρίζει συγκεκριμένες, πλήρως κατοχυρωμένες Ανεξάρτητες Αρχές: ο Συνήγορος του Πολίτη, η Αρχή Διασφάλισης Προσωπικών Δεδομένων κ.ο.κ. Πέραν αυτών, υπάρχει η λογική της Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής ως ΝΠΔΔ, με την «εμπλοκή» της Βουλής μέσα από τη διαδικασία ακρόασης και έκφρασης γνώμης για τον Πρόεδρο της Αρχής αυτής, που είναι και η επιλογή που κάναμε τουλάχιστον στο προσχέδιο.
Είναι προφανές ότι το Υπουργείο θα λάβει υπόψη του όλα αυτά τα σχόλια και, βεβαίως, το αποτέλεσμα της σημερινής συζήτησης, έτσι ώστε να μπορέσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα -δηλαδή μέσα σε μία εβδομάδα με 10 ημέρες- να έρθουμε με το πλήρες σχέδιο, το οποίο θα μπει στην κανονική διαδικασία.
Αυτό που θέλω να καταστήσω σαφές, είναι το πόσο μεγάλο στοίχημα είναι, για τη συνολική αξιολόγηση της χώρας, να προχωρήσει γρήγορα αυτή η διαδικασία. Είναι από τα πολύ συγκεκριμένα και απτά δείγματα γραφής, ότι αντιλαμβανόμαστε το μεγάλο πρόβλημα αξιοπιστίας, που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας των πολιτικών της προηγούμενης κυβέρνησης και επιχειρούμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα, με μια συγκεκριμένη θεσμική μεταρρύθμιση.
Θέλω να σας πω ότι η συζήτηση για την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων, που γίνεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν περιορίζεται -και είναι λογικό αυτό- στο ρόλο και θεσμική οντότητα της Στατιστικής Υπηρεσίας. Πηγαίνει και πέρα από αυτή. Αναζητούνται προσωποποιημένες ευθύνες για τις μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στα στοιχεία που δηλώνονταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα πραγματικά στοιχεία. Και υπάρχει έντονος διάλογος γύρω από περαιτέρω θεσμικές κατοχυρώσεις, για παράδειγμα, με το ρόλο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.
Εδώ, η απάντηση της Κυβέρνησης είναι μέσα από τη σύσταση μιας ανεξάρτητης επιτροπής, με εκπροσώπους των κοινωνικών φορέων, που θα παραδώσει, όπως έχω ήδη πει στην Επιτροπή της Βουλής, το πόρισμά της πριν το τέλος του έτους. Το πόρισμα αυτό θα έρθει στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων για συζήτηση και θα διερευνά τα προβλήματα στη διαδικασία εκπόνησης του Προϋπολογισμού και της παραγωγής των στοιχείων, που πηγαίνουν στην Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάνοντας και συγκεκριμένες προτάσεις.
Είναι σαφής -και αποτελεί και προγραμματική δέσμευση της Κυβέρνησης - η ενίσχυση του ρόλου της Βουλής στη διαδικασία παρακολούθησης του Προϋπολογισμού. Επ’ αυτού, θα υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις, που θα έρθουν με την ολοκλήρωση της δουλειάς αυτής της ανεξάρτητης επιτροπής και την κατάθεση του πορίσματός της.
Η ανεξαρτητοποίηση της Στατιστικής Υπηρεσίας δεν είναι η τελευταία λέξη στη διαδικασία θωράκισης του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος, αλλά πολύ περισσότερο της θωράκισης της αξιοπιστίας των στοιχείων που παράγει η χώρα μας, απέναντι στους Έλληνες πολίτες κατ’ αρχάς, αλλά και στους ευρωπαίους εταίρους μας, στη συνέχεια.
Σας ευχαριστώ πολύ.
