Στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας
και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Κύρωση του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση
κατά των Βασανιστηρίων και άλλων Μορφών Σκληρής, Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής
Μεταχείρισης ή Τιμωρίας της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών».
Αιτιολογική
έκθεση
Το Σύμφωνο Συμβίωσης, αποτελεί
μία σύμβαση που επιτρέπει την τυποποίηση των συντροφικών σχέσεων σύμφωνα με την
αρχή ότι η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίζει στα μέλη της κοινωνίας, την απόλαυση
των δικαιωμάτων τους με ιδιαίτερη έμφαση στην ισότητα και την αλληλεγγύη, χωρίς
διακρίσεις κοινωνικές, οικονομικές, φυλής ή φύλου.
Οι εξαιρέσεις που εισάγει o N. 3719/2008 για τα ομόφυλα
ζευγάρια δεν μπορούν παρά να δημιουργήσουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας καθώς
δεν υπάρχει νομικό έρεισμα το οποίο να αποκλείει συντρόφους ίδιου φύλου από τη
σύναψη συμφώνου συμβίωσης.
Η
τάση εξάλλου που επικρατεί μεταξύ των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης,
με εξαίρεση μόνο την Ελλάδα και τη Λιθουανία, είναι να θεσπίζουν νομοθεσία που
αφορά ένα νέο σύστημα καταχωρημένης συμβίωσης ως εναλλακτική στο γάμο για άγαμα
ζευγάρια, και να συμπεριλαμβάνουν τα ομόφυλα ζευγάρια στο πεδίο εφαρμογής τους.
Επιπλέον, η τάση αυτή αντανακλά σε σχετικά κείμενα του Συμβουλίου της Ευρώπης,
όπως στο Ψήφισμα 1728(2010) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του
Συμβουλίου της Ευρώπης και την Σύσταση (2010) 5 της Επιτροπής Υπουργών.
Αντίστοιχη είναι και η ερμηνεία που δίνεται στα άρθρα 7,9 και 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής
Ένωσης.
Σύμφωνα με πρόσφατη
καταδικαστική απόφαση της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου, ο υφιστάμενος νόμος έχει σχεδιαστεί πρώτα και κύρια για να παρέχει
νομική αναγνώριση σε μια μορφή συμβίωσης διαφορετική από το γάμο, που
αναφέρεται ως “σύμφωνο συμβίωσης”. Θα έπρεπε λοιπόν να συμβάλει στην ωρίμανση
της κοινωνίας, να αποτυπώνει το πνεύμα των διεθνών εξελίξεων και βέβαια να
είναι συμβατό με την ελληνική και διεθνή νομοθεσία για την καταπολέμηση των διακρίσεων.
Το άρθρο 4 του Συντάγματος
προβλέπει ότι όλοι οι Έλληνες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, ενώ όπως έχει
τονίσει και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, ο αποκλεισμός από
το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών αποτελεί δυσμενή διάκριση
σε βάρος τους. Παράλληλα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός έχει πλέον διεθνώς ρητά
περιληφθεί στις απαγορευμένες διακρίσεις από την ισότητα και η ελληνική
νομοθεσία τον έχει περιλάβει σε διάφορα νομοθετήματα πχ. Ν. 1414/1984,
Ν.2910/2001, Ν. 33054/2005.
Κατόπιν των ανωτέρω θεωρούμε
ότι το άρθρο 1 θα πρέπει να τροποποιηθεί ώστε οι οποιεσδήποτε διακρίσεις με
βάση το φύλο να απαλειφθούν. Επιπλέον κρίνεται ότι οι προϋποθέσεις
εγκυρότητας του συμφώνου συμβίωσης όπως περιλαμβάνονται στο άρθρο 2 είναι
επαρκείς. Κατά συνέπεια, προτείνεται η κατάργηση του άρθρου 3, καθώς πρόκειται για πρωτοφανή κρατική παρέμβαση
στη συμβατική ελευθερία, επιτρέποντας στον εισαγγελέα να ακυρώνει το σύμφωνο
για λόγους «δημόσιας τάξης». Μια τέτοια προσέγγιση θεωρούμε ότι αντιβαίνει στο
πνεύμα τόσο του νόμου όσο και στη φιλοσοφία της πρόσφατης απόφασης του
Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Για το λόγο αυτό προτείνουμε τις εξής δύο τροποποιήσεις του Ν. 3719/2008
Τροποποίηση
του άρθρου 1 του Ν. 3719/2008 ως εξής:
« Η συμφωνία δύο ενήλικων προσώπων με την
οποία οργανώνουν τη συμβίωσή τους (σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης), καταρτίζεται
αυτοπροσώπως με ειδικό συμβολαιογραφικό έγγραφο. Η ισχύς της συμφωνίας αρχίζει
από την κατάθεση αντιγράφου του ειδικού συμβολαιογραφικού εγγράφου στον
ληξίαρχο του τόπου ορισθείσας κατοικίας τους, το οποίο και καταχωρείται σε
ειδικό βιβλίο του Ληξιαρχείου»».
Κατάργηση του άρθρου
3 του Ν. 3719/2008
Οι προτείνοντες
βουλευτές
Πανούσης Ιωάννης
Αναγνωστάκης Δημήτρης
Γιαννακάκη Μαρία
Κυρίτσης Γιώργος
Λυκούδης Σπύρος
Μάρκου Κατερίνα
Ξηροτύρη Ασημίνα
Οικονόμου Βασίλης
Ρεπούση Μαρία
Τσούκαλης Νίκος
Φούντα Νίκη
Ψαριανός Γρηγόρης
Ψύρρας Θωμάς
