Αθήνα, 8 Μαρτίου 2011
Ομιλία της Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Τίνας Μπιρμπίλη, στην Ολομέλεια της Βουλής για το νομοσχέδιο της Βιοποικιλότητας
«Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
Η Βουλή των Ελλήνων καλείται σήμερα να διασφαλίσει την προστασία του περιβάλλοντος.
Να ενισχύσει την αναπτυξιακή βάση της χώρας.
Να εφαρμόσει, μετά από χρόνια εγκληματικής αδράνειας, μια πολιτική για τη βιωσιμότητα του αναντικατάστατου φυσικού κεφαλαίου της Ελλάδας.
Μια πρωτοποριακή, ρεαλιστική, αποτελεσματική πολιτική.
Με την ψήφο σας σήμερα, δηλώνετε ότι στην Ελλάδα το περιβάλλον δεν εκποιείται.
Ότι οι φυσικοί πόροι δεν είναι αναλώσιμοι.
Ότι η προστασία του βιολογικού και φυσικού πλούτου, αποτελεί σημείο εκκίνησης για κάθε πολιτική ανάκαμψης και εξόδου της χώρας από τη θλιβερή κατάσταση στην οποία την βύθισαν οι κοντόφθαλμες πολιτικές του παρελθόντος.
Ότι βρίσκεται στην καρδιά του στόχου της Κυβέρνησης για πράσινη ανάπτυξη, καθώς αποδεικνύει πως η ολοκληρωμένη διατήρηση και διαχείριση του φυσικού μας πλούτου, όχι απλώς δεν αντιστρατεύεται την οικονομική δραστηριότητα, αλλά αντίθετα αποτελεί θεμέλιο για μια πραγματικά βιώσιμη οικονομία.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Με το νομοσχέδιο που ψηφίζετε σήμερα, η Ελλάδα νομοθετεί με βάση το συμφέρον του συνόλου και όχι τα συμφέροντα κάποιων.
Εξοφλεί χρέη και υποχρεώσεις δεκαετιών.
Θέτει γερά θεμέλια για μια πραγματικά βιώσιμη νέα αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Γιατί σήμερα όπως βαθιά πιστεύω ο κάθε νόμος που ψηφίζετε για την προστασία του περιβάλλοντος, είναι νόμος για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Είναι νόμος που διαμορφώνει το αύριο χωρίς να υποθηκεύει το σήμερα.
Αν και κατά τις συζητήσεις που έγιναν στη Βουλή η προσοχή όλων εστιάστηκε στην περίφημη αρτιότητα εντός των προστατευόμενων περιοχών του κοινοτικού δικτύου Natura 2000, η ουσία του νομοσχεδίου αυτού είναι ότι η προστασία του φυσικού μας κεφαλαίου και η διατήρηση της βιοποικιλότητας αποτελούν μονόδρομο, αν θέλουμε να βγούμε από την κρίση πιο δυνατοί και σταθεροί.
Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα ακολουθούσε ασθμαίνοντας και συχνά μετά από καταδίκες από το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και διεθνή κατακραυγή, την πορεία εφαρμογής των δυο οδηγιών που συνθέτουν το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000, καθώς και διεθνών συμβάσεων όπως η Ραμσάρ.
Σήμερα, με το νομοσχέδιο για τη βιοποικιλότητα, η Ελλάδα στέκεται επιτέλους στο ύψος των δεσμεύσεών της και εκσυγχρονίζει την πολιτική της για την προστασία του φυσικού της πλούτου.
Όπως έχει ήδη επισημάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με έρευνά της για το δίκτυο Natura 2000:
· Το 31% των τύπων οικοτόπων του παραρτήματος 1 της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ που φιλοξενούνται στην Ελλάδα, βρίσκονται σε μη ικανοποιητική ή ανεπαρκή κατάσταση διατήρησης.
· Το 80% των θαλάσσιων ενδιαιτημάτων βρίσκονται σε μη ικανοποιητική ή ανεπαρκή κατάστασης διατήρησης.
· Για το 65% των χερσαίων ειδών και το 62% όλων των ειδών, η κατάσταση διατήρησης είναι άγνωστη.
· Για όλα τα αρθρόποδα, η κατάσταση διατήρησης είναι άγνωστη, ενώ ακόμα και για τα θηλαστικά η κατάσταση διατήρησης είναι άγνωστη σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%.
Επιπλέον, επτά από τους δέκα Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας της χώρας έχουν περιληφθεί στον κατάλογο Μοντρέ, τη «μαύρη λίστα» δηλαδή της Σύμβασης Ραμσάρ για τους υγροτόπους. Αλλά και οι ανοιχτές υποθέσεις παράβασης του κοινοτικού δικαίου, για κάποιες από τις οποίες η χώρα μας έχει παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ και έχει καταδικαστεί, είναι πολλές και πρέπει να τις αντιμετωπίσουμε με γενναίες παρεμβάσεις.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Τα απογοητευτικά αυτά δεδομένα, δεν αναφέρονται σε κάποια ζώα, φυτά και τοπία που αρκεί να βλέπουμε σε συλλογές και κήπους. Η προστασία της βιοποικιλότητας και του φυσικού χώρου δεν είναι απλά θέμα αισθητικής. Είναι ζήτημα ζωτικό για την οικονομία και την κοινωνία, για τη δημόσια ασφάλεια, για την ποιότητα ζωής.
Ας μην υποτιμούμε την ανάγκη διατήρησης του βιολογικού μας πλούτου.
Μια θλιβερή υπόθεση εργασίας, η κατάρρευση των οικοσυστημάτων και πληθυσμών ειδών χλωρίδας και πανίδας που υποστηρίζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες μπορεί να μας δώσει μια εικόνα της οικολογικής εξάρτησης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής μας.
Ας σκεφτούμε:
- Ο κόλπος του Λαγανά, σημαντικότερος βιότοπος της θαλάσσιας χελώνας στη Μεσόγειο, είναι από τους οικονομικά κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας. Μια πιθανή κατάρρευση του πληθυσμού της θαλάσσιας χελώνας, που αποτελεί τον κύριο πόλο έλξης επισκεπτών στη Ζάκυνθο, θα επέφερε αναμφισβήτητο πλήγμα στην οικονομία της περιοχής. Αντίστοιχη σημασία έχουν και οι Σποράδες με τα μοναδικά θαλάσσια οικοσυστήματά τους και έναν από τους σπουδαιότερους παγκοσμίως βιότοπους αναπαραγωγής της μεσογειακής φώκιας.
- Η ακριτική Πρέσπα ζει από τα οικοσυστήματά της. Τα φασόλια Πρεσπών αποτελούν το κυριότερο προϊόν της περιοχής και έχουν πλέον λάβει πιστοποίηση προστατευόμενης περιοχής. Φασόλια Πρεσπών χωρίς καθαρή λίμνη δεν γίνονται…
- Στην άλλη άκρη της Ελλάδας, κοντά στο Σουφλί, πολλές κοινότητες όπως η Δαδιά και η Λευκίμμη, ζούσαν πάντα από το δάσος. Μέχρι τη δεκαετία του ’80, από την υλοτομία. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, η περιοχή ζει από τους χιλιάδες επισκέπτες που έρχονται κάθε χρόνο από ολόκληρη την Ευρώπη και θαυμάζουν τα δεκάδες σπάνια είδη αρπακτικών πουλιών.
- Η απώλεια της φυσικής κάλυψης των βουνών της Αττικής θα αφαιρούσε από την πρωτεύουσα των 4.000.000 κατοίκων τον κύριο ρυθμιστή της θερμοκρασίας, τον κατ’ εξοχήν πνεύμονα οξυγόνου και το βασικό φίλτρο ρύπων.
- Η απώλεια φυσικών βιοτόπων και πολύτιμου γενετικού υλικού ελληνικών ειδών, στερεί από την οικονομία μας προοπτικές ανάπτυξης μιας σημαντικής βιομηχανίας αειφόρου εκμετάλλευσης για την παρασκευή φαρμάκων, καλλυντικών ή τροφίμων. Υποδείγματα πράσινης επιχειρηματικότητας που όμως θα είναι σχεδόν αδύνατον να αναπτυχθεί χωρίς επαρκή προστασία του ελληνικού βιολογικού πλούτου.
Και βέβαια, δεν ξεχνάμε καταστροφικά λάθη του παρελθόντος, όπως η αποξήρανση της Κάρλας που αποστέρησε από την περιοχή ένα εξαιρετικά παραγωγικό οικοσύστημα και τώρα η Ευρωπαϊκή Ένωση πληρώνει με εκατομμύρια € την ανασύστασή του. Δεν μπορούμε ούτε να κλείσουμε τα μάτια σε εγκλήματα ετών, όπως η καταστροφή της διεθνώς προστατευόμενης Κορώνειας και τα συσσωρευμένα προβλήματα των ελληνικών λιμνοθαλασσών, όπως τα δέλτα Αξιού και Έβρου.
Σήμερα, σε αυτήν την πολύ κρίσιμη για τη χώρα μας εποχή, είναι σημαντικό να συστρατευθούμε όλοι και να διακηρύξουμε ότι δεν θα αφήσουμε την Ελλάδα να βυθιστεί σε οικολογική χρεοκοπία.
Σήμερα, είναι ανάγκη να ξεκινήσουμε, έστω και με καθυστέρηση δεκαετιών, τον απαραίτητο σχεδιασμό για το φυσικό μας πλούτο και τους βιολογικούς πόρους της Ελλάδας, ώστε να μην καταλήξουμε ποτέ σε περιβαλλοντική πτώχευση.
Αξίζει νομίζω στο σημείο αυτό να δούμε τα σημαντικότερα σημεία του νομοσχεδίου που καλείστε σήμερα να επικυρώσετε με την ψήφο σας:
- Δημιουργούμε εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών, των «πυρήνων» δηλαδή της βιοποικιλότητας, με την ενσωμάτωση όλων των κατηγοριών προστασίας, την εναρμόνιση με το κοινοτικό πλαίσιο, την απλοποίηση των διαδικασιών χαρακτηρισμού και την αξιοποίηση της ελληνικής και διεθνούς επιστημονικής εμπειρίας.
- Εισάγουμε προστατευτικές ρυθμίσεις για το σύνολο του φυσικού χώρου, ώστε να επιτευχθεί ικανοποιητικό επίπεδο αναχαίτισης της καταστροφής των ευαίσθητων οικοσυστημάτων, των μικρών υγροτόπων, των ακτών και του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
- Εντάσσονται σε σαφές και σύγχρονο καθεστώς προστασίας τα ενδημικά είδη, εκείνα δηλαδή τα ζώα και φυτά που υπάρχουν μόνο στη χώρα μας. Προστατευτικές ρυθμίσεις εισάγονται και για τις αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων και φυτών που αποτελούν πολύτιμη παραγωγική παρακαταθήκη για την αγροτική οικονομία μας.
- Αποσαφηνίζουμε το καθεστώς και τις επιτρεπόμενες χρήσεις στις περιοχές προστασίας. Έτσι, μπορεί κανείς με μεγάλο βαθμό ασφάλειας να γνωρίζει πού μπορεί να επενδύσει και κάτω από ποιους όρους, ενώ γίνονται σαφείς και οι «κόκκινες γραμμές» υψηλής προστασίας. Στόχος μας δεν είναι η θεσμοθέτηση «αποστειρωμένων» από ανθρώπινη δραστηριότητα περιοχών. Στόχος μας είναι η ανάπτυξη των απαραίτητων προστατευτικών και διαχειριστικών δράσεων, παράλληλα με τη διαμόρφωση υγιών και «πράσινων» τοπικών οικονομιών.
- Αξιοποιείται η επιστημονική γνώση και έρευνα, με πρόβλεψη για ενοποίηση και ολοκληρωμένη επεξεργασία των επιστημονικών και χωρικών δεδομένων που προκύπτουν.
- Προβλέπουμε κίνητρα για την προστασία της βιοποικιλότητας, καθώς και ποινικές κυρώσεις για όσους εσκεμμένα υποβαθμίζουν το φυσικό πλούτο της χώρας.
Επιτρέψτε μου όμως να αναφερθώ συγκεκριμένα και στο «περίφημο» άρθρο 9 σχετικά με τις ρυθμίσεις στις περιοχές Natura και ειδικότερα στη διάταξη σχετικά με την εκτός σχεδίου δόμηση στις περιοχές αυτές.
Η θέση μας από την αρχή τέθηκε σε ανοιχτή δημόσια διαβούλευση και μάλιστα έλαβε θετικά σχόλια.
Θεωρείται πλέον επιστημονικά δεδομένο ότι η διάσπαρτη δόμηση, που από το 1923 έχει θεσμοθετηθεί ως δικαίωμα με βάση μόνο την έκταση της ιδιοκτησίας, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δεινά του φυσικού χώρου. Μια ματιά γύρω μας, όπου και αν είμαστε, επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό.
Με τη ρύθμιση που εισηγηθήκαμε, προσπαθήσαμε να ανεβάσουμε το όριο δόμησης σε περιοχές που ήδη προστατεύονται από την κοινοτική νομοθεσία, χωρίς όμως να καταργήσουμε εντελώς το δικαίωμα για ανέγερση κατοικιών.
Από τη στιγμή που η εκτός σχεδίου δόμηση είναι μία πραγματικότητα στον ελληνικό φυσικό χώρο και ιδιαίτερα στις περιοχές Natura, είναι προφανές ότι μία ολοκληρωτικά καταργητική διάταξη θα αναστάτωνε την κοινωνία. Ακριβώς γι’ αυτό, αποφασίσαμε να προτείνουμε τον περιορισμό της κατάτμησης και της αρτιότητας στα 10 στρέμματα.
Ακόμα και αυτή η ενδιάμεση διάταξη όμως, ξεσήκωσε πολλές διαμαρτυρίες από την τοπική αυτοδιοίκηση και αρκετούς βουλευτές. Ακούσαμε τα επιχειρήματα τους. Αποδεχτήκαμε ότι πολλοί πολίτες έχουν κάνει έναν προγραμματισμό ζωής, στηριζόμενο στη μέχρι σήμερα νόμιμη αρτιότητα των 4 στρεμμάτων, και ορίσαμε τη συγκεκριμένη αρτιότητα ως μοναδική παρέκκλιση για τα οικόπεδα που έχουν κατατμηθεί έως την 1/3/2011.
Η ρύθμιση αυτή καθιστά απολύτως σαφή την απόφαση μας να ελεγχθεί η εκτός σχεδίου δόμηση εντός των προστατευόμενων αυτών περιοχών και την ίδια στιγμή εξασφαλίζει μια δίκαιη αντιμετώπιση για τους ιδιοκτήτες εκτάσεων μικρότερων των 10 στρεμμάτων.
Πολλοί υποστήριξαν ότι, αν και συμφωνούν επί της αρχής μαζί μας, πρέπει να προηγηθούν ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες για τις περιοχές αυτές και να μην επιβληθεί μία οριζόντια ρύθμιση.
Απαντώ ευθέως. Η εγκληματική καθυστέρηση δεκαετιών και η θλιβερή σημερινή πραγματικότητα, δεν μας δίνουν το χρόνο ούτε την πολυτέλεια να το κάνουμε. Αν περιμένουμε να εκπονηθούν μελέτες για όλες τις περιοχές, τη στιγμή που σήμερα έχουμε μόνο εγκεκριμένες 29 από τις 419, τότε θα είναι πολύ αργά. Να θυμηθούμε ότι έχουμε μόνο 4 Προεδρικά Διατάγματα για τις αντίστοιχες περιοχές. Επιλέγουμε λοιπόν αυτό που είναι περισσότερο σημαντικό. Τη σωτηρία των περιοχών αυτών, τώρα. Οι μελέτες θα ακολουθήσουν και αν και όπου αποδειχτεί ότι χρειάζεται ισχυρότερο καθεστώς προστασίας με διαβαθμίσεις, αυτό θα γίνει.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Η ψήφιση του νομοσχεδίου αποτελεί τομή στα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος στη χώρα μας.
Ακριβώς γι’ αυτό δώσαμε ιδιαίτερη προσοχή στα σχόλια και τις προτάσεις φορέων, πολιτών και κυρίως των βουλευτών. Κατά την επεξεργασία του νομοσχεδίου στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου, προστέθηκαν προστατευτικές ρυθμίσεις που πρότειναν οι βουλευτές, κυρίως για την προστασία των γενετικών πόρων και του φυσικού χώρου.
Το περιβάλλον, απαιτεί άμεση δράση.
Ανατροπή κάθε αντίληψης που προωθεί το βόλεμα. Κάθε πρακτικής που στηρίζεται στη συναλλαγή.
Το περιβάλλον, απαιτεί σύγκρουση με κατεστημένα.
Πολιτικές που δεν έχουν στο επίκεντρο τους φωτογραφικές παρακάμψεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Θεσμικές αποφάσεις για την προστασία του φυσικού μας πλούτου.
Το περιβάλλον απαιτεί ένα Υπουργείο, όπως αυτό που ίδρυσε η Κυβέρνηση, που του δίνει πρωταρχικό ρόλο και το συνδέει άρρηκτα με την αναπτυξιακή πορεία της χώρας.
Το νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα, κάνει πράξη τις αντιλήψεις, τη νοοτροπία, τις θέσεις της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ για τη ζωή μας.
Βάζει τέλος σε ένα καθεστώς ασυδοσίας που οδήγησε σε ανυπολόγιστες καταστροφές και τραγική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής μας.
Αποτελεί απόδειξη της στροφής προς την αειφορία.
Απόδειξη της ενδυνάμωσης της ισχνής περιβαλλοντικής πολιτικής της χώρας, ως πυλώνα ανάπτυξης και βιωσιμότητας.
Απόδειξη ότι ξέρουμε, θέλουμε και μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη.
Σας ευχαριστώ»
