Αθήνα, 8 Σεπτέμβριου 2010
Ομιλία Συμεών Κεδίκογλου, Εισηγητή του ΠΑΣΟΚ, κατά τη συζήτηση στη Βουλή του Νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων «Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης και λοιπές διατάξεις».
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Το νομοσχέδιο για την Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης εντάσσεται στη συνολική πολιτική προσέγγιση που θεωρεί τη γνώση ως βασική κινητήρια δύναμη τόσο του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας όσο και της κοινωνικής συνοχής και αποδεικνύει ότι για αυτή την κυβέρνηση η Παιδεία, από το νηπιαγωγείο μέχρι την Τρίτη ηλικία είναι στρατηγική επιλογή.
Συγκεκριμένα, οι ρυθμίσεις του παρόντος νομοσχεδίου στοχεύουν:
Α. στην περιγραφή των δομών και των φορέων που συμβάλλουν με οποιονδήποτε τρόπο στην ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης στην Ελλάδα
Β. στον καθορισμό του διοικητικού μοντέλου οργάνωσης της Δια Βίου Μάθησης στην Ελλάδα, με πέρασμα από ένα συγκεντρωτικό και άκαμπτο σύστημα σε ένα αποκεντρωμένο και ευέλικτο Εθνικό Δίκτυο Δια Βίου Μάθησης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ποιότητα σε όλες τις συνιστώσες της εκπαιδευτικής διαδικασίας
Γ. στη θεσμοθέτηση προτύπων και μέσων για την αποτελεσματική ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης στην Ελλάδα και στην ποιοτική της αναβάθμιση.
Δ. στη σύνδεση της Δια Βίου μάθησης με την απασχόληση
Η διά βίου μάθηση θεμελιώνεται στην προσχολική αγωγή και δεν σταματά με το πέρας της αρχικής εκπαίδευσης και της ενηλικίωσης του ατόμου, αλλά είναι μια διαρκής και ενεργητική διαδικασία που εξελίσσεται σε όλες τις φάσεις της ζωής ενός ανθρώπου.
Πρέπει να εγκαταλείψουμε πια την ιδέα ότι η εκπαίδευση αφορά μόνο τους νέους. Πώς είναι εξάλλου δυνατό, αφού τα μισά πράγματα που ξέρει κάποιος στα 20 του δεν είναι αλήθεια πια στα 40 του και τα μισά πράγματα που ξέρει στα 40 του δεν είχαν ανακαλυφθεί όταν ήταν 20;
Το παρόν νομοσχέδιο ρυθμίζει κυρίως το χώρο που βρίσκεται έξω από τα όρια του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και κυρίως τη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως είναι η αρχική επαγγελματική κατάρτιση (η φοίτηση για παράδειγμα σε ένα ΙΕΚ) και η συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (όπως η φοίτηση σε ένα ΚΕΚ) καθώς και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων και μάλιστα αντιμετωπίζονται, επαγγελματική κατάρτιση και γενική εκπαίδευση, ως δύο ισότιμοι πυλώνες στη ΔΒΜ.
Αν και η θεσμική ιστορία της Δια Βίου Μάθησης στη χώρα μας δεν είναι μεγάλη- υπάρχουν τρεις νόμοι και ένα προεδρικό διάταγμα- το παρόν νομοσχέδιο τους έχει αξιοποιήσει και έρχεται να τους συμπληρώσει και επικαιροποιήσει, καθώς, παρά τα θετικά βήματα που έγιναν και το αναγνωρίζουμε, ο τελευταίος νόμος του 2005, επί κυβέρνησης της ΝΔ δεν ήταν ένα ολιστικό σχέδιο, ένα συστηματοποιημένο και συνεκτικό πλαίσιο αλλά ένα σχέδιο ημιτελές και ασύνδετο. Ένας νόμος που δημιουργήθηκε περισσότερο για την κάλυψη αποσπασματικών αναγκών και χωρίς την ύπαρξη ενιαίας εθνικής πολιτικής.
Όλοι γνωρίζουμε καλά τι κατάσταση επικρατεί σήμερα. Ελάχιστη ή μηδαμινή είναι η σχέση των περισσότερων παρεχόμενων προγραμμάτων με τις εκπαιδευτικές ανάγκες των πολιτών και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Επιπλέον, τα προσόντα που αποκτά κάποιος δεν πιστοποιούνται και έτσι δεν συνδέονται και δεν βοηθούν στην επαγγελματική του ανέλιξη.
Την ίδια στιγμή, ο ίδιος οργανισμός, ο ΟΕΕΚ πιστοποιεί τόσο τα προγράμματα, τους εκπαιδευτές, τις υποδομές, δηλαδή τις εισροές του συστήματος, όσο και τα προσόντα, τις εκροές, γεγονός που καταδεικνύει τις στρεβλώσεις του συστήματος.
Ιδιαίτερα όμως σοβαρή συνέπεια, σε μία εποχή μάλιστα οικονομικής κρίσης, είναι ότι η αποδοτικότητα των δράσεων Δια Βίου Μάθησης υστερεί σημαντικά σε σχέση με τους δημόσιους πόρους που επενδύθηκαν σε αυτές τα τελευταία χρόνια.
Αρκεί να δούμε ότι μέσω του Γ΄ΚΠΣ διατέθηκαν περίπου 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ για εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς κανένα μετρήσιμο αποτέλεσμα.
Με το παρόν νομοσχέδιο επιχειρείται να μπει τάξη, να εξασφαλισθεί η διαφάνεια, να αξιοποιηθεί αποδοτικά και με σεβασμό το κάθε ευρώ που διατίθεται στη μη τυπική εκπαίδευση.
Με το παρόν μπαίνει τέλος στην εποχή όπου στην Ελλάδα «είσαι ό,τι δηλώσεις».
Σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου η Δια Βίου Μάθηση είναι από τις βασικές πολιτικές και κεντρικός άξονας των βασικών σχεδιασμών και χρηματοδοτήσεων τους, δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται σε δεινή θέση σχετικά με την πραγμάτωση της δια βίου μάθησης, όπως φανερώνουν και οι εξαιρετικά χαμηλοί δείκτες επίδοσής στην εκπαίδευση ενηλίκων και γενικότερα στη Δια Βίου Μάθηση. Στην έκταση της συμμετοχής ενηλίκων, η χώρα μας καταλαμβάνει την 27η θέση από τις 33 χώρες που αξιολογήθηκαν, ενώ σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 27, όπου το ποσοστό συμμετοχής είναι 9,5%, οι επιδόσεις της Ελλάδας αγγίζουν μόνο το 2,9%.
Χαρακτηριστικό είναι ότι αναφορικά με το ποσοστό συμμετοχής των εργαζομένων σε σεμινάρια Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, η Ελλάδα είναι στην τελευταία θέση.
Στην τελευταία επίσης θέση, και αυτό όμως είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη χώρα μας, είμαστε και σε σχέση με τη συγκρότηση του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, όπου από το 2004 και μετά δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο προσόντων που έχει κάθε χώρα αποκεντρώνεται στο εθνικό πλαίσιο προσόντων. Σε όλη την Ευρώπη είμαστε εμείς και η Μολδαβία, οι μόνες χώρες που δεν είχαν ξεκινήσει αυτές τις διαδικασίες. Έτσι, από το 2012 που τίθεται σε λειτουργία, προκύπτει ένα πολύ σοβαρό θέμα: επαγγελματίες από το εξωτερικό μπορούν να διακινούνται προς τα εμάς, αλλά οι Έλληνες επαγγελματίες δεν θα μπορούν να κινούνται προς τις άλλες χώρες.
Το εθνικό πλαίσιο προσόντων είναι και ο λόγος που κάνει αυτό το νομοσχέδιο βασική πλέον αναγκαιότητα.
Η βασική λογική είναι ότι η πιστοποίηση δεν γίνεται πλέον μόνο από τα πτυχία που παίρνει κάποιος, αλλά μπορεί να χτίζει το επαγγελματικό του προφίλ καθόλη τη διάρκεια της ζωής του. Με το εθνικό πλαίσιο προσόντων μπορεί να αναγνωρίσει σπουδές διαφόρων ειδών, ακόμη και σεμιναριακές σπουδές ακόμη και εμπειρία.
Πιστοποιημένες δεξιότητες, γνώσεις και προσόντα σημαίνουν σε τελική ανάλυση καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές και ευκαιρίες. Και δεδομένου ότι τους Έλληνες μας χωρίζει μισθολογικό χάσμα από τους Ευρωπαίους, πρέπει να κατανοήσουμε ότι μόνο με τη σύγκλιση προσόντων θα πετύχουμε και σύγκλιση μισθών.
Εκτός από τη θεμελίωση και οργάνωση των διαδικασιών για το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, δύο είναι τα κομβικά σημεία του σχεδίου νόμου:
1.Η αλλαγή του διοικητικού μοντέλου οργάνωσης με πέρασμα από ένα συγκεντρωτικό και άκαμπτο σύστημα σε ένα αποκεντρωμένο και ευέλικτο Εθνικό Δίκτυο Δια Βίου Μάθησης, διασφαλίζοντας παράλληλα την ποιότητα σε όλες τις συνιστώσες της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
2.Η θέσπιση κινήτρων για τη συμμετοχή σε κάθε είδους δραστηριότητες δια βίου μάθησης
Επιδίωξη της δημόσιας πολιτικής δια βίου μάθησης, που σηματοδοτήθηκε και από την αλλαγή στον τίτλο του Υπουργείου, είναι η συγκρότηση του Εθνικού Δικτύου Δια Βίου Μάθησης, με αποτέλεσμα να μπαίνει μια τάξη στην πολυδιάσπαση και σε μια διαδικασία χωρίς δομές.
Έτσι, σε κεντρικό επίπεδο, το Υπουργείο Παιδείας αναδεικνύεται σε συντονιστή και επιτελικό ρυθμιστή του Εθνικού Δικτύου Δια Βίου Μάθησης.
Δια της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης, ασκεί επιτελικό ρόλο, σχεδιάζει τη δημόσια πολιτική δια βίου μάθησης, διαμορφώνει τους σχετικούς κανόνες, εκπονεί το αντίστοιχο εθνικό πρόγραμμα, εποπτεύει την εφαρμογή της δημόσιας πολιτικής, και συντονίζει το συνολικό Σύστημα Διοίκησης της διά βίου μάθησης.
Ακολουθώντας το παράδειγμα όλων ανεξαιρέτως των χωρών που έχουν αναπτύξει τη Δια Βίου Μάθηση, αποκέντρωση χαρακτηρίζει το προτεινόμενο διοικητικό μοντέλο οργάνωσης :
Με προγραμματικές συμβάσεις το Υπουργείο Παιδείας διανέμει αρμοδιότητες στις περιφέρειες και τους δήμους θέτοντας τους όρους, τις προϋποθέσεις και γενικότερα τις εκπαιδευτικές και διοικητικές προδιαγραφές, με τις οποίες η Τοπική Αυτοδιοίκηση εκτελεί αυτά τα προγράμματα. Είναι σημαντικό ότι για πρώτη φορά ίσως κατατίθεται μαζί με το νομοθέτημα και ολοκληρωμένο πρόγραμμα εφαρμογής με πρόβλεψη μεταβατικών περιόδων και εξειδίκευση για το πώς θα λειτουργήσει η αποκέντρωση (άρθρο 20). Παρέχει την αναγκαία επιστημονική, διοικητική και τεχνική υποστήριξη στους φορείς του εθνικού δικτύου ΔΒΜ.
Η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση καταρτίζει, στο πλαίσιο του περιφερειακού αναπτυξιακού προγράμματός της, το περιφερειακό πρόγραμμα δια βίου μάθησης, με βάση το αντίστοιχο εθνικό. Η χρηματοδότησή τους μπορεί να εξασφαλισθεί από τον τακτικό προϋπολογισμό και το πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων του Υπουργείου Παιδείας, από επιχορηγήσεις και από ίδιους πόρους της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.
Οι περιφέρειες διαχειρίζονται τους φορείς και τα θέματα της επαγγελματικής κατάρτισης, αρχικής (ΙΕΚ) και συνεχιζόμενης (ΚΕΚ), ενώ οι δήμοι ό,τι έχει να κάνει με τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων.
Και εδώ σχετικά με τις εύλογες ανησυχίες για τον έλεγχο και την αποδοτικότητα των υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι με προγραμματικές συμβάσεις η πολιτεία θέτει τους όρους, τις προδιαγραφές και τους ποιοτικούς όρους, με βάση τους οποίους θα υλοποιεί ο δήμος. Υπάρχει συνεπώς μια προγραμματική σύμβαση που ελέγχει και δεσμεύει τον δήμο. Ο δήμος δεν θα χρηματοδοτείται για να κάνει ό,τι θέλει.
Συστατικό στοιχείο της νέας πολιτικής είναι η οργάνωση με αρχές και δομές στο θέμα των πιστοποιήσεων.
Για πρώτη φορά εισάγεται η θεσμική διάκριση των φορέων που θα πιστοποιούν τις εισροές, δηλαδή τις υποδομές, τους εκπαιδευτές και τα προγράμματα, και τις εκροές, δηλαδή τα προσόντα και μάλιστα μέσα από τον επαναπροσδιορισμό ήδη υπαρχόντων οργανισμών.
Το Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικής Πιστοποίησης (Ε.ΚΕ.ΠΙ.Σ.) αποκτά νέο διευρυμένο ρόλο ως ο εθνικός επιτελικός φορέας πιστοποίησης των εισροών.
Η πιστοποίηση των εκροών γίνεται από τον Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων, ο οποίος προκύπτει από τη διάλυση του Ο.Ε.Ε.Κ., με τη μορφή που έχει σήμερα. Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων πιστοποιεί με εξετάσεις τα επαγγελματικά προσόντα και είναι και ο οργανισμός που θα οργανώσει και θα αναπτύξει το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων.
Το μέχρι σήμερα άναρχο σύστημα παροχής βεβαιώσεων, πιστοποιητικών χωρίς καμία αξία ούτε για την αγορά εργασίας αλλά ούτε και για την εκπαιδευτική εξέλιξη των πολιτών τελειώνει εδώ.
Ένας ακόμα επιτελικός φορέας είναι το Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού, το οποίο έχει συμβουλευτικό και υποστηρικτικό ρόλο στον επαγγελματικό προσανατολισμό στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.
Έτσι λοιπόν συνοψίζοντας με τους φορείς έχουμε:
ΓΓΔΒΜ για χάραξη πολιτικής, έλεγχο και αξιολόγηση
ΕΚΕΠΙΣ για διασφάλιση ποιότητας στις εισροές
ΕΟΠΠ για διασφάλιση ποιότητας στις εκροές
ΕΚΕΠ για συμβουλευτική και επαγγελματικό προσανατολισμό
Δεν πρόκειται όμως για άθροισμα επιτελικών φορέων και φορέων παροχής υπηρεσιών ΔΒΜ αλλά για οργάνωσή και αλληλοσύνδεσή τους με βάση τις αρχές του σύγχρονου δημόσιου μάνατζμεντ αρχές και οι οποίες είναι: η δικτύωση, o προγραμματισμός, η συμβασιοποίηση και διασύνδεσή τους μέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μέσω του δικτύου ΣΥΖΕΥΞΙΣ διασφαλίζεται η λειτουργική ενοποίησή τους αλλά και η προσβασιμότητα όλων των προγραμμάτων ΔΒΜ σε κάθε σημείο της Ελλάδας από τον κάθε πολίτη. Το Εθνικό Δίκτυο ΔΒΜ και η δράση του ορατά και προσβάσιμα από τους πολίτες πανελλαδικά.
Πόσους νέους φορείς, αγαπητοί συνάδελφοι, δημιουργεί το νομοσχέδιο; Κανέναν. Καταργείται ο Οργανισμός Επαγγελματικής Κατάρτισης, ο οποίος είχε 630 θέσεις και στη θέση του δημιουργείται ο Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων με 75 οργανικές θέσεις. Διασφαλίζεται όμως απολύτως η δουλειά τους και το δικαίωμα επιλογής τους.
Αυτό που στην εποχή της οικονομικής κρίσης έχει μεγάλη σημασία είναι ότι το νομοσχέδιο επιχειρεί να διασφαλισθεί η διαφάνεια και να αξιοποιηθεί σωστά και με σεβασμό στο κάθε που διατίθεται στη μη τυπική εκπαίδευση. Υπάρχει το Εθνικό Δίκτυο Δια Βίου Μάθησης, όπου εντάσσονται όλοι οι φορείς με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Το Εθνικό Πρόγραμμα Δια Βίου παρουσιάζεται στη συνέλευση των φορέων. Για την εξασφάλιση του κοινωνικού διαλόγου και της λογοδοσίας, το νομοσχέδιο προβλέπει τρία συλλογικά όργανα. Στην Εθνική Σύνοδο με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις, την Περιφέρεια και τους Δήμους ο Υπουργός Παιδείας υποχρεούται να παρουσιάσει την πορεία των προγραμμάτων και ενημερώνει τους φορείς. Το Συμβούλιο που απαρτίζεται από τους επιτελικούς φορείς και τα άλλα υπουργεία που καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις και εγκρίνει το πρόγραμμα και η Διαρκής Διάσκεψη που συμμετέχουν και οι ΜΚΟ και αφορά τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων.
Το δεύτερο κομβικό σημείο του νομοσχεδίου είναι η πρόβλεψη και θέσπιση κινήτρων για τη συμμετοχή σε κάθε είδους δραστηριότητες δια βίου μάθησης, δεδομένου ότι στην Ελλάδα είμαστε πολύ πίσω. Το Υπουργείο έχει θέσει έναν ποσοτικό στόχο, μέχρι το 2015 να φθάσουμε από το 2,9% στο 5% και με το παρόν νομοσχέδιο τίθενται οι βάσεις για να δημιουργηθεί μια κουλτούρα και λογική στην κοινωνία, που να ωθεί τους πολίτες να συμμετέχουν στη Δια Βίου Εκπαίδευση.
Τα κίνητρα απευθύνονται τόσο στα άτομα, προκειμένου να ενισχυθεί η συμμετοχή τους, όσο και στους εργοδότες και στους φορείς παροχής υπηρεσιών μη τυπικής και άτυπης μάθησης.
Βασικότερο ίσως κίνητρο του νομοσχεδίου είναι η δυνατότητα αναγνώρισης και πιστοποίησης μέσω της δημιουργίας του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων.
Εξαιρετικά ριζοσπαστική και δημοκρατική κρίνω ακόμα τη ρύθμιση που προβλέπει τη σύνδεση της μη τυπικής εκπαίδευσης με το σύστημα της τυπικής εκπαίδευσης μέσω σπονδυλωτών και πιστοποιημένων προγραμμάτων μάθησης, με μεταφορά πιστωτικών μονάδων από το ένα σύστημα στο άλλο. Κάτι που επιτρέπει σε έναν πολίτη να αλλάξει μια επιλογή ζωής που έκανε όταν ήταν 17 και τον ακολουθεί σε όλη του τη ζωή, αν το επιθυμεί.
Ακόμα, θεσπίζονται ατομικοί εκπαιδευτικοί λογαριασμοί, στους οποίος καταθέτουν χρήματα αναλογικά οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες, κάνοντας χρήση φοροαπαλλαγών, από τους οποίους ο εργαζόμενος μπορεί να αποσύρει χρήματα για την κάλυψη των εκπαιδευτικών του αναγκών. Στη Γαλλία, το 0,5% του τζίρου μιας επιχείρησης πάει στην επιμόρφωση των εργαζομένων. Αυτή η ρύθμιση έχει πιο ισχυρό κίνητρο, καθώς ο ίδιος ο εργαζόμενος μπορεί να επιλέξει το αντικείμενο, στο οποίο θέλει να επιμορφωθεί, ακόμα και αν αυτό δεν έχει σχέση με την εργασία του.
Προβλέπεται η χορήγηση εκπαιδευτικών αδειών ειδικά για τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος εμποδίζεται στη συμμετοχή, και αυτό καταδεικνύει την πολιτική βούληση του Υπουργείου, και θεσπίζονται ατομικοί λογαριασμοί μαθησιακού χρόνου, στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, όπου σε περιπτώσεις υπερωριακής απασχόλησης, ο εργαζόμενος καταθέτει χρόνο στο λογαριασμό του, τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιεί ως εκπαιδευτικό χρόνο για την παρακολούθηση μαθημάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Πρόβλεψη κινήτρων και στους φορείς μέσω της σύνδεσης της αξιολόγησης των φορέων ΔΒΜ με τη χρηματοδότησή τους. Οι φορείς αξιολογούνται σύμφωνα με την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί στο αντίστοιχο πρόγραμμα και χρηματοδοτούνται με βάση την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα (άρθρο 18 παρ.1ε).
Είναι σαφής η πολιτική επιλογή να ανοίξουμε το σύστημα λέγοντας όχι σε ένα κλειστό σύστημα με αποκλεισμούς και αδιέξοδα. Ένα απλό παράδειγμα, για το αποδεικτικό ελληνομάθειας το παρόν προβλέπει ότι η πρόσβαση στις εξετάσεις είναι ανοικτή και σε αυτούς που δεν παρακολούθησαν το πρόγραμμα του ΙΔΕΚΕ, που εκ των πραγμάτων είναι πεπερασμένο και περιορισμένο (άρθρο 26 παρ.7β). Το σύστημα το ανοίγουμε αλλά με διασφάλιση της ποιότητας, όπως με τη θεσμοθέτηση της εκπαίδευσης και αξιολόγηση των εκπαιδευτών (άρθρο 19 παρ. 1) και με την αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας στο άρθρο 6 και την ανά τριετία αξιολόγηση του Εθνικού Δικτύου ΔΒΜ με τη συμμετοχή διεθνών οργανισμών.
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Αυτό το νομοσχέδιο θέλει πολίτες με γνώσεις και επαγγελματίες με προσόντα. Με διαφάνεια, έλεγχο, λογοδοσία, ώστε να μην πηγαίνει χαμένο ούτε ένα ευρώ, ώστε να μετράμε αποτελέσματα για τους πολίτες.
Αυτό το νομοσχέδιο καταργεί τα αδιέξοδα, είναι ανοικτό και δημοκρατικό, καθώς ενισχύει την ισότητα των ευκαιριών και αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες.
Γενικότερα η επένδυση στην παιδεία θα καθορίσει αν η χώρα μας θα περάσει στους κερδισμένους ή τους ηττημένους της νέας εποχής.
Αν θα αναπαράγουμε απογοητευμένες γενιές των 700 ευρώ και αν θα μετατραπούμε σε φτηνό και ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό ή θα ανήκουμε στους καινοτόμους του μέλλοντος.
Αν θα καταφέρουμε να μετασχηματίσουμε την ελληνική οικονομία από ελλειμματική και μη ανταγωνιστική σε οικονομία υψηλής ποιότητας.
Σε μία διεθνοποιημένη οικονομία, όπου η γνώση είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα της, το παρόν νομοσχέδιο θέτει το πλαίσιο για ένα θέμα εξαιρετικά σημαντικό, που έχει συναντήσει πολύ θετική ανταπόκριση των φορέων και ελπίζω, επειδή η παιδεία απαιτεί συναινέσεις, απαιτεί να σταθούμε πάνω από μικροκομματικές αντιλήψεις, αυτό το νομοσχέδιο να συναντήσει ομόφωνη αποδοχή και σας καλώ να το υπερψηφίσουμε.
