Ομιλία του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη
Τσακαλώτου στη Βουλή,
στη συζήτηση επί των προγραμματικών δηλώσεων της
κυβέρνησης [6 Οκτωβρίου 2015]
Κυρίες και
κύριοι συνάδελφοι, είχα προβλέψει τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ με τρεις-τέσσερις μονάδες
διαφορά. Η έκπληξη ήταν ότι ήταν επτάμιση. Όμως, τώρα που άκουσα τον λόγο του κ. Θεοχάρη,
μου φαίνεται ότι ήταν πολύ μικρή αυτή η διαφορά. Τέτοιον λαϊκίστικο λόγο έχω πάρα
πολύ καιρό να ακούσω σε αυτή την αίθουσα.
Η ιδέα, δηλαδή,
η άποψη του Ποταμιού ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει καθηγητές πανεπιστημίου
που δούλευαν δεκαπέντε ώρες όταν ήταν στο πανεπιστήμιο και τώρα δουλεύουν
δεκαπέντε ώρες στα υπουργεία, νομίζω ότι ρίχνει πάρα πολύ το επίπεδο της
συζήτησης. Και αναδεικνύει το ότι αν
θέλεις πολιτικό πρόγραμμα, αν θέλεις πολιτικό σχέδιο, αν θέλεις να έχεις
κοινωνικές αναφορές, δε γίνεται να σε οδηγούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, κύριε
Θεοχάρη.
Νομίζω ότι χθες
ο κύριος πρωθυπουργός ανακοίνωσε έναν οδικό χάρτη για το πώς θα μπορέσουμε να
πορευθούμε τον επόμενο χρόνο. Είπε ότι πρέπει να τελειώσει η πρώτη αξιολόγηση,
να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, να γίνει συζήτηση για το χρέος, να
επιστρέψει η ζήτηση και μετά να πάμε σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις,
μεταρρυθμίσεις όμως που θα έχουν και κοινωνικό και ταξικό πρόσημο.
Βεβαίως, όπως
καταλαβαίνετε, το Υπουργείο Οικονομικών θα έχει αρκετά σημαντικό ρόλο στην
επιτυχία αυτού του οδικού χάρτη.
Αρχίζω με την
αξιολόγηση. Είναι σημαντικό αυτή η πρώτη αξιολόγηση να τελειώσει γρήγορα και να τελειώσει με επιτυχία.
Αισθάνομαι ότι μετά από τις οργανωτικές αλλαγές που κάνουμε στην κυβέρνηση,
είμαστε σε πολύ καλύτερη θέση να μπορέσουμε να συντονίσουμε αυτό το πολύ δύσκολο
έργο για να ολοκληρωθεί αυτή η πρώτη αξιολόγηση.
Αισθάνομαι,
βεβαίως, ότι είμαστε και έτοιμοι να συζητήσουμε και να διαπραγματευτούμε για τα
τέσσερα, πέντε, έξι, επτά, οκτώ σημαντικά ζητήματα. Όσοι και όσες έχετε παιδιά,
ειδικά στην εφηβεία, ξέρετε ότι υπάρχουν μερικές
μάχες που δεν μπορείτε να κερδίσετε. Και αν είναι να κερδίσετε κάποιες μάχες,
πρέπει αυτές να τις βάλετε στη μπάντα και να εστιάσετε στο τι είναι σημαντικό. Το ίδιο ισχύει και για τη δική μας κυβέρνηση.
Έχουμε
σημαντικές μάχες που θέλουμε να κερδίσουμε για τα «κόκκινα» δάνεια, για τις συντάξεις, για τις εργασιακές σχέσεις. Όμως,
ξέρουμε ότι για να κερδίσουμε αυτές τις μεγάλες μάχες όπως και τις εργασιακές
σχέσεις και την επιστροφή των συλλογικών διαπραγματεύσεων, χρειάζεται μια πολύ
μεγάλη πολιτική καμπάνια και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μία από τις επιτυχίες του ΣΥΡΙΖΑ είναι
ότι είναι πάρα πολλοί πια αυτοί που ακούνε τη φωνή μας. Είναι πολλοί οι Ευρωπαίοι, πολλά τα
συνδικάτα, πολλά τα κοινωνικά κινήματα που τους ενδιαφέρει να επιστρέψουν στην Ελλάδα οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, γιατί
ξέρουν ότι εάν δεν πετύχουν εδώ, θα υπάρχει μια διολίσθηση και στις δικές τους
χώρες. Άρα, επειδή ακριβώς έχουμε ανοίξει αυτή τη συζήτηση, μπορούμε να ελπίζουμε
και να πιστεύουμε ότι θα δημιουργήσουμε αυτές τις συμμαχίες για αυτή τη
διαπραγμάτευση.
Το ίδιο θα
μπορούσα να πω και για τις συντάξεις.
Κοιτάξτε, για την πρώτη αξιολόγηση δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι υπάρχουν
πολλά δύσκολα πράγματα. Μία από τις δυσκολίες, όμως, είναι ότι έχουμε πολιτικές
και θεσμούς που δεν απαντούν στα προβλήματα στα οποία μπορούν
να απαντήσουν.
Κόψαμε τον
Αύγουστο τις πρόωρες συντάξεις; Τις
κόψαμε. Αυτό το
γεγονός, δημιουργεί
πρόβλημα σε κάποιον που γίνεται άνεργος 57 χρονών και είναι πολύ δύσκολο να
βρει πάλι δουλειά; Ναι, δημιουργεί. Όμως, δεν μπορεί το
συνταξιοδοτικό σύστημα να απαντήσει στο πρόβλημα της ανεργίας ή το πρόβλημα ότι
δεν έχουμε καλή ασφάλιση για τους άνεργους. Άρα, πρέπει να λύσουμε αυτό το
πρόβλημα, όχι όμως μέσα από το συνταξιοδοτικό.
Είναι πρόβλημα ότι σε κάποια πλούσια νησιά μειώθηκε η έκπτωση του ΦΠΑ; Ναι είναι πρόβλημα, γιατί υπάρχει φτωχός κόσμος και σε πλούσια νησιά. Όμως, δεν
μπορεί το φορολογικό σύστημα να απαντήσει σε αυτό το πρόβλημα. Πρέπει να
υπάρχει μια νησιωτική πολιτική.
Δημιουργούμε
πρόβλημα σε πάρα πολλούς αγρότες
επειδή αυξάνονται οι φόροι στους αγρότες; Δημιουργούμε πολλά προβλήματα. Όμως,
πάλι αυτά δεν μπορού ννα λυθούν μέσα από το φορολογικό σύστημα, αλλά μέσα από ένα αναπτυξιακό
πρόγραμμα στοχευμένο στους αγρότες. Και αυτό το πρόγραμμα θα το παρουσιάσουμε
στους θεσμούς τον Οκτώβρη.
Δεν ωραιοποιώ και δεν μειώνω το μέγεθος
του κόστους που υπάρχει για πολύ σημαντικές κοινωνικές
ομάδες. Είναι, όμως, μεταβατικά προβλήματα και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε
φτιάχνοντας θεσμούς και πολιτικές που απαντάνε στα πραγματικά προβλήματα.
Πηγαίνω τώρα
στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών,
που, όπως όλοι και όλες καταλαβαίνετε, είναι ένα πολύ σύνθετο πρόβλημα. Έχει
πάρα πολλούς παίχτες: Έχει τράπεζες, έχει το ΤΧΣ, έχει την κυβέρνηση,
έχει την Τράπεζα της Ελλάδας. Είναι ένα σύνθετο πρόβλημα με πολλούς παίχτες.
Η γραμμή της
κυβέρνησης είναι ότι πρέπει να γίνει γρήγορα(ενν. η ανακεφαλαιοποίηση), ότι πρέπει
να υποστηρίξουμε τους μετόχους, είτε είναι της κυβέρνησης είτε είναι ιδιώτες.
Και πρέπει να βρεθεί ένα σύστημα το οποίο εξασφαλίζει
ότι τα λεφτά των τραπεζών πηγαίνουν και δανείζουν εκεί που πρέπει και όχι όπως
γίνεται μέχρι τώρα.
Υπάρχει ένα
τεράστιο ζήτημα που πρέπει να λύσουμε για το σύστημα διακυβέρνησης των
τραπεζών. Και ίσως μια λύση είναι να ενωθεί αυτό το πρόβλημα με το Tαμείο που
θα δημιουργηθεί. Και όπως έχω ξαναπεί στην Ολομέλεια, είναι μια ευκαιρία για
την Ελλάδα να έχει ένα Ταμείο που μπορεί να είναι οργανωμένο, να προστατεύει τα
περιουσιακά στοιχεία της Ελλάδας και για να ξεπληρώσουμε το χρέος, αλλά και
συγχρόνως να μπορεί να δώσει κάτι πολύ σημαντικό στις επενδύσεις.
Περνάω στο θέμα του χρέους που έχουμε συζητήσει
πολλές φορές εδώ. Κι εδώ υπάρχουν πολλοί παίχτες, υπάρχουν πολλά συμφέροντα που
διαφωνούνε. Όμως, κι εδώ η μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι έχει διεθνοποιήσει
αυτό το ζήτημα.
Όλη η Ευρώπη,
όλος ο κόσμος συζητάει για το χρέος, πώς θα γίνει, με ποιον τρόπο θα γίνει.
Αυτή η διεθνοποίηση είναι που έχει δώσει μια μεγάλη ελπίδα, ότι μετά από την
πρώτη αξιολόγηση μπορεί να λυθεί το πρόβλημα.
Ενώ είχαμε προηγούμενες κυβερνήσεις οι οποίες, σαν τον κ. Μicawber, στον «David
Copperfield» του Charles Dickens, έλεγαν ότι
το χρέος είναι βιώσιμο ή, στην καλύτερη περίπτωση, ότι κάτι θα προκύψει.
Αυτό πίστευε ο κ. Μicawber μέσα στη φτώχεια του, ότι δεν
έχουμε απάντηση, δεν έχουμε στρατηγική, αλλά ελπίζουμε ότι κάτι θα προκύψει!
Η διαφορά
είναι ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει και τεχνική κατάρτιση για να λύσει αυτό
το πρόβλημα και, συγχρόνως, δημιουργεί αυτές τις κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες
που το παίρνουν πάρα πολύ σοβαρά.
Επιστρέφω,
όμως, στο θέμα της ανάπτυξης: Αν γίνει η πρώτη αξιολόγηση, αν καταφέρουμε να
γίνει ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών κι αν δημιουργηθεί μια λύση για το χρέος,
μπορούμε να πιστεύουμε ότι βραχυπρόθεσμα θα ελευθερωθεί
αυτή η συμπιεσμένη ζήτηση που υπάρχει στην Ελλάδα. Δηλαδή, οι καταναλωτές που
έχουν χρήματα, θα καταναλώσουν γιατί δεν θα φοβούνται πια, οι αποταμιευτές θα
επιστρέψουν τα λεφτά τους στις τράπεζες γιατί δεν θα φοβούνται το Grexit ή την κατάρρευση του
χρηματοπιστωτικού συστήματος και, βεβαίως, οι επενδυτές θα επενδύσουν γιατί δεν
θα φοβούνται για τις επενδύσεις τους.
Με αυτό το
πλαίσιο μπορεί πολύ γρήγορα να αρθούν τα capital controls.
Έχουμε και
άλλη μια καλή είδηση: Οι προβλέψεις μας
για το τρίτο εξάμηνο είναι πολύ καλύτερες από ό,τι υπολογίζαμε
τον Αύγουστο. Πάνω σε
αυτό βασίστηκε χθες ο κύριος Πρωθυπουργός που είπε ότι μπορούμε να γυρίσουμε
στην ανάπτυξη. Δεν μπορούσαμε εμείς να τα ενσωματώσουμε για το τρίτο τρίμηνο,
γιατί δεν αποτελούν ακόμα αποτελέσματα. Είναι προβλέψεις,
αλλά αισθανόμαστε όλοι -και έχουμε πείσει και τους θεσμούς- ότι τα αποτελέσματα
θα είναι πολύ καλύτερα το τρίτο τρίμηνο και άρα μπορούμε να είμαστε και πιο
αισιόδοξοι.
Δεν έχουμε,
όμως, καμιά αμφιβολία ότι το πόσο επιτυχημένοι θα είμαστε, εξαρτάται και από το
τι θα γίνει και στην ευρωζώνη. Ο κ. Σταϊκούρας χθες στην τοποθέτησή του για το
προσχέδιο του προϋπολογισμού είπε ότι η ευρωζώνη πάει μπροστά, ενώ η Ελλάδα
πάει πίσω. Πρέπει να σας πω ότι ο κ. Σταϊκούρας είναι ο Dr Pangloss της Νέας Δημοκρατίας. Θα θυμάστε
-γιατί έχετε αστική παιδεία- ότι ο Βολταίρος είχε πει ότι ο Dr Pangloss ήταν κάποιος που πίστευε ότι πάντα
τα πράγματα ήταν τα καλύτερα δυνατά, στον(οποιοδήποτε πιθανό) κόσμο. Πίστευε δηλαδή δεν θα μπορούσε ποτέ να
γίνει κάτι καλύτερο εξου και (ο
Βολταίρος) τον σατίριζε. Φαντάζομαι ότι ο κ. Σταϊκούρας τα λέει αυτά και επειδή είναι του Λαϊκού
Κόμματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση και άρα πρέπει να υποστηρίξει και τον Σόιμπλε και
τον Ραχόι ότι η ευρωζώνη είναι ένα πετυχημένο παράδειγμα, ενώ όλη η υφήλιος
λέει ότι η ευρωζώνη είναι ο άρρωστος της παγκόσμιας οικονομίας και έχει
τεράστιο πρόβλημα. Και καμία μεγάλη χώρα μέσα στην ευρωζώνη σήμερα, λέει
το ΔΝΤ, δεν θα φτάσει στο 2% ανάπτυξης ούτε το 2015 ούτε το 2016
ούτε 2017.
Και δεν είναι
μόνο η ευρωζώνη. Βλέπουμε ότι και στην παγκόσμια οικονομία υπάρχει μια
χειροτέρευση, μια επιβράδυνση της ανάπτυξης, υπάρχει μια συζήτηση για τη
νομισματική χαλάρωση που κάνει η Ευρώπη αυτήν τη στιγμή και η Αμερική. Πρέπει,
όμως, να σας πω ότι παγκοσμίως δεν έχουμε νομισματική χαλάρωση. Με την άνοδο
του δολαρίου, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες αναγκάζονται να αγοράσουν το νόμισμά
τους για να μην υπάρχει υποτίμηση. Και αυτό μειώνει, όπως καταλαβαίνετε, το
ποσοστό χρήματος που υπάρχει σε αυτές τις χώρες.
Άρα, εμείς
του ΣΥΡΙΖΑ επιμένουμε ότι υπάρχει μια τριπλή κρίση. Υπάρχει μια οικονομική και
κοινωνική κρίση. Υπάρχει μια γεωστρατηγική κρίση. Υπάρχει μια κλιματική κρίση.
Η κρίση αυτή αντιμετωπίζεται παντού με μια αύξηση των ανισοτήτων και μια αύξηση
της διαφθοράς. Όλοι θα θυμάστε την ENRON. Όλοι θα θυμάστε την BARCLEY’S, που φίξαρε τα επιτόκια για το ιδιωτικό
χρέος. Όλοι τώρα θα ξέρετε για τη VOLKSWAGEN. Aν δεν κάνω λάθος, κύριοι συνάδελφοι και
συναδέλφισsες της δεξιάς πτέρυγας, αυτό είναι
ιδιωτική διαφθορά. Δεν είναι του
δημοσίου. Οι μεγάλες υποθέσεις της ΕNRON, της BARCLEY’S, της VOLKSWAGEN είναι διαφθορά του ιδιωτικού
τομέα.
Μήπως λοιπόν πρέπει να
ξανασκεφτείτε την ιδέα ότι η διαφθορά συσχετίζεται πάντα μόνο με το κράτος; Μήπως πρέπει να ξανασκεφτείτε αυτά που
λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, ότι η διαφθορά αντιμετωπίζεται όχι με περισσότερες αγορές, αλλά
με περισσότερη δημοκρατία και κοινωνικό έλεγχο; Το ερώτημα μπαίνει στο
Υπουργείο Οικονομικών: Μέσα σε αυτή την κρίση και μέσα σε αυτήν τη συμφωνία τι
μπορεί να κάνει; Τι μπορεί να κάνει όταν έχουμε αβεβαιότητα στην οικονομία,
όταν έχουμε μία έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, όταν έχουμε συρρίκνωση του δημοκρατικού περιβάλλοντος, στο οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις;
Η συνηθισμένη
απάντηση είναι ότι ο υπουργός Οικονομικών προσπαθεί να επιτύχει τη σταθερότητα. Αυτό θα προσπαθήσουμε να το κάνουμε με την
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με το κλείσιμο της πρώτης αξιολόγησης -στο Υπουργείο Οικονομικών αναλογεί πάνω από 50%
από όλες τις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν- και με τη συζήτηση για το χρέος.
Ένα αριστερό Υπουργείο Οικονομικών,
όμως, θέτει και διαφορετικά ερωτήματα σε σχέση με
τη σταθερότητα. Σταθερότητα
για ποιο λόγο και για ποιον; Εκεί είναι η διαφορά μιας αριστερής προσέγγισης
των πραγμάτων. Διότι εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε αυτή τη σταθερότητα για να
υπάρχει το αναπτυξιακό σχέδιο και στον αγροτικό τομέα τον Οκτώβρη και τον
Μάρτιο του 2016 να υπάρξει το συνολικό αναπτυξιακό σχέδιο που θα έχει και τα
ποιοτικά στοιχεία.
Θέλουμε αναπτυξιακό σχέδιο το οποίο θα έχει και
κοινωνική δικαιοσύνη. Ακόμα και το ΔΝΤ λέει ότι οι ανισότητες δεν βοηθούν
την ανάπτυξη. Ο ΟΟΣΑ μας λέει, «Ελάτε μαζί να κάνουμε μελέτες επίδρασης, πώς
επιδρούν τα διάφορα μέτρα στο 20% του πληθυσμού».
Εμείς θα
έχουμε μία πολιτική στο Υπουργείο Οικονομικών που πάντα θα έχει ταξικό πρόσημο.
Γι’ αυτό όποιες αυξήσεις είχαμε στα όρια των δαπανών που ανακοινώσαμε χθες στο
προσχέδιο, είναι και για την ανθρωπιστική κρίση και για τα νοσοκομεία.
Τέλος, το
μεγάλο θέμα είναι να δώσουμε χώρο στις
μεγάλες αλλαγές στο κράτος σε σχέση με τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή και τη
Δημόσια Διοίκηση. Σήμερα, πριν από εμένα, μίλησε ο Τρύφων Αλεξιάδης, που
παρουσίασε μία μεγάλη γκάμα παρεμβάσεων που θα κάνουμε στον τομέα της
φοροδιαφυγής.
Πρέπει να σας
πω μόνο ένα δικό μου χαρακτηριστικό
παράδειγμα, γιατί βλέπω εδώ
πολλές και πολλούς που έχουν παραστεί στα οκτώ χρόνια του Σημίτη, την περίοδο του«εκσυγχρονισμού». Ξέρετε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι –κάτι που δεν ήξερα
εγώ- ότι κάθε πρωί υπογράφω κάποια χαρτιά μετάταξης κάποιας π.χ. νοσοκόμας από την Ξάνθη για να πάει στην Αλεξανδρούπολη; Πού ήταν οι
εκσυγχρονιστές όλα αυτά τα χρόνια; Και κάτω από αυτό
το έγγραφο έχει χρειάζονται άλλες δεκαπέντε υπογραφές (ενν. εκτός της δικής μου). Γιατί υπάρχει αυτό; Μήπως για να μπορώ
να «παρκάρω» αυτή την αίτηση, ώστε να
έρθει αυτή η νοσοκόμα και να μου πει «Δεν θα προχωρήσετε την αίτηση;» και εγώ
να της πω, «Μήπως πρέπει στο χωριό σας, στην Ξάνθη, να ψηφίζετε ΣΥΡΙΖΑ;». Αυτό
είναι εκσυγχρονισμός; Μόνο αυτό να καταλάβετε: ότι οι εκσυγχρονιστές
σαράντα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση αυτό δεν
μπορούσαν να το αλλάξουν!
Σας είπα ποιος είναι ο βασικός μας
στόχος στο Υπουργείο Οικονομικών. Είναι να δώσει χώρο για ριζοσπαστικές
παρεμβάσεις αλλού, στη Δημόσια Διοίκηση, στην κοινωνική οικονομία, στην Υγεία,
στην Παιδεία. Είναι ένα
συλλογικό εγχείρημα, όλων μας. Ή θα το καταφέρουμε μαζί ή θα αποτύχουμε μαζί.
Λέω κάτι που
πρέπει να λέει ο κάθε Συριζαίος: Οι
αριστεροί άνθρωποι μπαίνουν στην κυβέρνηση για να κάνουν ριζοσπαστικά πράγματα.
Αν σταματήσουμε να κάνουμε ριζοσπαστικά πράγματα για να παραμείνουμε στην κυβέρνηση,
έχουμε χάσει τη μπάλα. Και είναι στο χέρι μας να μη χάσουμε αυτή τη μπάλα!
