Αθήνα, 3 Αυγούστου 2011ομιλΙα
ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΚΑ
ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
ΣΤΟ σχΕδιο νΟμου ?ΠεριβαλλοντικΗ αδειοδΟτηση Εργων και δραστηριοτΗτων, ρΥθμιση αυθαίρΕτων σε συνΑρτηση με δημιοΥργΙα περιβαλλοντικοΥ ισοζυγΙου και Αλλες διατΑξεις αρμοδιΟτητας ΥΠΕΚΑ?
(2 Αυγουστου)
Ευχαριστώ πολύ, κ. Πρόεδρε. Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, νομίζω ότι, το πιο σωστό σημείο αφετηρίας για τη συζήτηση για το νομοσχέδιο είναι αυτό, το οποίο ειπώθηκε απ’ όλους τους ομιλητές, ανεξάρτητα πολιτικής παράταξης, ότι ουδείς είναι ευχαριστημένος με την περιβαλλοντική αδειοδότηση στη χώρα μας, σήμερα, όπως επίσης και ουδείς είναι ευχαριστημένος με τον τρόπο, αντιμετωπίσουμε τα αυθαίρετα.
Άρα, λοιπόν, το «γιατί» σε αυτό το νομοσχέδιο είναι πάρα πολύ απλό. Γιατί στην πράξη έχουμε ένα σύστημα, το οποίο κάθε άλλο παρά προστατεύει το περιβάλλον. Υπό το μανδύα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, στην πράξη υπάρχει ένα εξαιρετικά πολύπλοκο σύστημα δημιουργίας μελετών. Είναι ένα μελετοκεντρικό σύστημα, αλλά με ελάχιστη θετική επίπτωση στο περιβάλλον. Γι' αυτό, λοιπόν, καταθέτουμε αυτό το νομοσχέδιο, με στόχο να βάλουμε ξεκάθαρους κανόνες και διαφάνεια, με στόχο να έχουμε ταχύτερες διαδικασίες αδειοδότησης, ουσιαστική περιβαλλοντική προστασία με παρακολούθηση της εγκατάστασης, της λειτουργίας, καθόλη την διάρκεια της λειτουργίας της, μέσα απ’ την αναβάθμιση και την ενδυνάμωση του ρόλου του περιβαλλοντικού ελέγχου.
Ξεκάθαροι κανόνες και διαφάνεια σημαίνει, πολύ απλά, να κατατάσσουμε τα έργα και τις δραστηριότητες σε κατηγορίες βαρύτητας, ανάλογα με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, Α1, Α2 και Β, σύμφωνα με τα κριτήρια της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας. Για ένα πολύ μεγάλο αριθμό δραστηριοτήτων, πλέον, θα εκδίδονται πρότυποι περιβαλλοντικοί όροι, τους οποίους πρέπει να τηρεί η εγκατάσταση χωρίς να απαιτείται διεξαγωγή μελέτης. Είναι ελληνική πρωτοτυπία ο αριθμός των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που έχουμε στη χώρα μας, όπως το αποδεικνύουν και τα στοιχεία.
Δεύτερον, σαφής καθορισμός του περιεχομένου των μελετών και των απαιτούμενων δικαιολογητικών ανά υποκατηγορία και ανά ομάδα έργων και δραστηριοτήτων, όπως επίσης και του περιεχόμενου των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. Οι προεπιλεγμένες απαντήσεις χρησιμοποιούνται σε όλη την Ευρώπη, είναι σημαντικές και έτσι αποθαρρύνουμε την γνωστή δημιουργία μελετών - όπως ειπώθηκε και από κάποιον ομιλητή - απλής αντιγραφής της μίας από την άλλη και να έχουμε μια αντικανονική διαδικασία, με την οποία μπορεί κάποιος να συγκρίνει.
Τέλος, ανάρτηση των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων στο διαδίκτυο, προκειμένου κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης ή οργανισμός ν’ αποκτήσει πλήρη λεπτομερή και ανεμπόδιστη πρόσβαση γνώσης των αποφάσεων.
Ταυτόχρονα, επιχειρούμε να επιταχύνουμε τις διαδικασίες
- μειώνοντας τις δραστηριότητες για τις οποίες απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση,
- καταργώντας τις συνυπογραφές άλλων Υπουργών - είναι μια διαδικασία, που συνήθως διαρκεί δύο με τρεις μήνες, ξέρουμε ότι οι συνυπογραφές είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στη χώρα μας,
-καταργώντας τις αλληλεπικαλυπτόμενες αδειοδοτήσεις - δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει μια διάθεση χρημάτων, όταν υπάρχει μια συνολική περιβαλλοντική άδεια και μπορεί να καλύπτεται σε αυτό, αυτές οι άδειες ενσωματώνονται στην απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων
- αποφόρτιση των υπηρεσιών - εδώ έχει γίνει μια πολύ μεγάλη συζήτηση για το ρόλο των ιδιωτών. Πρέπει, να σας πω ότι, οι ίδιες οι υπηρεσίες μας ζητούν, να βοηθηθούν από εξωτερικούς, πιστοποιημένους αξιολογητές, οι οποίοι λειτουργούν επικουρικά και οι οποίοι εισηγούνται σε αρμόδιες υπηρεσίες το σχέδιο απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων
- η υποχρέωση σύνταξης απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ανεξαρτήτως του αν έχουν γνωμοδοτήσει όλοι οι συναρμόδιοι φορείς - αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, εξαιτίας του οποίου καθυστερούσαν οι αποφάσεις, γιατί αναμενόταν ένας φορέας, ο οποίος έκανε μήνες και καμιά φορά χρόνια, για να γνωμοδοτήσει.
- βέβαια, το πιο σημαντικό απ' όλα, η ηλεκτρονική υποβολή της μελέτης. Όλα τα στάδια της αδειοδότησης γίνονται ηλεκτρονικά και κάθε έργο ή δραστηριότητα λαμβάνει μια περιβαλλοντική ταυτότητα. Αυτή η περιβαλλοντική ταυτότητα ακολουθεί τη δραστηριότητα σε όλη τη διάρκεια της ζωής της, συμπληρώνεται με τα όποια πρόστιμα, τις όποιες διοικητικές κυρώσεις, τις εκθέσεις επιθεωρήσεων, τις μετρήσεις εκπομπών και αυτό το ηλεκτρονικό σύστημα είναι απολύτως ελεύθερα διαθέσιμο στο κοινό.
- αυξάνουμε στα δέκα χρόνια τη διάρκεια ισχύος των περιβαλλοντικών όρων
- συγκροτούμε Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης και πιστεύουμε ότι,
- με τη διαδικασία αυτή οι αδειοδοτήσεις κατηγορίας Α1 που αδειοδοτούνται από το ΥΠΕΚΑ θα ολοκληρώνεται σε 6 μήνες (που μπορεί να φθάσει τον ένα χρόνο σε περιπτώσεις ιδιαίτερα σύνθετων έργων), ενώ για τα έργα κατηγορίας Α2 που αδειοδοτούνται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση σε 4 μήνες.
- μειώνουμε δραστικά τον όγκο των φακέλων και με τον τρόπο αυτό πετυχαίνουμε ταυτόχρονα να περάσουμε τη μεταφορά του βάρους της περιβαλλοντικής ευθύνης από την εκ των προτέρων αδειοδότηση και έγκριση περιβαλλοντικών όρων στη συνεχή παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, γιατί συχνά εξαντλείται η διοίκηση στο να δώσει απλώς μια μελέτη περιβαλλοντικών όρων και στη συνέχεια να αφήσει τη δραστηριότητα, να τραβήξει το δρόμο της, χωρίς ποτέ να ελέγξει, αν τηρούνται αυτοί οι όροι, αν επιβαρύνεται το περιβάλλον ή όχι και, ταυτόχρονα, να δώσουμε μια μεγαλύτερη ισχυροποίηση στους ελεγκτικούς μηχανισμούς με την ενδυνάμωση του ρόλου της Ειδικής Υπηρεσίας Επιθεωρητών Περιβάλλοντος.
Όλα τα έργα και οι δραστηριότητες θα υπόκεινται σε τακτικές και έκτακτες επιθεωρήσεις με αυτοψία στην βάση ενός Εθνικού Προγράμματος Επιθεωρήσεων και Ελέγχων, με υποχρεωτική διεξαγωγή τακτικών περιοδικών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων με αυτοψία και σε μεγάλα έργα υποδομών, όπως οι αυτοκινητόδρομοι, έλεγχο στη φάση κατασκευής, ενώ στις βιομηχανικές δραστηριότητες, υποχρεωτικά, έλεγχο ανά τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη λειτουργία τους.
Περιοχές νατούρα: ειδική μέριμνα, ώστε οι προστατευόμενες περιοχές να έχουν ειδική οικολογική μελέτη για τα έργα και τις δραστηριότητες, που λαμβάνουν χώρα και αυτοψία κατά την αδειοδότηση.
Κλείνω το πρώτο κομμάτι λέγοντας ότι, θέλουμε το νέο πλαίσιο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, να είναι σε ισχύ από το Σεπτέμβριο. Αντιλαμβάνομαι πολύ καλά την παρατήρηση, που γίνεται ότι, πολλά θα εξαρτηθούν από την ίδια την εξειδίκευση της κατηγοριοποίησης. Το ΥΠΕΚΑ θα δώσει το συντομότερο δυνατό μια πρώτη κατηγοριοποίηση, ώστε να είναι σαφές τι κατηγοριοποιούμε και σε ποια ακριβώς κατηγορία και να οδηγήσουμε και όσους καταρτίσουν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων στη σωστή κατεύθυνση.
Έρχομαι στο δεύτερο κεφάλαιο του νομοσχεδίου, το θέμα της ρύθμισης αυθαιρέτων. Είναι, χωρίς αμφιβολία, ένα εξαιρετικά δύσκολο ζήτημα, που μας φέρνει αντιμέτωπους με πολλά ερωτήματα και πολλούς προβληματισμούς. Εδώ, έχουμε δύο επιλογές. Η μία είναι, απλώς, να κάνουμε αυτό, το οποίο είναι το εύκολο, να αγνοήσουμε μια κατάσταση και να προχωρήσουμε, σαν να μην συμβαίνει απολύτως τίποτα. Αυτή είναι μια επιλογή.
Μια δεύτερη επιλογή είναι να το αντιμετωπίσουμε. Μπορούμε, να το αντιμετωπίσουμε γκρεμίζοντας ένα εκατ. αυθαίρετα; Είναι προφανές ότι όχι. Μπορούμε να δούμε με περισσότερη προσοχή και λεπτομέρεια, για τι είδους αυθαιρεσίες μιλάμε. Διότι, είναι προφανές ότι, η αυθαιρεσία δεν αφορά μόνο μεγάλες εξοχικές κατοικίες και βίλες. Αφορά στη συντριπτική πλειοψηφία, σε κοινά κτίσματα - καμιά φορά πρώτες κατοικίες - αφορά καμιά φορά σε εγκαταστάσεις και επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Βέβαια, η ευθύνη γι’ αυτή την κατάσταση ανήκει σε πολλούς, με την πολιτεία να έχει μια πολύπλοκη, πολλές φορές ασαφή, ανύπαρκτη νομοθεσία, χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, χωρίς χωροταξικά και σχέδια χρήσεων γης και αυτό, να οδηγεί σε μια συγκεκριμένη νοοτροπία από τον πολίτη, η οποία μαζί με την απουσία ελέγχων οδηγεί στις παρεμβάσεις, που γίνονται σε τοπικό επίπεδο.
Εδώ, λοιπόν, επιχειρούμε να φέρουμε μια προσέγγιση, η οποία ακολουθεί και διασφαλίζει μία σειρά από αρχές.
- Καταρχήν, ότι όσοι έχουν αυθαιρετήσει, θα πληρώσουν, προφανώς και για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης.
- Δεύτερον, η περιβαλλοντική επιβάρυνση από την αυθαιρεσία θα αντισταθμιστεί στο βαθμό που αυτό γίνεται μέσα από μια οργανωμένη παρέμβαση, που θα οδηγεί στη δημιουργία ενός περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άρα αποκατάστασης διαφύλαξης του χώρου.
- Τρίτον, ότι θα προδιαγράψουμε και θα υλοποιήσουμε, αξιοποιώντας, για πρώτη φορά, κάθε τεχνολογικό μέσο που, σήμερα, έχουμε πολύ περισσότερο από ποτέ στη διάθεσή μας, μια πρακτική που θα οδηγήσει αν όχι στην οριστική αποτροπή, τουλάχιστον στην ελαχιστοποίηση του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης.
Στην πράξη, είναι η πρώτη ρύθμιση μετά από την περίφημη ?ρύθμιση Τρίτση?, πριν από 30 περίπου χρόνια. Στο μεσοδιάστημα, υπήρχαν και άλλες απόπειρες για σημειακές παρεμβάσεις σε πρόστιμα και νομοθεσία, που η πράξη αποδεικνύει ότι δεν απέδωσαν. Άρα, λοιπόν, σήμερα, το ζητούμενο είναι να προχωρήσουμε με κανόνες, αλλά κάνοντας αυτό που θεωρείται αυτονόητο, δηλαδή τη διαρκή παρακολούθηση και καταστολή του φαινομένου.
Προσπαθούμε, λοιπόν, να ξεπεράσουμε τη βασική αιτία στην αποτυχία προηγούμενων ρυθμίσεων, που ήταν ο αποκλειστικά οικονομικός, αν θέλετε, εισπρακτικός χαρακτήρας, που ούτε συνέβαλε ούτε ολοκλήρωσε περιβαλλοντικές και πολεοδομικές αντισταθμιστικές ρυθμίσεις. Και γι' αυτό κεντρικό στοιχείο στο σχέδιο νόμου παρουσιάζουμε, είναι η επίτευξη του περιβαλλοντικού και πολεοδομικού ισοζυγίου. Είναι προφανές ότι δεν αγνοούμε το γεγονός πως στη σημερινή κατάσταση της χώρας τα έσοδα που θα προκύψουν είναι σημαντικά. Αλλά τα έσοδα αυτά δεν είναι το πρώτο ούτε και το μοναδικό κριτήριο, με βάση το οποίο φέρνουμε αυτό το σχέδιο.
Το νομοσχέδιο εισάγει τρεις πολύ αυστηρές ρήτρες.
- Καταρχάς κάνει ένα σαφέστατο διαχωρισμό των αυθαιρέτων σε αυτά που είναι σε ευαίσθητες περιοχές και σε αυτά που μπορούν να ρυθμιστούν. Εξαιρούνται και είναι κατεδαφιστέες κατασκευές που προκαλούν ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική βλάβη, δηλαδή μέσα σε δάση, ρέματα, αιγιαλό, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ..
- Δεύτερον, από 1.1.2012, όλα τα ακίνητα δεν θα μπορούν να μεταβιβάζονται χωρίς τη υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και τη δήλωση του μηχανικού, που βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει αυθαίρετη κατασκευή στο ακίνητο και δεν έχουν εγκατασταθεί χρήσεις, χωρίς άδεια.
- Και τρίτον, ψευδείς ή ανακριβείς βεβαιώσεις από όσους εμπλέκονται σε μια δικαιοπραξία, συμβολαιογράφοι, δικηγόροι, μεσίτες, υποθηκοφύλακες κ.λπ. επισύρουν αυστηρές ποινές. Για τους δε μηχανικούς προβλέπει μέχρι και αφαίρεση της άδειας άσκησης επαγγέλματος.
Με τον τρόπο αυτό δίνουμε τη δυνατότητα ρύθμισης των ακινήτων που εντάσσονται στο συγκεκριμένο πλαίσιο, όταν είναι εντός ορίου οικισμών μέχρι 40 χρόνια και σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως, εκτός ορίων οικισμών, για 20 χρόνια. Αν ολοκληρωθεί κι ο πολεοδομικός σχεδιασμός, για επιπλέον 20 χρόνια.
Τα πρόστιμα κατατίθενται σε ειδικό κωδικό του Πράσινου Ταμείου και αποδίδονται στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής στους Δήμους, στη διοικητική περιφέρεια των οποίων βρίσκονται τα μη νόμιμα κτίσματα, και διατίθενται για την εξισορρόπηση του ελλείμματος γης, την αύξηση των κοινόχρηστων χώρων και την εκτέλεση κατεδαφίσεων.
Μια ρύθμιση, σαν αυτή που κάνουμε, θα ήταν ατελής, αν στην άλλη πλευρά του ισοζυγίου δεν έδινε ιδιαίτερο ρόλο στο θέμα των κατεδαφίσεων. Προχωράμε σε ειδικές ρυθμίσεις, όπως την ενίσχυση ειδικής υπηρεσίας κατεδαφίσεων, η οποία εκτελεί πρωτόκολλα κατεδάφισης με δικά της μηχανικά μέσα ή με μέσα ιδιωτικών επιχειρήσεων, μετά από σύναψη σχετικών συμβάσεων, εντοπίζει και ελέγχει αυθαίρετες κατασκευές. Είναι σαφές ότι όλο αυτό το πλέγμα προτάσεων που γίνονται στο νομοσχέδιο αυτό, εντάσσονται σε έναν γενικότερο σχεδιασμό.
Εδώ, να απαντήσω στο ερώτημα που τέθηκε εύλογα από τον εισηγητή της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σχετικά με την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων προτάσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Θα μπορούσα να έχω μια πολύ εύκολη απάντηση, αντιστρέφοντας το ερώτημα και να ρωτήσω τη Ν.Δ., ποιες ακριβώς είναι οι δικές της προτάσεις, στο βαθμό που έχει μιλήσει για κατευθείαν νομιμοποίηση των αυθαιρέτων και πώς θεωρεί ότι αυτή η θέση είναι συμβατή με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Να πω ότι εμείς είμαστε ανοιχτοί σε οποιαδήποτε πρόταση βελτιωτική του πλαισίου, το οποίο προτείνουμε.
Όμως, να δώσω συνοπτικά τα σημεία που εμείς νομίζουμε ότι δίνουν αυτό το στίγμα και μπορούν να οδηγήσουν σε ένα νομοθετικό πλαίσιο, που θα καλύπτει όχι μόνο τις ανάγκες των πολιτών και του κράτους, αλλά προφανώς θα είναι συμβατό και με το Σύνταγμα.
- Καταρχάς, η προαγωγή του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού, τον οποίο έχει ξεκινήσει και προχωρά το Υπουργείο.
- Δεύτερον, η αξιοποίηση νέων εργαλείων για τη χάραξη πολιτικής γης, αξιοποίηση μεταφοράς συντελεστή δόμησης, που θα προκύψει με την τράπεζα γης στο επόμενο στάδιο.
- Τρίτον, ελεγκτικούς μηχανισμούς, ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίων, ο νέος τρόπος ελέγχου των οικοδομών και έκδοσης αδειών, η τηλεπισκόπηση με ημερομηνία σταθμού αναφοράς εξαρτημένα τοπογραφικά που συνδέονται με την επισκόπηση, κτηματολόγιο, τα αρχεία του ΥΠΕΚΑ, πολεοδομικό γραφείο.
- Τέταρτον, η ακύρωση συμβολαίων μεταβίβασης για να μην περιλαμβάνουν αυθαίρετα, μη ρυθμισμένη κατασκευή.
- Πέμπτον, η παρακολούθηση του χώρου με δειγματοληπτική διαρκή τηλεπισκόπηση και έμφαση στην καταγραφή.
- Έκτο, h ηλεκτρονική ένταξη στη ρύθμιση και παρακολούθηση όσων εντάχθηκαν που έτσι διασφαλίζει την ολοκλήρωση και αξιολόγηση του εγχειρήματος. Αυτή η καταγραφή με ηλεκτρονικό τρόπο των αυθαιρέτων θα υποδείξει τις συγκεντρώσεις και έτσι θα δώσει τη μεγαλύτερη πληροφορία που χρειάζεται για το μέλλον.
- Τέλος, να θυμίσουμε ότι είναι η πρώτη φορά που μπαίνουν πραγματικά πρόστιμα σε αυθαίρετα. Γιατί, ούτε η διαδικασία του 1983 ούτε μεταγενέστερα υπήρξαν πρόστιμα που συνδέθηκαν με αυθαίρετα που ποτέ δεν εισπράχθηκαν. Εδώ είναι μια πολύ μεγάλη διαφοροποίηση αυτής της παρέμβασης που κάνουμε σε σχέση με τις προηγούμενες.
Άρα, λοιπόν, χωρίς καμία αμφιβολία επιχειρούμε μια σημαντική παρέμβαση, για ένα θέμα δυσεπίλυτο, ένα θέμα που εύλογα υπάρχει τόσο η αντίδραση του πολίτη, ο οποίος έχει αυθαιρετήσει και επιχειρεί και θα ήθελε να επιστρέψει στη νομιμότητα με έναν τρόπο λογικό, και η αντίδραση του πολίτη που δεν έχει αυθαιρετήσει και όποιος θέλει να δει την πολιτεία να σέβεται και να αντιμετωπίζει με ένα αίσθημα ισονομίας όλους τους πολίτες. Επιχειρούμε να εντάξουμε τη ρύθμιση αυτή μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στη χώρα να αποκτήσει αυτό που δεν είχε ποτέ και είναι η αιτία της αυθαιρεσίας, δηλαδή τον ελλιπή χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, και βεβαίως, δίνουμε τη δυνατότητα στο ελληνικό κράτος να έχει ένα σημαντικό πόρο εσόδων, σε μια περίοδο που κάθε ευρώ μετράει, για να αναταχθεί η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας.
