Ομιλία του Γιώργου Σταθάκη

 

Ομιλία του Γιώργου Σταθάκη,

Εισηγητή του ΣΥΡΙΖΑ,

στη συζήτηση για το νομοσχέδιο:

«Κυβερνητικό συμβούλιο διαχείρισης ιδιωτικού χρέους ελληνικό επενδυτικό ταμείο αξιοποίησης ιδιωτικής περιουσίας του δημοσίου και άλλες κατεπείγουσες διατάξεις»

Επιτρέψτε μου να κάνω μία σύντομη αναφορά στο ιστορικό, το οποίο ταλαιπωρεί τους δανειολήπτες, όχι ένα αλλά τρία ολόκληρα χρόνια και είναι μοναδικό φαινόμενο αυτό που συμβαίνει και το οποίο αφορά  τη διαρκή ομηρία, στην οποία βρίσκονται οι δανειολήπτες στεγαστικών δανείων τόσα αναφορικά με αυτούς που έχουν υπερχρεωθεί, δηλαδή έχουν ενταχθεί στην κατηγορία των κόκκινων δανείων, όσο και αυτούς, οι οποίοι συνεχίζουν κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες να εξυπηρετούν το δάνειό τους. Επαναλαμβάνω, είναι η μόνη χώρα στην οποία επί τρία χρόνια, στις συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κατάρρευσης, δεν έχει φέρει ένα νόμο, ο οποίος να ρυθμίζει τα στεγαστικά δάνεια στη χώρα. Να βρίσκει ένα κανονιστικό  πλαίσιο, οποιασδήποτε μορφής, με το οποίο οι δανειολήπτες και οι τράπεζες θα ενταχθούν σε ένα υποχρεωτικό – δεσμευτικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα μπορεί να αποκατασταθεί μια στοιχειώδης προσαρμογή, του συνόλου των στεγαστικών δανείων στην οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα που ζούμε.

Συνεπώς, έχουμε μέχρι στιγμής τους εξής δύο νόμους, ο νόμος Κατσέλη, ο οποίος είναι ευνοϊκός νόμος, προστατεύει τον δανειολήπτη από μία καταχρηστική συμπεριφορά της τράπεζας, υπενθυμίζω όμως, πρώτον, ότι με βάση το νόμο Κατσέλη, ο οποίος προέβλεπε εξωδικαστικό συμβιβασμό, οι τράπεζες στο σύνολό τους δεν δέχτηκαν να προχωρήσουν σε κανένα εξωδικαστικό συμβιβασμό.

Στατιστικά, είναι μηδενικοί οι εξωδικαστικοί συμβιβασμοί, του «Νόμου Κατσέλη». Αποτέλεσμα, οι δανειολήπτες είχαν ως μοναδική προστασία την προσφυγή στο ίδιο το δικαστήριο, αυτό δημιούργησε ως γνωστόν, ένα μεγάλο κύκλο χρονικό, στο πότε εκδικάζεται η συγκεκριμένη περίπτωση, και το πιο σημαντικό είναι, ότι ελλείψει του νομοθέτη και της βούλησης της κυβέρνησης να θεσμοθετήσει κανόνες, τα δικαστήρια με το δικό τους τρόπο, το έκαναν. Καθώς, αυτοί που έφτασαν με το «Νόμο Κατσέλη».στο δικαστήριο, κατά 70% δικαιώθηκαν, κατά 30% δεν δικαιώθηκαν, αλλά το 70% που δικαιώθηκε με κάποια κριτήρια σχετικά ασφαλή, προέβλεψε ένα τρόπο με τον οποίο, πρώτον, «κουρεύτηκε» ένα δάνειο, δεύτερον, επιμηκύνθηκε, τρίτον προσαρμόστηκε το επιτόκιο του. Αυτό, που δεν έκανε η πολιτεία, λοιπόν, το έχουν κάνει το κομμάτι της προστασίας που υπάρχει με το «Νόμο Κατσέλη».

Το δεύτερο ιστορικό αυτή της ιστορίας, έχει να κάνει με το ν. 4161, τον οποίο έφερε η κυβέρνηση ακριβώς πριν από έξι μήνες, και τον οποίο καταψηφίσαμε- και θα σας εξηγήσω γιατί το καταψηφίσαμε- ο οποίος τι έκανε; Λέει, ο «Νόμος Κατσέλη» δεν δούλεψε, λόγω του ότι δεν λειτούργησε ο εξωδικαστικός προσδιορισμός, μπορούμε να κάνουμε μια προ- δικαστική διαδικασία βάζοντας κάποιον διαμεσολαβητή, και με τον οποίο θα επιταχύνουμε την διαδικασία να βρεθεί ένας συμβιβασμός ανάμεσα στις τράπεζες και τους δανειολήπτες, και η οποία θα απαλλάξει τα δικαστήρια από το βάρος. Καλώ τον Υπουργό, να μας καταθέσει τα αποτελέσματα αυτού του εξαμήνου. Πόσοι δανειολήπτες καλύφθηκαν από τα τρία κριτήρια που είχε ο νόμος, ν.4161; Επαναλαμβάνω: Από τα τρία κριτήρια που είχε ο νόμος ν.4161, και τα οποία επαναφέρεται ακριβώς τα ίδια σήμερα, και λίγο ευνοϊκά για να μην είμαι άδικος. Πόσοι δανειολήπτες έτυχαν αυτής της διαδικασίας προ- δικαστικής μεσολάβησης, και με τι αποτελέσματα; Που είχαμε, σε τι ποσοστό είχαμε «κούρεμα», σε τι ποσοστό είχαμε επιμήκυνση και τι αλλαγές έγιναν στις ρυθμίσεις αποπληρωμής;

Υπενθυμίσω, ότι ο νόμος έλεγε με σαφήνεια ότι «όπως αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υπάρχει ένα μεγάλο διάστημα 48 μηνών μεταβατικής διάταξης, στην οποία τα νοικοκυριά τα οποία είναι σε πλήρη αδυναμία να πληρώσουν και ανάλογα με διάφορα κριτήρια, θα μπορούσε να γίνουν κάποιες ρυθμίσεις». Επαναλαμβάνω, ότι αυτά τα αποτελέσματα πρέπει να τα έχουμε για να δούμε και το μέλλον του νόμου τον οποίο φαίνεται σήμερα. Το αν θα έχει κάποια σημασία, ή τελικά μήπως καταλήξει με αυτό το οποίο όλοι φανταζόμαστε- θα πω στη συνέχεια γιατί- ότι δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα. Υποσημειώνω κάτι, όμως, για το ν.4161, το οποίο ήταν σημαντικό. Για πρώτη φορά ο δανειολήπτης καλείτο να καταθέσει στην τράπεζα το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας. Επαναλαμβάνω, ο ν.4161 ήταν η πρώτη φορά με την οποία ο δανειολήπτης εγκαλείτο από το νόμο να προσκομίσει στην τράπεζα από την οποία έχει πάρει ένα στεγαστικό δάνειο, το σύνολο της περιουσίας του, κινητής, ακίνητης, κοκ.

Αυτή τη διαδικασία, έρχεται ο σημερινός νόμος και την θεσμοθετεί. Την θεσμοθετεί, βάζοντας το όριο, το οποίο δεν υπήρχε, εάν θυμάμαι καλά, των 270.000 € για το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας. Και αυτό το όριο, είναι ένα σε συσωρευτικό, μαζί με τα άλλα κριτήρια, πέρα από το οποίο ουσιαστικά υπάρχει απελευθέρωση, από σήμερα, από αύριο το πρωί, πλήρης απελευθέρωσης της πρώτης κατοικίας. Το ένα, σημείο, λοιπόν, της σχέσεις του ν.4161 σε σχέση με το σημερινό νόμο, είναι αυτό που μόλις ανέφερα.

Το δεύτερο σημείο: Η υπερχρέωση και τα κόκκινα δάνεια έχουν φτάσει, όπως ξέρετε, στο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη με λίγο πάνω από το 30%, ένα στα τρία σχεδόν. Η ιδέα ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε καλοπληρωτές και κακοπληρωτές καταλαβαίνουμε όλοι ότι είναι πεπερασμένο ως επιχείρημα, καταλαβαίνουμε όλοι ότι η κύρια αιτία είναι η μείωση των εισοδημάτων, η απαξίωση διαφόρων ειδών κάθε μορφής εισοδημάτων και πέραν από τους μισθούς και ούτω καθεξής και η μετατροπή δανείων, τα οποία ήταν συμβατά με τα εισοδήματα πριν από πέντε χρόνια σε υπερδανεισμό, εφόσον καταρρέουν τα εισοδήματα.

Ακόμα και το επιχείρημα ότι κάποια νοικοκυριά προηγούμενα είχαν συμπεριφερθεί παράλογα, εξαντλώντας τα όρια δανεισμού τους ή κάνοντας υπερδανεισμό, ακόμα και με τα δεδομένα της εποχής του 2006, το 2007 και του 2008, την περίοδο της «φούσκας», αυτό δεν ακυρώνει την ιδέα της συνυπευθυνότητας και αυτών ακόμα των νοικοκυριών -το υπογραμμίζω- με τις τράπεζες που αφειδώς παραχωρούσαν με αυτούς τους όρους το δάνειο. Συνεπώς, ακόμα και αυτό το επιχείρημα πρέπει να ισορροπηθεί στο πλαίσιο μιας λογικής διαδικασίας.

Αυτό που δεν έκανε ο νόμος 4161 και αυτό που δεν κάνει ο νόμος σήμερα και αυτό, το οποίο διατηρεί σε πλήρη ομηρία το σύστημα των ακινήτων, καλείται να το κάνει μια νέα διυπουργική επιτροπή, η οποία θα φτιαχτεί από την Κυβέρνηση, η οποία θα επικαλεστεί δύο τρεις κανόνες που κάποιοι άλλοι θεσμοί -η Τράπεζα της Ελλάδος- θα εισηγηθούν. Ένας κώδικας δεοντολογίας, ένας τρόπος αντιμετώπισης του φαινομένου των κόκκινων δανείων και πιθανόν, ένας τρόπος αντιμετώπισης και αυτού που δεν θίγεται ευθέως, των υπόλοιπων στεγαστικών δανείων.

Επαναλαμβάνω, είναι η τέταρτη χρονιά που η ελληνική κοινωνία βρίσκεται παγιδευμένη σε ένα καθεστώς μη λύσης, σε ένα καθεστώς παράτασης και σε ένα καθεστώς επιδείνωσης των όρων, κάτω από τους οποίους βρίσκεται σε αυτή την παράταση.

Τι έχει αλλάξει εν τω μεταξύ και καθιστά το πρόβλημα επιτακτικό; Το πρώτο που έχει αλλάξει είναι ότι το ακίνητο πλέον δεν είναι αντικείμενο μόνον προσφυγής των τραπεζών εναντίον του ιδιοκτήτη ακινήτου, αλλά έχει μετατραπεί αργά, σταθερά και με επιταχυνόμενο ρυθμό, αντικείμενο διεκδίκησης και της εφορίας. Εκεί είναι ανεξέλεγκτο. Αυτή είναι η πρώτη βασική θεμελιακή μετατόπιση που έχει γίνει τα τρία-τέσσερα αυτά χρόνια. Άρα, κάθε προσπάθεια αντιμετώπισης του ακινήτου και της προστασίας της πρώτης κατοικίας, πρέπει να συμπεριλάβει και τον τρόπο με τον οποίο το ίδιο αυτό αντικείμενο, το ίδιο αυτό περιουσιακό στοιχείο γίνεται και μεταμορφώνεται σε αντικείμενο διεκδίκησης από την πλευρά του Κράτους, των υποχρεώσεων των φορολογικών που έχει ένας πολίτης. Και αυτό στην περίπτωση των μισθωτών, των συνταξιούχων και πολλών άλλων κατηγοριών, έχει προχωρήσει ακόμα πιο εντατικά, έχει φτάσει στο σημείο ή πιθανόν φτάνει στο σημείο της κατάσχεσης των χρημάτων που έχει στην τράπεζα, του μισθού του, του ίδιου ή της σύνταξης της ίδιας, αλλά έχουμε μια πολύ μεγάλη κατηγορία Ελλήνων πολιτών -αναφέρομαι στους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, στους εμπόρους- οι οποίοι ως γνωστόν δεν καλύπτονται από το νόμο Κατσέλη, οι οποίοι εμπίπτουν σε ορισμένες κατηγορίες και υπό πολύ συγκεκριμένους όρους στην προστασία της πρώτης κατοικίας -επαναλαμβάνω, υπό πολύ συγκεκριμένους όρους- και που σήμερα, με αυτό το νέο βήμα που γίνεται -επαναλαμβάνω, με το όριο των 270.000 €- ένα σημαντικό μέρος από αυτούς -είναι περίπου οι μισοί δανειολήπτες σχεδόν, το 40% των δανειοληπτών- μπαίνουν σε μια νέα μεγάλη και αδιευκρίνιστη περιπέτεια. Σας υπενθυμίζω ότι γι’ αυτή την κατηγορία προβλέπεται ότι το ελάχιστο ή η ρύθμιση που προβλέπεται είναι ότι σε αντίθεση με το 10% που καλούνται οι χαμηλών εισοδημάτων, το 20% οι ενδιάμεσοι, στην περίπτωση αυτών των εμπορικών ομάδων, η απαίτηση είναι να πληρώνουν το 30% του εισοδήματός τους στην εξυπηρέτηση της δόσεως.

Επανέρχομαι τώρα, στο τι οφείλαμε να κάνουμε και τι δεν κάναμε. Ο νόμος αυτός, το μεταβατικό στάδιο, δηλαδή, για ένα χρόνο ακόμα, ανάμεσα στα άλλα, πιθανόν επιδιώκει με τις ελάχιστες δόσεις, να μεταμορφώσει ένα μέρος των κόκκινων δανείων, σε πράσινα. Δηλαδή, να πρασινίσουν τα δάνεια και να αφομοιωθεί, ενόψει και της τραπεζικής ενοποίησης στην Ευρώπη, εφόσον θα ολοκληρωθεί αυτή, στα τέλη του 2014, την εικόνα που έχει το τραπεζικό σύστημα της χώρας, εκτεθειμένο όχι μόνο στο 30% των κόκκινων δανείων, στο στεγαστικό κλάδο, αλλά σε ένα αντίστοιχο ποσοστό και στα επιχειρηματικά δάνεια.

Κλείνοντας, θέλω να πω τη βασική σκέψη που είχαμε διατυπώσει και στο ν.4161 και σήμερα. Έπρεπε να είχε έρθει μία δεσμευτική ρύθμιση, ένας δεσμευτικός νόμος, οποιασδήποτε μορφής, προχθές ο Υπουργός επικαλέστηκε το Ιρλανδέζικο Μοντέλο. Στην Ιρλανδία και έγινε και εφαρμόστηκε. Υπάρχουν και άλλες πιο γόνιμες ιδέες. Επαναλαμβάνουμε εμείς από την αρχή είπαμε και επιμένουμε, η ρύθμιση πρέπει να γίνουμε με ένα δεσμευτικό νόμο που θα φέρει η Κυβέρνηση και θα αφορά το σύνολο των στεγαστικών δανείων και των κόκκινων και των εξυπηρετούμενων. Ένα σύστημα που θα κινείται στην προσαρμογή όλου αυτού του συστήματος σε βιώσιμες διαδικασίες, πλήρη προστασία της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών. Ταυτόχρονα, όμως θα μπορούσε να διασφαλίσει και να είναι και σε ισορροπία με τις ζημίες που μπορούν να εγγράψουν οι τράπεζες και οι οποίες θα δημιουργήσουν και προϋποθέσεις καλύτερης σταθεροποίησης του τραπεζικού συστήματος. Διότι, το σύνολο των στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων που σήμερα δεν έχουν τιμή, θα μπορούσε να έχει αποκτήσει αυτή τη κρίσιμη τιμή για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.

Η δεύτερη λύση, γιατί αυτή ισχύει ακόμα, απέναντι στον κίνδυνο, ο οποίος διαφαίνεται για την επόμενη μέρα, της πώλησης κόκκινων δανείων σε distress funds, η δεύτερη πρόταση που είχαμε κάνει ήταν να δημιουργηθεί ένας φορέας δημόσιου συμφέροντος, στον οποίο θα μεταφέρονταν τα κόκκινα δάνεια, των στεγαστικών δανείων και ο φορέας αυτός θα έκανε με όλα αυτά τα κριτήρια, τη ρύθμιση και την διαχείριση των κόκκινων, με ένα συμβατό τρόπο για το κοινωνικό και δημόσιο συμφέρον.

Κλείνω λέγοντας ότι ο νόμος παρατείνει ένα καθεστώς το οποίο δεν λειτούργησε τα τρία προηγούμενα χρόνια. Δεύτερον, ανοίγει, επιδεινώνει τους όρους σε σχέση ακόμα και το ν.4161.Η τελευταία ασφάλεια παραμένει ο νόμος Κατσέλη, δηλαδή όπως ήταν αρχικά από το 2010. Οι δύο διαδοχικοί νόμοι δεν προσφέρουν κάποια προστασία, επιμέρους. Τρίτον η προστασία αποδυναμώνεται με ένα ή δύο από τα κριτήρια αυτά. Ειρήσθω εν παρόδω επειδή, ακούστηκε και από τον Εισηγητή της Συμπολίτευσης το κριτήριο των 200.000 ευρώ, όντως καλύπτει το 90% σύμφωνα με τους στατιστικούς πίνακες. Το κριτήριο των 35.000 ευρώ είναι 80% άρα ο συνδυασμός πηγαίνει με βάσει το δεύτερο. Άρα αποφασίστε ή θα το κάνουμε 90% και στις δύο κατηγορίες ή αλλιώς δεν μπορεί να ισχύει το 90% βάσει των πινάκων που μοιραζόμαστε.

Κλείνω με δύο λόγια για το ταμείο. Αυτό το ταμείο περιφέρεται εδώ και καιρό. Προφανώς, θεωρούμε αδιανόητο την επιλογή έδρας εκτός Ελλάδος, εκτός αν συντείνεται στην θεωρία ότι η Ελλάδα κινδυνεύει από διάφορα σενάρια που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς και δεν έχει σταθεροποιηθεί αρκετά για να αποτελεί και έδρα επενδυτικών ταμείων με σκοπό να επενδύσουν στην Ελλάδα. Επίσης, ή δεν είναι αξιόπιστη η Αθήνα για να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Η ιδέα ότι διατυπώνεται με τον όρο «Λουξεμβούργο» ή άλλη χώρα φαντάζει εξωπραγματικό γεγονός και επαναλαμβάνω ότι είναι προκλητικό να διατυπώνεται και μόνο ως ιδέα. Δεύτερον, φέρνετε ένα Ταμείο πρόωρα, βιαστικά και χωρίς κανένα πλαίσιο. Δηλαδή, αυτή την στιγμή αυτό που έρχεται ως εδώ είναι ένα ασαφές σκιτσογράφημα ενός ταμείου που θα δημιουργηθεί. Δεν ξέρουμε που, με τι κανόνες, όπου έχει κάποιους περιορισμούς μόνο ότι δεν μπορεί η Ελλάδα να έχει πάνω από 50% και κάποια άλλα τα οποία δεν είναι εικόνα ενός ταμείου επενδυτικού το οποίο έχει σοβαρούς ή άλλους στόχους και θα μπορούσε να έρθει ως διακριτό σύστημα το οποίο θα καθορίζει και τους όρους λειτουργίας και τους όρους άντλησης κεφαλαίων, όπως φανταζόμαστε κάθε ταμείο.

Συνεπώς, αυτό θα ανοίξει μια συζήτηση και ελπίζω να έχουμε την ευχέρεια να μπούμε στις λεπτομέρειες, αυτού που φέρνετε, αλλά η ιδέα παραμένει πρώτον, εξαιρετικά προκλητική όσον αφορά στον τρόπο που διατυπώνεται, τι είναι αυτό το ταμείο, που θα είναι και πώς θα λειτουργεί και εξαιρετικά πρόχειρο αναφορικά με το τι καλείται να κάνει και υπό ποιους όρους, κανόνες και κανονισμούς.

Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να τονίσω ότι θα καταψηφίσω το παρόν σχέδιο νόμου.

ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ 20/12/2013