Παρασκευή,
19 Απριλίου 2013
Απάντηση του Υπουργού Οικονομικών, Γιάννη Στουρνάρα, σε
επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Μίμη Ανδρουλάκη με θέμα: «Ο κίνδυνος “αιφνίδιου
θανάτου” μέσω ELA χωρών του ευρώ και η κατάχρηση εξουσίας από μη εκλεγμένους
τεχνοκράτες»
Πρωτολογία
Κύριε Ανδρουλάκη, αναγνωρίζω ότι
πολλές από τις ανησυχίες σας είναι δικαιολογημένες για την αρχιτεκτονική της
Ευρωζώνης και ότι παρακολουθείτε τα θέματα εδώ και χρόνια. Πράγματι ο χρόνος
που πέρασε από την εισαγωγή του ευρώ, αποκαλύπτει ένα πεδίο αντιφάσεων και
δυσλειτουργιών της νομισματικής ζώνης που οφείλεται κυρίως στη σύσταση της
οικονομικής της αρχιτεκτονικής. Οι οικονομικές και κοινωνικές δομές των χωρών που
αποφασίζουν να συστήσουν μία νομισματική περιοχή, δεν θα πρέπει να παρουσιάζουν
μεγάλες αποκλίσεις ως προς τις αποδόσεις τους από το μέσο όρο. Εκτός και αν
μιλάμε για μία Ομοσπονδία όπως οι ΗΠΑ, που μακάρι να φτάσουμε εκεί, αλλά
δυστυχώς απέχει αρκετά ακόμη.
Οι ανισορροπίες στα ισοζύγια
πληρωμών και τρεχουσών συναλλαγών, κυρίως, μεταξύ των χωρών Βορρά και Νότου,
επέφεραν τη σημερινή κρίση χρέους ή τις ασύμμετρες διαταραχές στην Ευρωζώνη.
Αυτό, όντως, εμείς οικονομολόγοι το χάσαμε. Δεν δώσαμε τη δέουσα προσοχή όταν
άρχισαν να αναπτύσσονται αυτές οι ανισορροπίες, δηλαδή το ισοζύγιο τρεχουσών
συναλλαγών, το έλλειμμα του Νότου να αυξάνεται, το πλεόνασμα του Βορρά επίσης
να αυξάνεται. Νομίζαμε ότι ήταν μία φυσιολογική διαδικασία εξισορρόπησης,
τελικά όμως αυτό θα ίσχυε μόνο αν είχαμε μία ομόσπονδη Ευρωζώνη. Από τη στιγμή που δεν την έχουμε αυτά
αποτελούν πηγές δυσλειτουργιών.
Η Ευρωζώνη σήμερα είναι μια
οικονομία με έναν εύρωστο Βορρά και έναν Νότο σε βαθειά ύφεση.
Η ευρωζώνη θα πρέπει να αλλάξει
φυσιογνωμία και να βασίζεται πλέον σε βαθύτερη ενοποίηση και ενισχυμένη
αλληλεγγύη.
Κατ' αρχάς, βασική προϋπόθεση, όχι
μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για τις υπόλοιπες χώρες του ευρωπαϊκού νότου που
έχουν προβλήματα, είναι η υλοποίηση μιας τραπεζικής Ένωσης, το συντομότερο
δυνατό και χωρίς αστερίσκους.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η
δημιουργία ενός Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (ΕSΜ) αποτελεί ουσιαστικό πρώτο βήμα προς μια τραπεζική ένωση στην Ευρωζώνη.
Με την υιοθέτηση αυτού του
μηχανισμού, θα εκλείψει η ανάγκη να κάνουμε χρήση έκτακτων πηγών
χρηματοδότησης, όπως ο ELA
(Κατεπείγουσα Ενίσχυση Ρευστότητας) που αναφέρετε στην ερώτησή σας, ο οποίος
εξασφαλίζει μεν χρηματοδότηση αλλά με αρκετά υψηλό κόστος για τις χώρες που τη
λαμβάνουν.
Παράλληλα σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα
πρέπει να προχωρήσουμε σε μια συμμετρική
προσαρμογή κρατών – μελών με ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
και κρατών - μελών με αντίστοιχα πλεονάσματα.
Σας θυμίζω κάτι το οποίο είχε πει ο
Κέινς το 1944, όταν έκανε τη διαπραγμάτευση του Μπρέτον Γουντς.
Είχε πει ότι «σε συστήματα σταθερών
συναλλαγματικών ισοτιμιών, δεν μπορούν όλες οι χώρες να αποπληθωρίζουν τις
οικονομίες τους.
Αν το κάνουν αυτό όλες οι χώρες,
τότε η κατάληξη θα είναι η ύφεση».
Πρότεινε η προσαρμογή να γίνεται ως
εξής: χώρες που έχουν ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών πράγματι να
προχωρούν σε μείωση της ζήτησης αλλά και χώρες που έχουν πλεονάσματα να
προχωρούν σε αύξηση της ζήτησης, ούτως ώστε να υπάρχει μία συμμετρική κατανομή.
Αν όλοι μειώνουν τη ζήτηση έχουμε αυτό που συμβαίνει στην Ευρωζώνη σήμερα:
ύφεση.
Ένα τρίτο σημείο που θεωρώ
απαραίτητο είναι η υιοθέτηση της βασικής αρχής ότι για να βελτιωθεί η
ανταγωνιστικότητα των κρατών - μελών του ευρωπαϊκού νότου, θα πρέπει τα κράτη - μέλη του ευρωπαϊκού Βορρά είτε
να δεχτούν να ανακυκλώνουν τα οφέλη που έχουν από την κρίση, προς τα κράτη -
μέλη του ευρωπαϊκού Νότου, για
παράδειγμα μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μέσω άμεσων επενδύσεων στις
χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, ή αυτό που έγινε για την Ελλάδα τον προηγούμενο Νοέμβριο, να δεχθούν δηλαδή με κατάλληλα μέτρα μείωση του επίσημου χρέους που έχουμε προς
τις χώρες αυτές. Είτε, τέλος, να δεχθούν να έχουν υψηλότερο πληθωρισμό από το μέσο όρο της Ευρωζώνης, είτε με συνδυασμό και
αυτών των πραγμάτων.
Κατά συνέπεια, απαιτείται
πολυεπίπεδη προσέγγιση. Χρειαζόμαστε βεβαίως και άλλα εργαλεία.
Η
ιδέα του ευρωομολόγου, που αναφέρετε, είναι κάτι που, όπως γνωρίζετε,
συζητιέται στην Ευρώπη εδώ και κάποια χρόνια και οι ελληνικές κυβερνήσεις, το
έχουν υποστηρίξει σθεναρά, κάθε φορά που τίθεται το ζήτημα.
Το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει
κάποια πιο ουσιαστικά βήματα προς την υλοποίησή του.
Σύντομα, αναμένεται να συσταθεί από
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ομάδα Εμπειρογνωμόνων, η οποία θα υποβάλει έως το Μάρτιο
του 2014, έκθεση σχετικά με τη σκοπιμότητα δημιουργίας Ταμείου
Εξαγοράς/Αμοιβαιοποίησης Χρέους (Redemption Fund) και έκδοσης ευρωομολόγων.
Η εν λόγω έκθεση θα αναλύει τα
ενδεχόμενα πλεονεκτήματα, τους κινδύνους, τις απαιτήσεις και τα εμπόδια στη
μερική υποκατάσταση των εθνικών ομολόγων του χρέους, μέσω της κοινής έκδοσης
ενός ταμείου εξαγοράς και ευρωομολόγων.
Η ομάδα αυτή θα αναλάβει να
αξιολογήσει τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των ευρωομολόγων, κυρίως όσον αφορά
το νομικό τους πλαίσιο, την χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική και το αναγκαίο
συμπληρωματικό οικονομικό και δημοσιονομικό πλαίσιο.
Με βάση την έκθεση της Ομάδας
Εμπειρογνωμόνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει συγκεκριμένη πρόταση.
Η πιθανή κοινή έκδοση χρέους θα
συνοδεύεται από αυστηρότερους κανόνες δημοσιονομικής πειθαρχίας και στενότερο
συντονισμό οικονομικών πολιτικών. Δεν μπορεί να γίνει το ένα χωρίς το άλλο.
Αναμφίβολα υπάρχουν έντονες
αντιρρήσεις από μια σειρά χώρες ως προς την ιδέα της αμοιβαιοποιήσεως του
χρέους κρατών μελών, αλλά πιθανολογώ ότι με τις κατάλληλες διεργασίες, θα
μπορέσουμε να οδηγηθούμε σε ένα θετικό αποτέλεσμα, που θα γίνει αποδεκτό από
όλες τις πλευρές. Με την πάροδο του χρόνου βέβαια. Ξέρετε στην Ευρώπη
προχωρούμε με μικρά βήματα, ευτυχώς, όμως, μέχρι τώρα προς τα εμπρός.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η εξέταση
του θέματος της έκδοσης ευρωομολόγων από
την Επιτροπή είχε τεθεί ως όρος από διάφορες
πολιτικές ομάδες των Σοσιαλιστών, των Φιλελεύθερων και των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο, ώστε να άρουν τις αντιδράσεις τους σχετικά με την υιοθέτηση των
δύο κανονισμών για την οικονομική διακυβέρνηση, η περίφημη Συμφωνία του
Διπτύχου.
Αυτό αποδεικνύει ότι το θέμα της
υιοθέτησης του ευρωμολόγου ωριμάζει και προωθείται ως αίτημα από πολλές πλευρές
πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε αυτή την προσπάθεια, ως ελληνική
κυβέρνηση, με τρικομματική στήριξη συμμετέχουμε ενεργά και διατυπώνουμε σε κάθε
ευκαιρία το αίτημα για γρήγορη ευόδωση του σχεδίου.
Δευτερολογία
Μην ξεχνάτε ότι εμείς έχουμε πάρει
50 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μας. Είμαστε τυχεροί. Είμαστε
στο πρώτο σχέδιο. Για την Ελλάδα, σε αρκετά μεγάλο βαθμό, η τραπεζική ενοποίηση
έχει υλοποιηθεί. Πήραμε 50 δισ. γι αυτό. Είναι σημαντικό ποσό. Γνωρίζουμε τι γίνεται με τις άλλες χώρες. Ας
είμαστε, λοιπόν, προσεκτικοί.
Συμφωνώ ότι η μεγάλη μάχη είναι
αυτή: υπάρχουν χώρες που ωφελούνται από την κρίση και χώρες που είναι εκτός
αγορών και δανείζονται με πολύ υψηλά επιτόκια ή δανείζονται με χαμηλά επιτόκια,
αλλά με μνημόνια. Εκεί -είναι ένα μεγάλο ζήτημα- η αναδιαπραγμάτευση γίνεται.
Εμείς πετύχαμε τον προηγούμενο Νοέμβριο μείωση του δημοσίου χρέους κατά 40 δισ.
ευρώ, 20 δισ. από την επαναγορά και 20 από τη μείωση επιτοκίων και από τη
μεταφορά χρεολυσίων και τόκων στο μέλλον. Αυτό είναι σημαντικό και προβλέπεται
ότι μπορούμε να το ξανακάνουμε, από τη στιγμή που έχουμε πρωτογενή πλεονάσματα.
Γι αυτό επιμένουμε να έχουμε από φέτος πρωτογενές πλεόνασμα, για να μπορούμε να
ζητήσουμε άλλη μία μείωση. Αυτό θα φέρει τη χώρα μπροστά στην έξοδο από την
κρίση και την είσοδό της στις αγορές. Έτσι καταργούνται τα μνημόνια, όχι με
λόγια του αέρα, ότι τα «αναστέλλουμε» ή τα «καταργούμε».
Συμφωνώ κ. Ανδρουλάκη ότι η οδός
ανάκαμψης εντός της Ευρωζώνης θα μπορούσε να επιταχυνθεί με διαφορετικά μέσα
και είναι απολύτως σημαντικό να αναθεωρήσουμε την ιεράρχηση των οικονομικών
κινδύνων.
Η σταθερότητα των τιμών και ο
έλεγχος των πληθωριστικών τάσεων, που αποτελεί βασική υποχρέωση της Ευρωπαϊκής
Κεντρικής Τράπεζας σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη, έδειξε πολλές φορές τα
όρια της αποτελεσματικότητάς της στην διαχείριση της κρίσης.
Το φαινόμενο των ασύμμετρων
διαταραχών εντός της Ευρωζώνης δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο από την
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τόσο γιατί δεν βρίσκεται στις
καταστατικές της δικαιοδοσίες, αλλά και γιατί αφορά διαφορετικές πολιτικές
οικονομικής διαχείρισης. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα. Δεν έχει την ευελιξία του
Federal Reserve
των ΗΠΑ που έχει και την ανεργία ως στόχο, όχι μόνο τον πληθωρισμό. Στην
Ευρώπη, από την άλλη, κυρίαρχος στόχος είναι ο πληθωρισμός και μόνο αν
επιτευχθεί κοιτάζουμε και άλλα πράγματα.
Η ελληνική οικονομία χρειάζεται άμεσα την
ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Γι αυτό και επιμείναμε και θα
γίνει μέχρι τέλος Απριλίου. Αυτό θα είναι ένα μεγάλο βήμα προς την έξοδο από
την κρίση.
Ένα υγιές, πλήρως κεφαλαιοποιημένο
τραπεζικό σύστημα θα αξιοποιήσει συνέργειες και σημαντικές οικονομίες κλίμακας
που θα προκύψουν και θα αποκτήσει πιο
εύκολη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές και την προσέλκυση επενδυτικού
ενδιαφέροντος.
Με αυτό τον τρόπο, θα απεμπλακεί από την
άμεση εξάρτηση για παροχή έκτακτης ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική
Τράπεζα (ELA).
Στην ερώτησή σας, θέτετε το ζήτημα, πότε θα
παρουσιάσει η κυβέρνηση ατζέντα επαναδιαπραγμάτευσης των δανειακών συμβάσεων με
προτεραιότητα τη διαγραφή επίσημου χρέους.
Σας είπα αυτό ήδη το κάναμε ως ένα πρώτο
βήμα στις 27 Νοεμβρίου 2012. Σημαντικό ποσό είναι τα 40 δισ. Αν δείτε φέτος
πόσο έχουν πέσει οι τόκοι στον προϋπολογισμό θα εκπλαγείτε.
Είναι ρητά διατυπωμένο ότι σε περίπτωση που
αποκτήσουμε πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό ακόμη και από φέτος, η
ελληνική κυβέρνηση θα ζητήσει την άμεση ενεργοποίηση της ρήτρας που
συμφωνήθηκε, δηλαδή την δραστική μείωση
του δημόσιου χρέους. Αυτό θέλει διαπραγμάτευση.
Δεν είναι απλό, γιατί πρέπει να αποδείξουμε ότι είναι βιώσιμη η παραγωγή
πρωτογενούς πλεονάσματος, όχι παρήγαμε φέτος 10 ευρώ πρωτογενές πλεόνασμα και
θα απαιτήσουμε διαγραφή χρέους.
Αυτό, αν γίνει, θα δημιουργήσει μια πολύ
θετική ροπή στην εξέλιξη των πραγμάτων και θα φέρει μπροστά την έξοδο από την
κρίση.
Σχετικά με την παραγωγική
ανασυγκρότηση της χώρας, διαμορφώνουμε αυτή τη στιγμή τα Υπουργεία Οικονομικών
και Ανάπτυξης το νέο αναπτυξιακό πρότυπο και το νέο πρότυπο απασχόλησης, σε
συνεργασία με δεξαμενές σκέψης τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα.
Συμμετέχει και το υπ. Εργασίας σε αυτό. Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών
Εμπειρογνωμόνων έχει την εποπτεία αυτών των μελετών που θα παρουσιαστούν τον
Ιούνιο. Δεν έχουν μόνο χαρακτήρα
ενδεικτικού προγραμματισμού αυτές οι μελέτες. Είναι χρήσιμες, θα δείξουν πού
πάμε, πού θα είμαστε σε δέκα χρόνια από τώρα, πώς θα πάμε εκεί, ποιοι κλάδοι θα
είναι οι πρωταθλητές που θα τραβήξουν το κάρο της ανάπτυξης, αλλά και πώς
μπορούμε να διοχετεύσουμε τα 44 δισ. που έχουμε διαθέσιμα από όλα τα ταμεία της
Ευρωπαϊκής Ένωσης -και από τα αγροτικά- συμπεριλαμβανομένων σε αυτά και των
ποσών που έχουμε αναπορρόφητα από το προηγούμενο ΕΣΠΑ. Είναι 44 δισ. από σήμερα μέχρι το τέλος του
2020. Είναι σημαντικό κονδύλι.
Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων
αλλά και η ενθάρρυνση εγχώριων ιδιωτικών επενδύσεων βρίσκεται στην καρδιά του
μεταρρυθμιστικού κυβερνητικού προγράμματος.
Για φέτος αναμένονται να
ολοκληρωθούν αποκρατικοποιήσεις, που θα συνεισφέρουν έσοδα περίπου ύψους 2,6
δισ. ευρώ.
Άμεσες προτεραιότητες, με ισχυρή
προστιθέμενη αξία για το υπόλοιπο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων είναι ο ΟΠΑΠ -θα
δούμε τις επόμενες μέρες πού θα καταλήξει η διαδικασία- και οι ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ
-σημαντικό γιατί με τον τρόπο αυτό ενδεχομένως να λύσουμε μεγάλο μέρος του
ενεργειακού προβλήματος της χώρας, ανάλογα με το ποιος θα πλειοδοτήσει.
Επίσης, πέρα από την αξιοποίηση της
μεγάλης ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, μέσω του προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ, ο
καινούργιος τομέας που δρομολογούμε είναι η αξιοποίηση της χαμηλής αξίας
ιδιωτικής περιουσίας, που είναι αναξιοποίητη ή και καταπατημένη και η οποία
μπορεί να αξιοποιηθεί πολύ πιο γρήγορα, με οφέλη τόσο αναπτυξιακά όσο και
δημοσιονομικά.
Επιπλέον επιδιώκουμε να βάλουμε τη
χώρα στον χάρτη της παγκόσμιας ροής εμπορευμάτων και υπηρεσιών. Εκεί εντάσσεται
και η χθεσινή επίσκεψη που είχα από Κινέζους επενδυτές από τo Shenzhen, ένα από τα
μεγαλύτερα αεροδρόμια και το Friedmann Pacific Fund
που έχει έδρα στο Χονγκ Κογκ και έχουν κάνει σύμπραξη μεταξύ τους.
Το παράδειγμα της επένδυσης της Cosco στο λιμάνι του
Πειραιά, η επακόλουθη συμφωνία με τη
Hewlett-Packard και ΤΡΑΙΝΟΣΕ, καθώς και το ενδιαφέρον άλλων εταιρειών στο άμεσο
μέλλον για τα λιμάνια της χώρας, αλλά και τα περιφερειακά αεροδρόμια, είναι
ενδεικτικό της δυνατότητας της χώρας μας να καταστεί σημαντικό διαμετακομιστικό
κέντρο.
Αλλά και στον εξωστρεφή κλάδο του
Τουρισμού, μπορούμε να στηρίξουμε ακόμη περισσότερο το νέο αναπτυξιακό μας
πρότυπο.
Ήδη τα πρώτα δείγματα από τον
Τουρισμό είναι ενθαρρυντικά, με προβλέψεις ότι οι επισκέπτες στη χώρα μας θα
ξεπεράσουν τα 16 εκ. το 2013. Αυτό θα είναι σημαντικό για να εξουδετερώσει την
αρνητική επίπτωση, έστω και μικρή, από την κυπριακή κρίση.
Τέλος, η χώρα σταδιακά θα αποκτήσει
και ένα δυνατό στίγμα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.
Ο φυσικός πλούτος της χώρας, τα
δίκτυα διανομής κάθε τύπου ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
αποτελούν στοιχεία με πολύ μεγάλη δυνητική αξία στο ενεργητικό της χώρας.
