Αθήνα 6 Νοεμβρίου 2012
ΟΜΙΛΙΑ
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΙΑΤΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΓΟΡΗΤΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
στην κοινή συνεδρίαση ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ με θέμα: Νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 – 2016 – Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του ν.4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 - 2016».
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα επιδιώξω με απόλυτο σεβασμό στην διαδικασία να κάνω αυτό που νομίζω ότι οφείλουμε να κάνουμε όλοι οι εισηγητές όταν συζητείται ένα νομοσχέδιο τόσο μεγάλης σπουδαιότητας στην Επιτροπή.
Θέλω να υπενθυμίσω σε όλους μας ότι βρισκόμαστε στο μέσο μιας παγκόσμιας κρίσης που ξέσπασε το 2007 και η οποία χτύπησε τη χώρα μας το 2008 και το 2009, χρονιές στις οποίες είχαμε ύφεση παρά το γεγονός ότι είχαμε άφθονη ρευστότητα. Το λέω αυτό γιατί έχει μεγάλη σημασία στο πώς θα προσεγγίσουμε την επίλυση της σημερινής δύσκολης κατάστασης, αφού πρώτα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι επαρκής μόνο η ύπαρξη ρευστότητας, αλλά επιπλέον απαιτείται και μια οικονομία, η οποία μετά από πολλές δεκαετίες, θα καταφέρει να είναι ανταγωνιστική. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Οφείλουμε, επίσης, να ξεκαθαρίσουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα διεθνές πεδίο όπου δυστυχώς οι αγορές έχουν επικρατήσει πάνω στις κυβερνήσεις. Οι αγορές δεν έχουν επικρατήσει μόνο στις κυβερνήσεις, έχουν επιπλέον επικρατήσει και σε υπερεθνικά σχήματα όπως είναι η Ε.Ε. και η αντιστροφή αυτής της κατάστασης είναι το μεγάλο στοίχημα της Ευρώπης.
Προφανώς θυμόμαστε όλοι ότι πριν από λίγα χρόνια χρεοκόπησε ένα από τα πλούσια κράτη του κόσμου, η Ισλανδία, εξαιτίας της συγκεκριμένης συμπεριφοράς των τραπεζιτών της. Σήμερα έχει οξυνθεί η δημόσια συζήτηση με την Ελλάδα και την Πορτογαλία και την Ιρλανδία σε μνημόνια. Σε Μνημόνιο οδεύει και η Κύπρος και δυστυχώς φαίνεται ότι δεν θα αποφύγει το δικό της Μνημόνιο η Ισπανία, όπου σε αυτήν, η οικονομική κρίση έχει αρχίσει πλέον να δημιουργεί έως και ζητήματα εθνικής υπόστασης, με την Καταλονία να θέλει να γίνει ανεξάρτητη, με τη χώρα των Βάσκων να βαδίζει στην ίδια κατεύθυνση, άρα με σοβαρούς κινδύνους συνέχισης της ύπαρξης της Ισπανίας ως κράτους.
Τα σημειώνω αυτά γιατί η Ελλάδα βρίσκεται δυστυχώς στο μέσο αυτής της κρίσης και ο μεν ευρωπαϊκός νότος υφίσταται την κρίση που καλά βιώνουμε όλοι μας, ταυτόχρονα όμως δυστυχώς σε κρίση βρίσκεται και το νότιο τμήμα της Μεσογείου, η Βόρεια Αφρική. Είναι πάρα πολύ πιθανό σε ελάχιστους μήνες, να αντιμετωπίσουμε τα αποτελέσματα του εμφύλιου πολέμου στην Συρία, στο Λίβανο (με δεκάδες χιλιάδες μετανάστες), πιθανής σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν, ανασφάλεια εθνική και κυβερνητική στην Αίγυπτο και προβλήματα στη Λιβύη. Έχει σημασία αυτό για την συζήτησή μας; Ναι, έχει και έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από αυτή που δίνει ο δημόσιος διάλογος στον τόπο μας, γιατί η Ελλάδα οφείλει και πρέπει τώρα στη μέση της κρίσης της να αναδείξει ένα τεράστιο πλεονέκτημά της. Μέχρι τώρα κουραστήκαμε να περιγράφουμε στον εαυτό μας και να μας περιγράφουν οι ξένοι μόνο με τα μειονεκτήματά μας.
Το τεράστιο πλεονέκτημα της χώρας είναι ακριβώς σε αυτή την εποχή της τεράστιας κρίσης της Μεσογείου, ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει έναν πυλώνα, μία όαση σταθερότητας. Αν δε αυτή η όαση σταθερότητας δεν συνεχίσει να υπάρχει, τα αρνητικά αποτελέσματα θα τα υποστούν κράτη και λαοί που τώρα μας κάνουν τους σκληρούς και θέλουν μόνο να τιμωρήσουν την δήθεν κακή Ελλάδα και τους δήθεν κακούς Έλληνες. Έχουμε, λοιπόν, χρέος να αναδείξουμε αυτό που κατά τη γνώμη μου συνιστά ένα τεράστιο γεωπολιτικό πλεονέκτημα της χώρας.
Όλοι εμείς που πιστεύουμε στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ξέρουμε ότι έχει νόημα υπό μία προϋπόθεση: ότι η ευρωζώνη και η Ευρώπη δεν θα προχωρήσουν σε διαδικασίες αυτοκαταστροφής και αυτοϋπονόμευσης, γιατί δυστυχώς η ευρωπαϊκή ιστορία βρίθει προβλημάτων αποφυγής της καταστροφής μόλις την τελευταία στιγμή και φαίνεται ότι ξαναβαδίζουμε σε τέτοιες καταστάσεις.
Αυτό που έχει σημασία είναι να είμαστε μέσα στο καράβι της Ευρώπης, γιατί κάποια στιγμή, πολύ σύντομα, είναι βέβαιο ότι η Ευρώπη συνολικά, θα βρει τη λύση στην κρίση που μαστίζει τις οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου.
Θέλω με σαφήνεια να ξεκαθαρίσω ότι θεωρώ πως υπάρχει ένα τεράστιο έλλειμμα, μετά την υλοποίηση και την θεσμοθέτηση του ευρώ, που είναι το έλλειμμα της ανυπαρξίας ενός μηχανισμού αναδιανομής των πλεονασμάτων του πλούσιου Βορά σε σχέση με τα ελλείμματα του φτωχού Νότου. Ποιος θα διανοείτο ότι στις ΗΠΑ, την Αϊόβα, επειδή είναι πιο φτωχή από άλλες Πολιτείες, θα μπορούσαν να την πετάξουν έξω από το δολάριο; Στην Ευρώπη όμως, διανοούνται κάποιοι να κάνουν παιχνίδια σε βάρος ασθενέστερων οικονομιών, όπως είναι η Ελλάδα. Άρα μια μεγάλη ευρωπαϊκή πρόκληση για όλους τους ευρωπαϊστές, για όλους όσοι πραγματικά πιστεύουν στο μέλλον της Ευρώπης, είναι να δημιουργηθούν μηχανισμοί αναδιανομής πλεονασμάτων των πλουσίων χωρών του Βορρά προς τις φτωχότερες του νότου.
Και βεβαίως, πέρα από τα αρνητικά πρέπει να δούμε και μερικά θετικά που έχουν αρχίσει να γίνονται. Επιτέλους κατάλαβαν ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε ενοποιήσεις του Τραπεζικού Συστήματος και είδαμε, στο τελευταίο Συμβούλιο Κορυφής, να αποφασίζουν επιτέλους τη δημιουργία μηχανισμών για την ενιαία ευρωπαϊκή εγγυοδοσία όλων των καταθέσεων, άρα και στις 6.000 Ευρωπαϊκές Τράπεζες, που σημαίνει ότι οι καταθέτες των Ελληνικών Τραπεζών, θα έχουν και πρέπει να έχουν πάρα πολύ σύντομα την εγγύηση υπερεθνικού οργάνου, έτσι ώστε να μην γίνεται αυτό που συμβαίνει τώρα. Να φεύγουν οι καταθέσεις από Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία και να πηγαίνουν σε ασφαλέστερες αγορές. Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να στηρίξουμε όλες αυτές τις προσπάθειες που μοιραία, αναγκαστικά, ιστορικά, αναπόφευκτα, γίνονται με πολύ αργούς ρυθμούς στην Ευρώπη.
Έρχομαι στο καθεαυτό ζήτημα της συζήτησής μας. Υπάρχει έστω και ένας έλληνας πολίτης, υπάρχει έστω και ένας έλληνας Βουλευτής, που είναι χαρούμενος ή αισθάνεται έστω και ανοχή απέναντι σε κείμενα τέτοιου είδους; Προφανώς δεν υπάρχει κανένας. Προφανώς όλοι βρισκόμαστε υπό το καθεστώς αναγκαστικών συνθηκών, που μας υποχρεώνουν να πάρουμε μια απόφαση. Η απόφαση όμως είναι είτε καθόμαστε στον καναπέ και εκ του ασφαλούς κάνουμε κριτική στα κόστη που επωμίζονται άλλοι, είτε αναλαμβάνουμε τις ιστορικές μας ευθύνες, στεκόμαστε όρθιοι και με οποιοδήποτε προσωπικό ή πολιτικό ή κομματικό κόστος παλεύουμε, με βάση αυτά που πιστεύει καθένας, να κρατήσουμε τη χώρα όρθια. Αυτή είναι η επιλογή που έχει γίνει από τη δική μας πλευρά. Κατά συνέπεια, δεν θα δεχθούμε και είναι έξω από τη λογική μας οποιουδήποτε είδους δημαγωγία ή λαϊκισμός. Θεωρούμε ότι αυτό που δοκιμάζουμε να κάνουμε, με τα λάθη, με τα κενά, με τις ελλείψεις, αλλά με πολύ καθαρό μυαλό και πολύ καθαρή κατεύθυνση, είναι ένα βαθύτατα πατριωτικό καθήκον, που έχει να κάνει με την Ελλάδα να είναι όρθια, με την κοινωνία με τις μικρότερες δυνατές αρνητικές επιπτώσεις και με πολίτες που κάποια στιγμή να μπορούν να δουν ένα φως στο βάθος του τούνελ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχουμε διανύσει πάνω από τα 2/3 της διαδρομής. Είμαστε κοντά στην επίλυση κάποιων από τα βασικά διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα για πολλές δεκαετίες. Όλο αυτό το κόστος έχει νόημα υπό μια προϋπόθεση, γιατί αυτό που κάνουμε τώρα, αυτά τα επώδυνα, τα πολλές φορές άδικα, μέτρα έχουν νόημα μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα συνοδευτούν από μια σειρά άλλων δράσεων που οφείλει να πάρει η Ελληνική Κυβέρνηση και πιστεύω ότι θα βοηθήσουν και οι ευρωπαίοι εταίροι, προκειμένου, όλες αυτές τις θυσίες, να βρουν αντανάκλαση και αντίκτυπο στην επιβίωση της χώρας και την επιβίωση της κοινωνίας. Και εξηγούμαι: επιμήκυνση. Φαίνεται ότι αυτό έχει προεξοφληθεί από τις αγορές και είναι ένα πρώτο θετικό. Δεύτερον, αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτό έχει αρχίσει να συζητείται και επιτέλους ορισμένοι συντηρητικοί, συντηρητικότατοι ευρωπαίοι οικονομικοί παράγοντες κατανοούν το αυτονόητο και προφανές ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με τις λογικές του αυτομαστιγώματος που επιβάλλουν ορισμένες από τις οικονομίες των «ΑΑΑ». Και βεβαίως ρευστότητα στην αγορά. Το πρώτο που πρέπει να επιδιώξουμε ως κοινωνία, ως πολιτεία, ως έθνος είναι να υπάρξει άμεσα πλήρης εκταμίευση ολόκληρης της δόσης των 31,5 δις ευρώ και επιπλέον να διεκδικήσουμε και να πάρουμε και τις εναπομένουσες δόσεις μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου του 2012, αλλιώς θα είναι πάλι «αδειανό πουκάμισο» όλες αυτές οι θυσίες στις οποίες θα υποβληθεί ο ελληνικός λαός. Και βεβαίως, έχει μεγάλη σημασία σε αυτή την κατεύθυνση, να υπάρξουν κοινωνικά και αναπτυξιακά αντίβαρα, αλλιώς θα έχουμε μόνο τα αναμφισβήτητα υφεσιακά μέτρα, γιατί δεν νομίζω ότι υπάρχει έστω και ένας που να μην αναγνωρίζει ότι τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα αναγκαστικά δημιουργούν ύφεση. Μόνο που η ύφεση μπορεί να είναι το πρόκριμα, το ξεκίνημα για μια νέα ανάταξη της εθνικής οικονομίας. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι να περάσουμε αυτόν τον κάβο των αναγκαίων επώδυνων μέτρων. Με σαφήνεια όμως πρέπει να δηλώσω ότι η χώρα δεν αντέχει άλλα μέτρα πλέον. Μετά την υλοποίηση, τη θεσμοθέτηση και εφαρμογή των όποιων μέτρων αποφασίσει αύριο το Εθνικό Κοινοβούλιο, η Ελλάδα πρέπει να δηλώσει, με σαφήνεια, στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, σε κάθε κατεύθυνση, κυρίως εκτός Ελλάδος, ότι η Ελλάδα δεν αντέχει άλλα μέτρα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα μέτρα που συζητούμε μπορεί κανείς να τα κατηγοριοποιήσει σε τρεις ομάδες. Πρώτον, είναι τα αναγκαστικά μέτρα και αποτελούν αναμφισβήτητο πειθαναγκασμό όλα αυτά τα μέτρα που επέβαλε στην ελληνική πολιτεία η τρόικα, κυρίως σε σχέση με τα εργασιακά. Τα εργασιακά είχαν και έπρεπε να έχουν κλείσει το Φλεβάρη. Είναι μέτρα εκβιαστικά και έχουν όλοι οι έλληνες πολίτες σοβαρότατες επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητά τους. Δεύτερον, υπάρχουν μέτρα που όφειλε η ελληνική πολιτεία να τα έχει πάρει εδώ και δεκαετίες. Μέτρα στοιχειώδους εκσυγχρονισμού του Ελληνικού Δημοσίου και μέτρα εκσυγχρονισμού των αγορών. Χρειαζόταν η τρόικα να μας πει ότι οφείλαμε να πάρουμε μέτρα για τη δυνατότητα μετακινήσεων μέσα στους ίδιους γεωγραφικούς χώρους, δημοσίων υπαλλήλων; Χρειαζόταν η τρόικα να μας πει ότι πρέπει να έχουμε σταθερό φορολογικό σύστημα αντικειμενικοποιημένο και ανεξάρτητο από τις προσωπικές επιλογές των επιμέρους υπαλλήλων;
Ήρθε η ώρα – και απευθύνομαι μόνο στο Υπουργικό Επιτελείο – να κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης και αναφέρομαι, στο πιο επώδυνο κομμάτι των μέτρων, που είναι οι διατάξεις για τις συντάξεις και τους μισθούς, που ξεπερνούν αυτά που είχαμε αρχικά συζητήσει.
Και βεβαίως στο δημόσιο διάλογο έχει μεγάλη σημασία εάν κάνουμε κριτική και καλά κάνουμε και κάνουμε κριτική, να λέμε και τα ισοδύναμα που προτείνουμε. Εάν υπάρχουν ισοδύναμα μέτρα ρεαλιστικά είναι καλό να τα λέμε, γιατί η κριτική εκ του ασφαλούς είναι το πιο εύκολο άθλημα. Θεωρούμε ότι μπορεί να υπάρξει μια σαφής βελτίωση σε σχέση με την προοδευτικότητα των περικοπών που έχουν επιβληθεί στις συντάξεις. Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, επιμηκύνονται κατά δύο χρόνια. Αποτελεί παραλογισμό να αρχίσουμε να τα εφαρμόσουμε από την αμέσως επόμενη χρονιά. Άνθρωποι που έχουν ετοιμαστεί, είναι άνεργοι δύο χρόνια, δεν γίνεται να τους πεις ότι ενώ περιμένεις τον μεθεπόμενο μήνα να βγεις στη σύνταξη ότι θα σε καθυστερήσουν άλλα δύο χρόνια. Άρα κ. Υπουργέ, να διερευνήσετε εάν υπάρχει δυνατότητα επιμήκυνσης αυτού του χρονικού διαστήματος, ανά εξάμηνο πηγαίνοντας και προωθώντας το παρά πίσω, με μια σταδιακή αύξηση του ορίου.
Δεύτερον, συντάξεις των ατόμων με απόλυτη αναπηρία. Οφείλετε να εφαρμόσετε αυτό που έχει εφαρμοσθεί από εμάς κατά το παρελθόν και νομίζω ότι έχει τη σύμφωνη γνώμη του συνόλου του εθνικού κοινοβουλίου, να μην υπάρξει καμία μείωση των συντάξεων στα άτομα με απόλυτη αναπηρία, νεφροπαθείς, μεταμοσχευθέντες, παραπληγικοί και τυφλοί, κ.α.. Η πολιτεία οφείλει να μην επιβαρύνει άλλο αυτά τα περίπου 25.000 άτομα.
Τρίτον, όσον αφορά το ΕΚΑΣ, με βάση τις προβλέψεις ότι δεν θα δίνεται πια σε άτομα ηλικίας μεταξύ 60 και 64 ετών, παρά το γεγονός ότι ήδη το παίρνουν. Προτείνουμε να διερευνηθεί, αν υπάρχει δυνατότητα η συγκεκριμένη ρύθμιση να ισχύσει για τους νέους συνταξιούχους και σε καμία περίπτωση να μην υπάρξει αλλαγή για τα παιδιά που παίρνουν ΕΚΑΣ λόγω θανάτου του πατέρα και της μητέρας. Εκεί δεν μπορεί να υπάρξει ηλικιακό όριο. Επαναλαμβάνω για το ΕΚΑΣ και με σαφή κριτήρια εισοδήματος.
Για το εφάπαξ, εάν κανείς δει τις διαφορές των εφάπαξ ανάμεσα σε κάποιες ΔΕΚΟ και το ελληνικό δημόσιο, θα δει ότι είναι απολύτως άδικο να υπάρχουν ισομερείς μειώσεις. Να μειωθούν δραστικά τα υψηλά εφάπαξ και πολύ λιγότερο τα χαμηλά. Υπάρχει δυνατότητα να γίνει.
Περικοπές συντάξεων. Εδώ ανατρέπονται βασικές αρχές του συνταξιοδοτικού. Βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι κύρια και επικουρική σύνταξη. Η κύρια σύνταξη είναι αναδιανεμητική διαδικασία, ενώ η επικουρική σύνταξη είναι σαφέστατα ανταποδοτική. Αντιλαμβάνομαι να βάλουμε την αναδιανεμητική σε μια λογική μειώσεων, αλλά η καθαρά ανταποδοτική για την οποία ο κάθε εργαζόμενος έχει πληρώσει, χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσοχή, για να την αντιμετωπίσουμε τον ίδιο τρόπο.
ΕΟΠΥΥ. Όλοι οι Έλληνες πολίτες διεκδικούν, πρέπει να είναι και έτσι οφείλει η πολιτεία να τους αντιμετωπίζει, ίσοι απέναντι στο ασφαλιστικό σύστημα. Πριν από λίγες μέρες ψηφίσαμε για το άρθρο για τον ΕΟΠΥΥ. Το θέμα δημιουργήθηκε εξαιτίας διοικητικής απόφασης αρμόδιου υπουργού που δημιούργησε πρόβλημα με την ένταξη του ταμείου των ελεύθερων επαγγελματιών. Θεωρούμε ότι δεν χρειάζεται καμία νέα ρύθμιση. Η Βουλή δεν μπορεί να ξαναψηφίσει κάτι για το οποίο ψήφισε πριν από λίγες μόνο μέρες. Επομένως, ας αφήσουμε να εφαρμοστεί ο νόμος που προβλέπει ότι όποιος μέχρι το τέλος του έτους δεν καταθέσει αναλογιστική μελέτη που να βεβαιώνει ότι έχει οικονομική αυτοδυναμία και δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, ας προχωρήσει μόνος του.
Συντάξεις ΟΓΑ. Θεωρούμε ότι σε αυτό το βαρύτατο φορτίο σε βάρος των συνταξιούχων του ΟΓΑ μπορεί να υπάρξει ανάλογο ισοδύναμο χρηματοοικονομικό, μη αφαιρώντας τα δώρα των εορτών και έχουμε καταθέσει σχετική πρόταση στο οικονομικό επιτελείο.
Ένστολοι. Θέλουμε μια σαφή δήλωση του υπουργού, κατά πόσο αυτό το οποίο είναι ενταγμένο στο σημερινό κείμενο που συζητάμε, είναι και το τελικό ή αν θα υπάρξει την επόμενη χρονιά άλλη ρύθμιση σ' ένα υποτιθέμενο άλλο ενιαίο μισθολόγιο, δηλαδή επιπλέον νέες μειώσεις.
Κύριε υπουργέ, θα ήθελα να προσέξετε ότι υπάρχει μια λογική των μειώσεων που στηρίζεται στα αντικειμενικά κριτήρια, περισσότερα αντικειμενικά προσόντα- περισσότερες προσόδους. Όμως, αυτό έχει νόημα σε ένα δημόσιο, όπως το γνωρίζουμε. Δεν έχει νόημα, για παράδειγμα σε μια ΔΕΚΟ όπως οι αστικές συγκοινωνίες, όπου 6000 οδηγοί δεν έχουν πολλά τυπικά προσόντα, ειδικά όσοι είναι μεγάλης ηλικίας, να είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου και επομένως είναι μεν υποχρεωτικής εκπαίδευσης, έχουν όμως λιγότερα αντικειμενικά προσόντα από τους νεότερους συναδέλφους τους, είναι 7 ώρες την ημέρα στο τιμόνι και θα τους αδικήσουμε, επειδή έτυχε τότε που ήταν 16 ή 17 ετών, να μην έχουν πτυχίο. Θα ήθελα να το δείτε, ειδικά στις ΔΕΚΟ, ειδικές περιπτώσεις να αντιμετωπιστούν με ξεχωριστό τρόπο.
Πρέπει να αφαιρεθεί ή να αναδιατυπωθεί πλήρως, αυτό που κατατέθηκε την τελευταία στιγμή, το συνυποσχετικό με τους εφοπλιστές, και που μιλά για εθελούσια συμμετοχή. Όμως, πώς γίνεται να έχουμε προϋπολογίσει την εθελούσια συμμετοχή στα 140 εκατ., αυτό δεν το καταλαβαίνουμε; Ή θα το αναδιατυπώσετε πλήρως για να μην προσβάλει το εθνικό κοινοβούλιο ή θα το αποσύρετε και θα το φέρετε με άλλο τρόπο.
Θεωρώ ότι αυτή συζήτηση έχει τη δική της ιστορική σπουδαιότητα και θα είναι πάρα πολύ χρήσιμη στο προσεχές μέλλον.
ΟΜΙΛΙΑ
ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΝΙΑΤΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ
ΕΙΔΙΚΟΥ ΑΓΟΡΗΤΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
στην κοινή συνεδρίαση ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ με θέμα: Νομοσχέδιο του Υπουργείου Οικονομικών «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 – 2016 – Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του ν.4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013 - 2016».
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, θα επιδιώξω με απόλυτο σεβασμό στην διαδικασία να κάνω αυτό που νομίζω ότι οφείλουμε να κάνουμε όλοι οι εισηγητές όταν συζητείται ένα νομοσχέδιο τόσο μεγάλης σπουδαιότητας στην Επιτροπή.
Θέλω να υπενθυμίσω σε όλους μας ότι βρισκόμαστε στο μέσο μιας παγκόσμιας κρίσης που ξέσπασε το 2007 και η οποία χτύπησε τη χώρα μας το 2008 και το 2009, χρονιές στις οποίες είχαμε ύφεση παρά το γεγονός ότι είχαμε άφθονη ρευστότητα. Το λέω αυτό γιατί έχει μεγάλη σημασία στο πώς θα προσεγγίσουμε την επίλυση της σημερινής δύσκολης κατάστασης, αφού πρώτα συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είναι επαρκής μόνο η ύπαρξη ρευστότητας, αλλά επιπλέον απαιτείται και μια οικονομία, η οποία μετά από πολλές δεκαετίες, θα καταφέρει να είναι ανταγωνιστική. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Οφείλουμε, επίσης, να ξεκαθαρίσουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα διεθνές πεδίο όπου δυστυχώς οι αγορές έχουν επικρατήσει πάνω στις κυβερνήσεις. Οι αγορές δεν έχουν επικρατήσει μόνο στις κυβερνήσεις, έχουν επιπλέον επικρατήσει και σε υπερεθνικά σχήματα όπως είναι η Ε.Ε. και η αντιστροφή αυτής της κατάστασης είναι το μεγάλο στοίχημα της Ευρώπης.
Προφανώς θυμόμαστε όλοι ότι πριν από λίγα χρόνια χρεοκόπησε ένα από τα πλούσια κράτη του κόσμου, η Ισλανδία, εξαιτίας της συγκεκριμένης συμπεριφοράς των τραπεζιτών της. Σήμερα έχει οξυνθεί η δημόσια συζήτηση με την Ελλάδα και την Πορτογαλία και την Ιρλανδία σε μνημόνια. Σε Μνημόνιο οδεύει και η Κύπρος και δυστυχώς φαίνεται ότι δεν θα αποφύγει το δικό της Μνημόνιο η Ισπανία, όπου σε αυτήν, η οικονομική κρίση έχει αρχίσει πλέον να δημιουργεί έως και ζητήματα εθνικής υπόστασης, με την Καταλονία να θέλει να γίνει ανεξάρτητη, με τη χώρα των Βάσκων να βαδίζει στην ίδια κατεύθυνση, άρα με σοβαρούς κινδύνους συνέχισης της ύπαρξης της Ισπανίας ως κράτους.
Τα σημειώνω αυτά γιατί η Ελλάδα βρίσκεται δυστυχώς στο μέσο αυτής της κρίσης και ο μεν ευρωπαϊκός νότος υφίσταται την κρίση που καλά βιώνουμε όλοι μας, ταυτόχρονα όμως δυστυχώς σε κρίση βρίσκεται και το νότιο τμήμα της Μεσογείου, η Βόρεια Αφρική. Είναι πάρα πολύ πιθανό σε ελάχιστους μήνες, να αντιμετωπίσουμε τα αποτελέσματα του εμφύλιου πολέμου στην Συρία, στο Λίβανο (με δεκάδες χιλιάδες μετανάστες), πιθανής σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν, ανασφάλεια εθνική και κυβερνητική στην Αίγυπτο και προβλήματα στη Λιβύη. Έχει σημασία αυτό για την συζήτησή μας; Ναι, έχει και έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από αυτή που δίνει ο δημόσιος διάλογος στον τόπο μας, γιατί η Ελλάδα οφείλει και πρέπει τώρα στη μέση της κρίσης της να αναδείξει ένα τεράστιο πλεονέκτημά της. Μέχρι τώρα κουραστήκαμε να περιγράφουμε στον εαυτό μας και να μας περιγράφουν οι ξένοι μόνο με τα μειονεκτήματά μας.
Το τεράστιο πλεονέκτημα της χώρας είναι ακριβώς σε αυτή την εποχή της τεράστιας κρίσης της Μεσογείου, ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει έναν πυλώνα, μία όαση σταθερότητας. Αν δε αυτή η όαση σταθερότητας δεν συνεχίσει να υπάρχει, τα αρνητικά αποτελέσματα θα τα υποστούν κράτη και λαοί που τώρα μας κάνουν τους σκληρούς και θέλουν μόνο να τιμωρήσουν την δήθεν κακή Ελλάδα και τους δήθεν κακούς Έλληνες. Έχουμε, λοιπόν, χρέος να αναδείξουμε αυτό που κατά τη γνώμη μου συνιστά ένα τεράστιο γεωπολιτικό πλεονέκτημα της χώρας.
Όλοι εμείς που πιστεύουμε στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, ξέρουμε ότι έχει νόημα υπό μία προϋπόθεση: ότι η ευρωζώνη και η Ευρώπη δεν θα προχωρήσουν σε διαδικασίες αυτοκαταστροφής και αυτοϋπονόμευσης, γιατί δυστυχώς η ευρωπαϊκή ιστορία βρίθει προβλημάτων αποφυγής της καταστροφής μόλις την τελευταία στιγμή και φαίνεται ότι ξαναβαδίζουμε σε τέτοιες καταστάσεις.
Αυτό που έχει σημασία είναι να είμαστε μέσα στο καράβι της Ευρώπης, γιατί κάποια στιγμή, πολύ σύντομα, είναι βέβαιο ότι η Ευρώπη συνολικά, θα βρει τη λύση στην κρίση που μαστίζει τις οικονομίες του ευρωπαϊκού νότου.
Θέλω με σαφήνεια να ξεκαθαρίσω ότι θεωρώ πως υπάρχει ένα τεράστιο έλλειμμα, μετά την υλοποίηση και την θεσμοθέτηση του ευρώ, που είναι το έλλειμμα της ανυπαρξίας ενός μηχανισμού αναδιανομής των πλεονασμάτων του πλούσιου Βορά σε σχέση με τα ελλείμματα του φτωχού Νότου. Ποιος θα διανοείτο ότι στις ΗΠΑ, την Αϊόβα, επειδή είναι πιο φτωχή από άλλες Πολιτείες, θα μπορούσαν να την πετάξουν έξω από το δολάριο; Στην Ευρώπη όμως, διανοούνται κάποιοι να κάνουν παιχνίδια σε βάρος ασθενέστερων οικονομιών, όπως είναι η Ελλάδα. Άρα μια μεγάλη ευρωπαϊκή πρόκληση για όλους τους ευρωπαϊστές, για όλους όσοι πραγματικά πιστεύουν στο μέλλον της Ευρώπης, είναι να δημιουργηθούν μηχανισμοί αναδιανομής πλεονασμάτων των πλουσίων χωρών του Βορρά προς τις φτωχότερες του νότου.
Και βεβαίως, πέρα από τα αρνητικά πρέπει να δούμε και μερικά θετικά που έχουν αρχίσει να γίνονται. Επιτέλους κατάλαβαν ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε ενοποιήσεις του Τραπεζικού Συστήματος και είδαμε, στο τελευταίο Συμβούλιο Κορυφής, να αποφασίζουν επιτέλους τη δημιουργία μηχανισμών για την ενιαία ευρωπαϊκή εγγυοδοσία όλων των καταθέσεων, άρα και στις 6.000 Ευρωπαϊκές Τράπεζες, που σημαίνει ότι οι καταθέτες των Ελληνικών Τραπεζών, θα έχουν και πρέπει να έχουν πάρα πολύ σύντομα την εγγύηση υπερεθνικού οργάνου, έτσι ώστε να μην γίνεται αυτό που συμβαίνει τώρα. Να φεύγουν οι καταθέσεις από Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία και να πηγαίνουν σε ασφαλέστερες αγορές. Έχει λοιπόν μεγάλη σημασία να στηρίξουμε όλες αυτές τις προσπάθειες που μοιραία, αναγκαστικά, ιστορικά, αναπόφευκτα, γίνονται με πολύ αργούς ρυθμούς στην Ευρώπη.
Έρχομαι στο καθεαυτό ζήτημα της συζήτησής μας. Υπάρχει έστω και ένας έλληνας πολίτης, υπάρχει έστω και ένας έλληνας Βουλευτής, που είναι χαρούμενος ή αισθάνεται έστω και ανοχή απέναντι σε κείμενα τέτοιου είδους; Προφανώς δεν υπάρχει κανένας. Προφανώς όλοι βρισκόμαστε υπό το καθεστώς αναγκαστικών συνθηκών, που μας υποχρεώνουν να πάρουμε μια απόφαση. Η απόφαση όμως είναι είτε καθόμαστε στον καναπέ και εκ του ασφαλούς κάνουμε κριτική στα κόστη που επωμίζονται άλλοι, είτε αναλαμβάνουμε τις ιστορικές μας ευθύνες, στεκόμαστε όρθιοι και με οποιοδήποτε προσωπικό ή πολιτικό ή κομματικό κόστος παλεύουμε, με βάση αυτά που πιστεύει καθένας, να κρατήσουμε τη χώρα όρθια. Αυτή είναι η επιλογή που έχει γίνει από τη δική μας πλευρά. Κατά συνέπεια, δεν θα δεχθούμε και είναι έξω από τη λογική μας οποιουδήποτε είδους δημαγωγία ή λαϊκισμός. Θεωρούμε ότι αυτό που δοκιμάζουμε να κάνουμε, με τα λάθη, με τα κενά, με τις ελλείψεις, αλλά με πολύ καθαρό μυαλό και πολύ καθαρή κατεύθυνση, είναι ένα βαθύτατα πατριωτικό καθήκον, που έχει να κάνει με την Ελλάδα να είναι όρθια, με την κοινωνία με τις μικρότερες δυνατές αρνητικές επιπτώσεις και με πολίτες που κάποια στιγμή να μπορούν να δουν ένα φως στο βάθος του τούνελ.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, έχουμε διανύσει πάνω από τα 2/3 της διαδρομής. Είμαστε κοντά στην επίλυση κάποιων από τα βασικά διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα για πολλές δεκαετίες. Όλο αυτό το κόστος έχει νόημα υπό μια προϋπόθεση, γιατί αυτό που κάνουμε τώρα, αυτά τα επώδυνα, τα πολλές φορές άδικα, μέτρα έχουν νόημα μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα συνοδευτούν από μια σειρά άλλων δράσεων που οφείλει να πάρει η Ελληνική Κυβέρνηση και πιστεύω ότι θα βοηθήσουν και οι ευρωπαίοι εταίροι, προκειμένου, όλες αυτές τις θυσίες, να βρουν αντανάκλαση και αντίκτυπο στην επιβίωση της χώρας και την επιβίωση της κοινωνίας. Και εξηγούμαι: επιμήκυνση. Φαίνεται ότι αυτό έχει προεξοφληθεί από τις αγορές και είναι ένα πρώτο θετικό. Δεύτερον, αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτό έχει αρχίσει να συζητείται και επιτέλους ορισμένοι συντηρητικοί, συντηρητικότατοι ευρωπαίοι οικονομικοί παράγοντες κατανοούν το αυτονόητο και προφανές ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε με τις λογικές του αυτομαστιγώματος που επιβάλλουν ορισμένες από τις οικονομίες των «ΑΑΑ». Και βεβαίως ρευστότητα στην αγορά. Το πρώτο που πρέπει να επιδιώξουμε ως κοινωνία, ως πολιτεία, ως έθνος είναι να υπάρξει άμεσα πλήρης εκταμίευση ολόκληρης της δόσης των 31,5 δις ευρώ και επιπλέον να διεκδικήσουμε και να πάρουμε και τις εναπομένουσες δόσεις μέχρι το τέλος του Δεκεμβρίου του 2012, αλλιώς θα είναι πάλι «αδειανό πουκάμισο» όλες αυτές οι θυσίες στις οποίες θα υποβληθεί ο ελληνικός λαός. Και βεβαίως, έχει μεγάλη σημασία σε αυτή την κατεύθυνση, να υπάρξουν κοινωνικά και αναπτυξιακά αντίβαρα, αλλιώς θα έχουμε μόνο τα αναμφισβήτητα υφεσιακά μέτρα, γιατί δεν νομίζω ότι υπάρχει έστω και ένας που να μην αναγνωρίζει ότι τα περισσότερα από αυτά τα μέτρα αναγκαστικά δημιουργούν ύφεση. Μόνο που η ύφεση μπορεί να είναι το πρόκριμα, το ξεκίνημα για μια νέα ανάταξη της εθνικής οικονομίας. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι να περάσουμε αυτόν τον κάβο των αναγκαίων επώδυνων μέτρων. Με σαφήνεια όμως πρέπει να δηλώσω ότι η χώρα δεν αντέχει άλλα μέτρα πλέον. Μετά την υλοποίηση, τη θεσμοθέτηση και εφαρμογή των όποιων μέτρων αποφασίσει αύριο το Εθνικό Κοινοβούλιο, η Ελλάδα πρέπει να δηλώσει, με σαφήνεια, στο ανώτατο δυνατό επίπεδο, σε κάθε κατεύθυνση, κυρίως εκτός Ελλάδος, ότι η Ελλάδα δεν αντέχει άλλα μέτρα.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα μέτρα που συζητούμε μπορεί κανείς να τα κατηγοριοποιήσει σε τρεις ομάδες. Πρώτον, είναι τα αναγκαστικά μέτρα και αποτελούν αναμφισβήτητο πειθαναγκασμό όλα αυτά τα μέτρα που επέβαλε στην ελληνική πολιτεία η τρόικα, κυρίως σε σχέση με τα εργασιακά. Τα εργασιακά είχαν και έπρεπε να έχουν κλείσει το Φλεβάρη. Είναι μέτρα εκβιαστικά και έχουν όλοι οι έλληνες πολίτες σοβαρότατες επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητά τους. Δεύτερον, υπάρχουν μέτρα που όφειλε η ελληνική πολιτεία να τα έχει πάρει εδώ και δεκαετίες. Μέτρα στοιχειώδους εκσυγχρονισμού του Ελληνικού Δημοσίου και μέτρα εκσυγχρονισμού των αγορών. Χρειαζόταν η τρόικα να μας πει ότι οφείλαμε να πάρουμε μέτρα για τη δυνατότητα μετακινήσεων μέσα στους ίδιους γεωγραφικούς χώρους, δημοσίων υπαλλήλων; Χρειαζόταν η τρόικα να μας πει ότι πρέπει να έχουμε σταθερό φορολογικό σύστημα αντικειμενικοποιημένο και ανεξάρτητο από τις προσωπικές επιλογές των επιμέρους υπαλλήλων;
Ήρθε η ώρα – και απευθύνομαι μόνο στο Υπουργικό Επιτελείο – να κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης και αναφέρομαι, στο πιο επώδυνο κομμάτι των μέτρων, που είναι οι διατάξεις για τις συντάξεις και τους μισθούς, που ξεπερνούν αυτά που είχαμε αρχικά συζητήσει.
Και βεβαίως στο δημόσιο διάλογο έχει μεγάλη σημασία εάν κάνουμε κριτική και καλά κάνουμε και κάνουμε κριτική, να λέμε και τα ισοδύναμα που προτείνουμε. Εάν υπάρχουν ισοδύναμα μέτρα ρεαλιστικά είναι καλό να τα λέμε, γιατί η κριτική εκ του ασφαλούς είναι το πιο εύκολο άθλημα. Θεωρούμε ότι μπορεί να υπάρξει μια σαφής βελτίωση σε σχέση με την προοδευτικότητα των περικοπών που έχουν επιβληθεί στις συντάξεις. Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, επιμηκύνονται κατά δύο χρόνια. Αποτελεί παραλογισμό να αρχίσουμε να τα εφαρμόσουμε από την αμέσως επόμενη χρονιά. Άνθρωποι που έχουν ετοιμαστεί, είναι άνεργοι δύο χρόνια, δεν γίνεται να τους πεις ότι ενώ περιμένεις τον μεθεπόμενο μήνα να βγεις στη σύνταξη ότι θα σε καθυστερήσουν άλλα δύο χρόνια. Άρα κ. Υπουργέ, να διερευνήσετε εάν υπάρχει δυνατότητα επιμήκυνσης αυτού του χρονικού διαστήματος, ανά εξάμηνο πηγαίνοντας και προωθώντας το παρά πίσω, με μια σταδιακή αύξηση του ορίου.
Δεύτερον, συντάξεις των ατόμων με απόλυτη αναπηρία. Οφείλετε να εφαρμόσετε αυτό που έχει εφαρμοσθεί από εμάς κατά το παρελθόν και νομίζω ότι έχει τη σύμφωνη γνώμη του συνόλου του εθνικού κοινοβουλίου, να μην υπάρξει καμία μείωση των συντάξεων στα άτομα με απόλυτη αναπηρία, νεφροπαθείς, μεταμοσχευθέντες, παραπληγικοί και τυφλοί, κ.α.. Η πολιτεία οφείλει να μην επιβαρύνει άλλο αυτά τα περίπου 25.000 άτομα.
Τρίτον, όσον αφορά το ΕΚΑΣ, με βάση τις προβλέψεις ότι δεν θα δίνεται πια σε άτομα ηλικίας μεταξύ 60 και 64 ετών, παρά το γεγονός ότι ήδη το παίρνουν. Προτείνουμε να διερευνηθεί, αν υπάρχει δυνατότητα η συγκεκριμένη ρύθμιση να ισχύσει για τους νέους συνταξιούχους και σε καμία περίπτωση να μην υπάρξει αλλαγή για τα παιδιά που παίρνουν ΕΚΑΣ λόγω θανάτου του πατέρα και της μητέρας. Εκεί δεν μπορεί να υπάρξει ηλικιακό όριο. Επαναλαμβάνω για το ΕΚΑΣ και με σαφή κριτήρια εισοδήματος.
Για το εφάπαξ, εάν κανείς δει τις διαφορές των εφάπαξ ανάμεσα σε κάποιες ΔΕΚΟ και το ελληνικό δημόσιο, θα δει ότι είναι απολύτως άδικο να υπάρχουν ισομερείς μειώσεις. Να μειωθούν δραστικά τα υψηλά εφάπαξ και πολύ λιγότερο τα χαμηλά. Υπάρχει δυνατότητα να γίνει.
Περικοπές συντάξεων. Εδώ ανατρέπονται βασικές αρχές του συνταξιοδοτικού. Βάζουμε στο ίδιο τσουβάλι κύρια και επικουρική σύνταξη. Η κύρια σύνταξη είναι αναδιανεμητική διαδικασία, ενώ η επικουρική σύνταξη είναι σαφέστατα ανταποδοτική. Αντιλαμβάνομαι να βάλουμε την αναδιανεμητική σε μια λογική μειώσεων, αλλά η καθαρά ανταποδοτική για την οποία ο κάθε εργαζόμενος έχει πληρώσει, χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσοχή, για να την αντιμετωπίσουμε τον ίδιο τρόπο.
ΕΟΠΥΥ. Όλοι οι Έλληνες πολίτες διεκδικούν, πρέπει να είναι και έτσι οφείλει η πολιτεία να τους αντιμετωπίζει, ίσοι απέναντι στο ασφαλιστικό σύστημα. Πριν από λίγες μέρες ψηφίσαμε για το άρθρο για τον ΕΟΠΥΥ. Το θέμα δημιουργήθηκε εξαιτίας διοικητικής απόφασης αρμόδιου υπουργού που δημιούργησε πρόβλημα με την ένταξη του ταμείου των ελεύθερων επαγγελματιών. Θεωρούμε ότι δεν χρειάζεται καμία νέα ρύθμιση. Η Βουλή δεν μπορεί να ξαναψηφίσει κάτι για το οποίο ψήφισε πριν από λίγες μόνο μέρες. Επομένως, ας αφήσουμε να εφαρμοστεί ο νόμος που προβλέπει ότι όποιος μέχρι το τέλος του έτους δεν καταθέσει αναλογιστική μελέτη που να βεβαιώνει ότι έχει οικονομική αυτοδυναμία και δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, ας προχωρήσει μόνος του.
Συντάξεις ΟΓΑ. Θεωρούμε ότι σε αυτό το βαρύτατο φορτίο σε βάρος των συνταξιούχων του ΟΓΑ μπορεί να υπάρξει ανάλογο ισοδύναμο χρηματοοικονομικό, μη αφαιρώντας τα δώρα των εορτών και έχουμε καταθέσει σχετική πρόταση στο οικονομικό επιτελείο.
Ένστολοι. Θέλουμε μια σαφή δήλωση του υπουργού, κατά πόσο αυτό το οποίο είναι ενταγμένο στο σημερινό κείμενο που συζητάμε, είναι και το τελικό ή αν θα υπάρξει την επόμενη χρονιά άλλη ρύθμιση σ' ένα υποτιθέμενο άλλο ενιαίο μισθολόγιο, δηλαδή επιπλέον νέες μειώσεις.
Κύριε υπουργέ, θα ήθελα να προσέξετε ότι υπάρχει μια λογική των μειώσεων που στηρίζεται στα αντικειμενικά κριτήρια, περισσότερα αντικειμενικά προσόντα- περισσότερες προσόδους. Όμως, αυτό έχει νόημα σε ένα δημόσιο, όπως το γνωρίζουμε. Δεν έχει νόημα, για παράδειγμα σε μια ΔΕΚΟ όπως οι αστικές συγκοινωνίες, όπου 6000 οδηγοί δεν έχουν πολλά τυπικά προσόντα, ειδικά όσοι είναι μεγάλης ηλικίας, να είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου και επομένως είναι μεν υποχρεωτικής εκπαίδευσης, έχουν όμως λιγότερα αντικειμενικά προσόντα από τους νεότερους συναδέλφους τους, είναι 7 ώρες την ημέρα στο τιμόνι και θα τους αδικήσουμε, επειδή έτυχε τότε που ήταν 16 ή 17 ετών, να μην έχουν πτυχίο. Θα ήθελα να το δείτε, ειδικά στις ΔΕΚΟ, ειδικές περιπτώσεις να αντιμετωπιστούν με ξεχωριστό τρόπο.
Πρέπει να αφαιρεθεί ή να αναδιατυπωθεί πλήρως, αυτό που κατατέθηκε την τελευταία στιγμή, το συνυποσχετικό με τους εφοπλιστές, και που μιλά για εθελούσια συμμετοχή. Όμως, πώς γίνεται να έχουμε προϋπολογίσει την εθελούσια συμμετοχή στα 140 εκατ., αυτό δεν το καταλαβαίνουμε; Ή θα το αναδιατυπώσετε πλήρως για να μην προσβάλει το εθνικό κοινοβούλιο ή θα το αποσύρετε και θα το φέρετε με άλλο τρόπο.
Θεωρώ ότι αυτή συζήτηση έχει τη δική της ιστορική σπουδαιότητα και θα είναι πάρα πολύ χρήσιμη στο προσεχές μέλλον.