ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
ΥΠΟΕΠΙΤΡΟΠΗ ΝΗΣΙΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΡΕΙΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ
Έκθεση: Η ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών των νήσων
Εισηγητές:
1. Θανάσης Οικονόμου, Βουλευτής Ιωαννίνων
2. Δημήτρης Τσιρώνης, Βουλευτής Άρτας
Εισαγωγή
Το ζήτημα της ανάπτυξης των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών των νήσων απασχόλησε την Επιτροπή Περιφερειών του Ελληνικού Κοινοβουλίων και ειδικότερα την Υποεπιτροπή Νησιωτικών και Ορεινών Περιοχών.
Η συζήτηση σχετικά με το παραπάνω ζήτημα πραγματοποιήθηκε σε δύο συνεδριάσεις της Υποεπιτροπής στις 7 και 14 Απριλίου 2011, ενώ συμμετείχαν εκπρόσωποι τοπικών φορέων που ενημέρωσαν για τη σημερινή κατάσταση και κατέθεσαν τις προτάσεις τους.
Εξετάστηκαν δύο διαφορετικές ορεινές περιοχές. Τα Τζουμέρκα σε επίπεδο ηπειρωτικής χώρας και τα Ανώγεια - Σφακιά σε επίπεδο νησιωτικών ορεινών όγκων.
Τα μέλη της Υποεπιτροπής ενημέρωσαν για τα Τζουμέρκα ο κ. Ιωάννης Σεντελές, Δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων, η κυρία Σταυρούλα Καραβασίλη, Πρόεδρος του Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας Ορεινής Άρτας «ΤΑ ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ», και ο κ. Κωνσταντίνος Παππάς, Γραμματέας της Ένωσης Αγροτουρισμού Ηπείρου Γραμματέας του Συνδέσμου Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος.
Για τα Ανώγεια συμμετείχαν και ενημέρωσαν ο Δήμαρχος Ανωγείων, κ. Σωκράτης Κεφαλογιάννης και ο Δήμαρχος Σφακίων, κ. Παύλος Πολάκης.
Επίσης, στις παραπάνω συνεδριάσεις, παρευρέθηκαν, πέρα από τα μέλη της επιτροπής και πολλοί τοπικοί Βουλευτές των παραπάνω περιοχών.
Οι ορεινές, και νησιωτικές περιοχές και η ανάπτυξη τους, είναι ζήτημα που προστατεύεται από το ίδιο το Σύνταγμα όπου στο άρθρο 101 παράγραφος 4 αναφέρει:
«Ο κοινός νομοθέτης και η Διοίκηση, όταν δρουν κανονιστικά, υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, μεριμνώντας για την ανάπτυξη τους».
Όμως πέρα από αυτή τη ρητή δέσμευση της Πολιτείας και του νομοθέτη οι ορεινές και νησιωτικές πολιτικές είναι αναπόσπαστο κομμάτι όχι μόνο τις ιστορίας μας αλλά και των προοπτικών μας στην διαμόρφωση ενός νέου και βιώσιμου αναπτυξιακού μοντέλου.
Η πρωτοβουλία αυτή της Υποεπιτροπής Ορεινών και Νησιωτικών περιοχών είναι κατά συνέπεια η φυσική συνέχεια όχι μόνο για την ανταπόκριση της Πολιτείας στις υποχρεώσεις της αλλά και για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του τόπου μας σε μια ιδιαίτερα δύσκολη συγκυρία.
Στα παρακάτω κεφάλαια παραθέτουμε όσα τόνισαν οι εκπρόσωποι των φορέων που συμμετείχαν στις συνεδριάσεις της Βουλής, βασικά σημεία από τοποθετήσεις Βουλευτών που είναι μέλη της Επιτροπής και προέρχονται από ορεινές περιοχές, καθώς και ορισμένα βασικά συμπεράσματα για τα προβλήματα που υπάρχουν αλλά και για τις προοπτικές.
Κεφ. 1
-ΑΝΩΓΕΙΑ
Στην Κρήτη, με το σχέδιο Καλλικράτης υπάρχουν 7 ορεινοί δήμοι. Στο Νομό Χανίων είναι 2, στο Νομό Ρεθύμνου είναι 3, στο Νομό Ηρακλείου 1 και στο Νομό Λασιθίου επίσης 1.
Οι ορεινές περιοχές της Κρήτης έχουν υψηλά δημογραφικά χαρακτηριστικά. Ο δήμος Ανωγείων είναι ένας δήμος στα 800 μ. υψόμετρο, στον οποίο εδώ και αιώνες κατοικούν κατά μέσο όρο 2 χιλιάδες κάτοικοι, αυτή τη στιγμή μιλάμε για 2,5 χιλιάδες κατοίκους Τα Ανώγεια είναι μια περιοχή αναγνωρισμένη σε τοπικό και υπέρ τοπικό επίπεδο, ταυτότητα, ενός ιδανικού τόπου για το οικο-τουρισμό, μιας και εκεί υπάρχει το φυσικό πάρκο του Ψηλορείτη. Η δεύτερη διαχειριζόμενη, προστατευόμενη περιοχή της Κρήτης μετά το φαράγγι της Σαμαριάς, με μεγάλη οίκο- περιβαλλοντική αξία.
Ταυτόχρονα, είναι μια από περιοχές της Ελλάδας όπου διατηρείται αναλλοίωτη η λαϊκή παράδοση και ένας πλούσιος τοπικός πολιτισμός, όπως εκφράζονται μέσα από τις τέχνες, τα παγκοσμίως αναγνωρίσιμα υφαντά και κεντήματα που φτιάχνονται με τεχνοτροπίες αιώνων, τις φημισμένες και ετήσιες θεσμοθετημένες πολιτιστικές εκδηλώσεις που συγκεντρώνουν κάθε χρόνο χιλιάδες θαυμαστές από όλη την Ελλάδα και αλλού. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των Ανωγείων ασχολείται με τον τουρισμό, είτε αποκλειστικά, είτε παράλληλα και συμπληρωματικά
Για τη σημερινή πραγματικότητα στα Ανώγεια, τα προβλήματα, τις προτάσεις και τις προοπτικές μίλησε ο Δήμαρχος Σωκράτης Κεφαλογιάννης ο οποίος αναφέρθηκε σε μια σειρά από πρωτοβουλίες της τοπικής κοινωνίας διαχρονικά ώστε τα Ανώγεια να σταθούν από μόνα τους στα πόδια τους και να έχουν μια ποιοτική και βιώσιμη ανάπτυξη.
Εκτός από τις θετικές πρωτοβουλίες επεσήμανε και ορισμένα ζητήματα που βρίσκονται ακόμη σε εκκρεμότητα όπως οι ελλείψεις σε προσωπικό που εντάθηκαν με τον κανόνα μια πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις.
Ακόμη επεσήμανε την ανάγκη να υπάρξουν εξειδικευμένα προγράμματα ανταγωνιστικότητας, ενώ πρότεινε να ενταχθούν ειδικές δράσεις για τους ορεινούς Δήμους.
Κεφ. 1. ΣΦΑΚΙΑ
Τα Σφακιά είναι ένας δήμος με 480 τετραγωνικά χιλιόμετρα έκταση, περίπου 2700 άτομα σε πληθυσμό και από αυτά τα 480 χιλιόμετρα, περίπου τα 300 είναι υψόμετρο άνω των 1000 μέτρων. Πέρα από το μεγαλύτερο μέγεθος, τα Σφακιά έχουν ένα συνδυασμό με αλπικά τοπία των 2000-2200 μέτρων ύψους σε πολύ μεγάλη έκταση, σε συνδυασμό με μια ακτογραμμή 45-50 χιλιομέτρων όπου απατούνται με τοπικές ακρογιαλιές. Υπάρχει μια τρομερή εναλλαγή του τοπίου. Υπάρχει ένα τεράστιο κομμάτι της επαρχίας, το οποίο δεν έχει οδικό δίκτυο, η συγκοινωνία γίνεται από τη θάλασσα και μόνο. Υπάρχουν ακόμη 12 μεγάλα φαράγγια στην επαρχία Σφακίων. Το πιο γνωστό είναι το φαράγγι της Σαμαριάς.
Για τα Σφακιά μίλησε ο Δήμαρχος Παύλος Πολάκης ο οποίος επεσήμανε τα εξής:
1. Αυξημένη γραφειοκρατία, η οποία αποτελεί εμπόδιο σε καθημερινή βάση για τις όποιες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα για να λειτουργεί νόμιμα ένα φαράγγι απαιτούνται 23 διαφορετικά δικαιολογία από υπηρεσίες του Δημοσίου καθώς και μια πενταετία τουλάχιστον.
2. Έλλειψη προσωπικού στο κέντρο υγείας και στα σχολεία.
3. Γραφειοκρατικές διαδικασίες στην αξιοποίηση των κληροδοτημάτων.
4. Ανάγκη για ύπαρξη τοπικού συμφώνου ποιότητας.
5. Ανάγκη για κατώτατο όριο οργανογράμματος, προκειμένου ο Δήμος να καλύπτει τις ανάγκες του αλλά να μπορεί επίσης να αποκτήσει επιχειρησιακή επάρκεια.
6. Ξεπάγωμα των προγραμμάτων για τις ορεινές περιοχές όπως του «Κρήτη, Πράσινη ανάπτυξη».
7. Υπαγωγή του φορέα διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Σαμαριάς στο Δήμο Σφακίων.
Κεφ. 2. ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ:
Τα Τζουμέρκα, είναι μια παρατεταμένη κορυφογραμμή η οποία εκτείνεται στην Περιφέρεια Ηπείρου ενώ φτάνει στα όρια της Περιφέρειες Θεσσαλίας, με 6 χωριά να βρίσκονται στην Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων.
Η περιοχή Τζουμέρκων χωρίστηκε σε δύο Καλλικρατικούς δήμους. Τον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων με 25 χωριά, που ανήκουν στο Νομό Άρτας με 950.000 στρέμματα. Το Δήμο Βόρειων Τζουμέρκων, που έχει 33 χωριά και ανήκουν στα Ιωάννινα με 800.000 περίπου στρέμματα και τα 6 χωριά που ανήκουν στην Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων με 200.000 στρέμματα. Όλα αυτά αποτελούν την οικιστική ενότητα της Νότιας Πίνδου, της σημερινής περιοχής Τζουμέρκων.
Από τα 75.000 περίπου εκτάρια που είναι η συνολική έκταση, τα 70.000 είναι ορεινά και τα 5.000 ημιορεινά. Το στοιχείο αυτό, δείχνει τη δυσκολία της γεωμορφολογίας και γενικότερα του περιβάλλοντος αυτής της περιοχής. Το δύσκολο αυτό της γεωμορφολογίας, η ποικιλομορφία του κλίματος και γενικότερα οι συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, ευνοούν την ανάπτυξη πολύ σημαντικών και σε πολλές περιπτώσεις σπάνιων μορφών πανίδας και χλωρίδας.
Στην περιοχή των Τζουμέρκων συναντάμε σπάνια δάση ελάτης, όπως είναι της Μεσούντας, του Βουργαρελίου και των Πραμάντων. Δάση κέδρου, όπως είναι της Κυψέλης καθώς και πλήθος αρωματικών βοτάνων και μια ιδιαίτερα σπάνια χλωρίδα και πανίδα.
Περιοχή με παραδοσιακούς, πέτρινους οικισμούς όπως το Συρράκο, οι Καλλαρύτες, τα Κατσανοχώρια, το Σιλιό και άλλα. Με προ-βυζαντινά μνημεία, όπως την κόκκινη εκκλησία στο Βουργαρέλι του 1200 μ.χ., μοναστήρια με σπάνιες τοιχογραφίες όπως είναι η Τσούκα στο Ελληνικό, η Μονή Κυπίνας στους Καλαρρύτες κ.α. . Με πέτρινα τοξωτά γεφύρια, διάσπαρτα παντού.
Ένας τόπος με ιδιαίτερα ήθη, έθιμα, ιστορία που χάνεται στα βάθη του χρόνου αλλά και με δυναμικό παρόν και πολλά υποσχόμενο μέλλον.
Για τη σημερινή κατάσταση στα Τζουμέρκα, τα προβλήματα, τις προοπτικές και τις προτάσεις ο Δήμαρχος Βορείων Τζουμέρκων Ιωάννης Σεντελές στάθηκε στα παρακάτω βασικά ζητήματα:
1. Την οδική πρόσβαση και την ανάγκη σύνδεσης της περιοχής και κυρίως με την Ιόνια οδό.
2. Την τοπική οικονομία που βρίσκεται ακόμη σε πολύ περιορισμένο εύρος.
3. Την ανάγκη η δικαιοδοσία για τη συντήρηση των επαρχιακών οδών να μεταφερθεί από την Περιφέρεια στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
4. Την προβολή και η τουριστική πληροφόρηση. Όποιες προσπάθειες έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι αποσπασματικές και όχι για την προβολή ολόκληρης της περιοχής των Τζουμέρκων.
5. Την έλλειψη μικρών παραγωγικών μονάδων παραδοσιακών προϊόντων όπως τα τυροκομεία καθώς και σφαγείων.
6. Την ανάγκη δημιουργίας ενός οικοσυστήματος σχηματισμών μικρών επιχειρήσεων,clusters, αρμονικά ενταγμένων στην τοπική κοινωνία και το περιβάλλον.
7. Τη διαχείριση των υδάτων της περιοχής με ταυτόχρονη επίλυση βασικών προβλημάτων, όπως η ύδρευση και αποχέτευση. Κανένας οικισμός στα Τζουμέρκα δεν έχει οργανωμένο σύστημα αποχέτευσης ή βιολογικό καθαρισμό.
8. Την ενθάρρυνση νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων σχετικών με το ενεργειακό δυναμικό της περιοχής.
9. Την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης, υγείας και πολιτισμού
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε η κα Σταυρούλα Καραβασίλη, Πρόεδρος Τοπικού Συμφώνου Ποιότητας, η οποία αφού έκανε μια εκτενή παρουσίαση των Τζουμέρκων έθεσε με τη σειρά της τα παρακάτω ζητήματα:
1. Να μην υπάρχει η ίδια αντιμετώπιση των επαγγελματιών των ορεινών περιοχών με εκείνους των μεγάλων αστικών κέντρων (φορολογία, ασφαλιστικό, άδειες κλπ).
2. Την ανάγκη για κατοχύρωση του επαγγέλματος του αγροτουρισμού σε ξεχωριστό κωδικό εφορίας με ελάχιστο κόστος για τις άδειες.
3. Την ανάγκη για αυξημένες χρηματοδοτήσεις σε ορεινές περιοχές τόσο για τους ΟΤΑ όσο και για τα διάφορα επενδυτικά προγράμματα για τις επιχειρήσεις.
4. Την ανάγκη να γίνει ένα πιλοτικό πρόγραμμα από την Πολιτεία για την ίδρυση ιδρύματος τουρισμού Τζουμέρκων για την προώθηση καινοτομίας στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών αγροτουρισμού.
5. Την ανάγκη να δοθούν κίνητρα σε νέους των πόλεων για μόνιμη εγκατάσταση στα Τζουμέρκα, αλλά με καλή επιδότηση
6. Την ενημέρωση και προώθηση της λειτουργίας του Εθνικού Πάρκου.
7. Την ανάγκη για μικρά υδροηλεκτρικά φράγματα στην περιοχή και όχι για ένα τεράστιο.
Επίσης ο κ. Κωνσταντίνος Παππάς, Γραμματέας της Ένωσης Αγροτουρισμού Ηπείρου – Γραμματέας του Συνδέσμου Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος, έθεσε με τη σειρά του, τα παρακάτω ζητήματα:
1. Την έλλειψη θεσμικού πλαισίου για τον αγροτουρισμό στην Ελλάδα.
2. Τις γραφειοκρατικές διαδικασίες για την διάθεση παραδοσιακών προϊόντων από τους ξενώνες που εν τέλει προωθούν τα τυποποιημένα και επώνυμα προϊόντα.
1. Το θέμα της ασφάλισης των επαγγελματιών του αγροτουριστικού κλάδου .
Στα ζητήματα που έθεσαν οι φορείς της περιοχής υπήρξε εκτεταμένη συζήτηση μεταξύ των μελών της επιτροπής προεξεχόντων των Βουλευτών που εκλέγονται στις όμορες Περιφέρειες.
Μεταξύ αυτών που τόνισε ο Δημήτρης Τσιρώνης, Βουλευτής Άρτας είναι τα παρακάτω:
1. Οι χρηματοδοτήσεις να μη γίνονται με βάση την απογραφή για τις ορεινές περιοχές. Το Σύνταγμα προβλέπει επακριβώς τι χρειάζεται και τι απαιτείται για τις ορεινές και νησιωτικές περιοχές, για τις απομονωμένες και απομακρυσμένες περιοχές, προβλέπει ειδική μέριμνα και δεν χρειάζεται καμία απογραφή.
2. Για να δημιουργήσεις προϋποθέσεις ανάπτυξης χρειάζονται οι οδικοί άξονες, και οι συνδέσεις με τους μεγάλους δρόμους. Χρειάζεται η πρόσβαση των Τζουμέρκων και η σύνδεση με την Ιόνια Οδό και μέσω της Άρτας και μέσω των Ιωαννίνων. Και βεβαίως η βελτίωση του οδικού άξονα Άρτας-Τρικάλων.
3. Δυνατότητα ανάπτυξης, σίγουρα, αποτελεί ένα χιονοδρομικό κέντρο. Ένα χιονοδρομικό κέντρο στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων.
4. Διαχείριση απορριμμάτων και προστασία του περιβάλλοντος. Δεν υπάρχει βιολογικός καθαρισμός, αφού δεν υπάρχει αποχετευτικό σύστημα.
5. Θα πρέπει και η ενδοεπικοινωνία στα χωριά να βελτιωθεί αλλά και ανάμεσα στους δύο νέους Δήμους Κεντρικών και Βορείων Τζουμέρκων.
Ο Βουλευτής Ιωαννίνων Θανάσης Οικονόμου στόχευσε με τη σειρά του σε συγκεκριμένα ζητήματα:
1. Για τις υποδομές να έχουν ένα προσανατολισμό όχι μόνο για τους επισκέπτες αλλά και για τους μόνιμους κατοίκους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
2. Οι Δήμοι πρέπει να προσανατολιστούν, όχι μόνο στο να γίνονται διαχειριστές των ζητημάτων, πρακτική που οδηγεί σε αδιέξοδη αναπτυξιακή πολιτική περιορίζεται στους ΚΑΠ και ΣΑΤΑ, αλλά να γίνονται και οραματιστές και δημιουργοί αυτής της πολιτικής, θέτοντας τις προτεραιότητες σε ένα μακροχρόνιο σχεδιασμό.
3. Οι Δήμοι να ορίσουν ενεργειακό χάρτη της περιοχής τους. Δηλαδή, καταγραφή τι υπάρχει στην περιοχή τους, που να αποτελεί δυναμική ενέργειας και να επιδιώξουν να ενταχθούν ως βασικοί μέτοχοι σε ενεργειακά έργα μέχρι το μέγιστο ποσοστό που τους δίνει ο νόμος.
4. Ταυτότητα που να μπορεί να συνδυάζεται και να δημιουργεί ένα ισχυρό «brand name» της περιοχή που να στηρίζεται στον πολιτισμό κάθε τόπου, το περιβάλλον του, τα τοπικά του προϊόντα για την προσέλκυση ενός ποιοτικού τουρισμού.
5. Μακροχρόνιο προγραμματισμό για τις παραδοσιακές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα η κτηνοτροφία και οι μακροχρόνιες μισθώσεις τον βοσκοτόπων συμβάλουν σε έναν τέτοιο σχεδιασμό.
Κεφ. 3
ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Οι συζητήσεις που πραγματοποιηθήκαν κατά τις δύο συνεδριάσεις της αρμόδιας Επιτροπής ανέδειξαν μια σειρά από πρακτικά ζητήματα. Την ίδια στιγμή όμως τέθηκαν και προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην περαιτέρω και ταυτόχρονα ποιοτική και βιώσιμη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών.
Επιχειρώντας να συνοψίσουμε τα βασικά ζητήματα τα οποία τέθηκαν μπορούμε να πούμε πως είναι:
Μεταφορές – δίκτυα- υποδομές
1. Τα οδικά και συγκοινωνιακά δίκτυα καθώς και το μεταφορικό ισοζύγιο.
2. Η μεταφορά της δικαιοδοσίας για τη συντήρηση επαρχιακών οδών στους ΟΤΑ.
Ανάπτυξη – εμπόριο
1. Η προβολή και η τουριστική πληροφόρηση σε μια ενιαία λογική.
2. Η έλλειψη μικρών παραγωγικών μονάδων παραδοσιακών προϊόντων όπως τα τυροκομεία ή τοπικών προϊόντων συνεταιρισμοί.
3. Η ανάγκη δημιουργίας ενός οικοσυστήματος σχηματισμών μικρών επιχειρήσεων,clusters, αρμονικά ενταγμένων στην τοπική κοινωνία και το περιβάλλον.
4. Η ανάγκη για διαφοροποιημένη αντιμετώπιση των επαγγελματιών των ορεινών περιοχών με εκείνους των μεγάλων αστικών κέντρων (Φορολογία, ασφαλιστικό, άδειες κλπ).
5. Η κατοχύρωση του επαγγέλματος του αγροτουρισμού σε ξεχωριστό κωδικό εφορίας με ελάχιστο κόστος για τις άδειες.
6. Αυξημένες χρηματοδοτήσεις και κίνητρα σε ορεινές περιοχές τόσο για τους ΟΤΑ όσο και για τα διάφορα επενδυτικά προγράμματα για τις επιχειρήσεις.
7. Κίνητρα σε νέους των αστικών κέντρων για μόνιμη εγκατάσταση και επαγγελματική δραστηριοποίηση σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές.
8. Μακροχρόνιες μισθώσεις τον βοσκοτόπων για να μπορεί να γίνεται προγραμματισμός αντί του κατακερματισμού των λιβαδιών και μάλιστα για πολύ μικρά διαστήματα.
9. Τοπικά σύμφωνα ποιότητας.
10. Επανεκκίνηση των προγραμμάτων για τις ορεινές περιοχές όπως του «Κρήτη, Πράσινη ανάπτυξη».
11. Ενίσχυση της ταυτότητας του κάθε τόπου .
Περιβάλλον – απορρίμματα – πράσινη ενέργεια
1. Διαχείριση των υδάτων, ύδρευση, αποχέτευση, βιολογικός καθαρισμός και ανακύκλωση
2. Ενθάρρυνση νέων παραγωγικών δραστηριοτήτων σχετικών με το ενεργειακό δυναμικό της περιοχής.
3. Οι Δήμοι να ορίσουν έναν ενεργειακό χάρτη. Δηλαδή, τι υπάρχει στην περιοχή τους, που να αποτελεί δυναμική ενέργειας και να επιδιώξουν να ενταχθούν ως βασικοί μέτοχοι σε ενεργειακά έργα μέχρι το μέγιστο ποσοστό που τους δίνει ο νόμος.
4. Συμμετοχή των ΟΤΑ στους φορείς διαχείρισης Εθνικών Δρυμών ή πάρκων.
Υπηρεσίες – κράτος
1. Αυξημένη γραφειοκρατία, αποτελεί εμπόδιο σε καθημερινή βάση για τις όποιες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες.
2. Έλλειψη προσωπικού σε κέντρα υγείας, σχολεία ή αναδιοργάνωση τους για να γίνουν λειτουργικά.
3. Αξιοποίηση και διαφάνεια των κληροδοτημάτων.
4. Ανάγκη για κατώτατο όριο οργανογράμματος προκειμένου οι Δήμοι να καλύπτουν τις ανάγκες τους αλλά να μπορούν επίσης να αποκτήσουν επιχειρησιακή επάρκεια.
Κεφ. 4
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Με βάση τα παραπάνω μπορεί η Επιτροπή Περιφερειών και η Υποεπιτροπή Ορεινών και Νησιωτικών περιοχών σε συνεργασία με φορείς και με τους ΟΤΑ των Ορεινών και Νησιωτικών περιοχών να συντάξει ένα σχέδιο δυνατοτήτων και προτάσεων για την ανάπτυξη αυτών το περιοχών ,το οποίο να παραδώσει στα αρμόδια Υπουργεία και να παρακολουθεί σε ετήσια βάση την έκβασή του.
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αυτού του σχεδίου στη διαμόρφωση του οποίου μπορούν να συμβάλουν και οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να υποβάλλονται κάθε χρόνο μαζί με την έκθεση πεπραγμένων της Επιτροπής.
