Αθήνα, 19 Ιουνίου 2011ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΑ
ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ
ΓΙΩΡΓΟΥ Α. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ
ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΨΗΦΟΥ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ
ΣΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης μίλησε για εμπιστοσύνη και αξιοπιστία και μας ανέφερε τη συνταγή του προγράμματός του και την επαναδιαπραγμάτευση. Αυτό που δεν μας είπατε, κ. Σαμαρά, είναι ότι αυτό το δήθεν σωτήριο πρόγραμμα για την Ελλάδα, το περιφέρατε παντού, σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην τρόικα, όπου σας μίλησαν, σας άκουσαν και σας απέρριψαν.
Απέρριψαν το πρόγραμμά σας. Και δεν μπορώ να πω ότι δεν σας αγαπάνε, είστε παιδί τους, του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όλων των Συντηρητικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως, απλά σας απέρριψαν. Γιατί αυτά που εσείς λέτε, όχι μόνο δεν είναι σωστά, αλλά θα φουσκώσουν τα ελλείμματα, θα δημιουργήσουν πληθωρισμό και θα μας φέρουν μπροστά στην εφιαλτική κατάσταση που ζήσαμε, του 2009, θα μας φέρουν ξανά μπροστά στη χρεοκοπία.
Τώρα, ακούστε τι λέει ο κ. Σαμαράς: για την απόρριψη, λέει, του προγράμματός τους, από όλους αυτούς τους επιφανείς, σοβαρούς πολιτικούς, για την απόρριψη και την αναξιοπιστία του προγράμματός τους, «δεν φταίει κανένας άλλος, παρά η προπαγάνδα του ΠΑΣΟΚ».
Δηλαδή, όταν ο Γιούνκερ, όταν ο Φιγιόν, όταν ο Μπαρόζο, όταν ο Ρομπάι, όταν η Μέρκελ, όταν ο Σαρκοζί, απορρίπτουν το πρόγραμμα, το κάνουν λόγω προπαγάνδας του ΠΑΣΟΚ! Μα είστε σοβαρός, κ. Σαμαρά; Είστε σοβαρός; Θέλετε να σας πιστέψει ο Ελληνικός λαός, με αυτά τα επιχειρήματα;
Δηλαδή, εμείς φταίμε για το δικό σας πρόγραμμα, που είναι αναξιόπιστο; Παραδεχτείτε το, κ. Σαμαρά. Το δικό σας πρόγραμμα είναι αναξιόπιστο και μην ψάχνετε άλλοθι για να κρυφτείτε. Παραδεχτείτε ότι το πρόγραμμά σας υπάρχει για να χαϊδεύει αυτιά, για ψηφοθηρικούς λόγους, όταν σήμερα έχουμε εθνική κρίση.
Αυτή είναι η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη; Αυτό θέλετε; Μας μιλήσατε για εμπιστοσύνη. Μεγάλα λόγια, εύκολα λόγια για το πρόγραμμά σας, το οποίο απέρριψαν με δημόσιες πια τοποθετήσεις, όπου κι αν πήγατε - και το γνωρίζω πολύ καλά.
Εγώ δεν κατέφυγα, κ. Σαμαρά, σε δημοσιογραφικές πληροφορίες. Θέλετε από δημοσιογράφους κοντά στον Πρωθυπουργό της Γαλλίας, να διέρρευσε ότι μπροστά στην άρνησή του να δεχτεί τις προτάσεις σας, απαντήσατε ότι του κλείσατε το μάτι; Ότι αυτά αποτελούν επιχειρήματα και πρόγραμμα για προεκλογικούς λόγους; Αυτή είναι η εθνική φανέλα, κ. Σαμαρά; Μάλλον γυρίσατε χωρίς φανέλα, ξεγυμνωμένος από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και στενοχωριέμαι για την Ελλάδα. Και για εσάς κ. Σαμαρά, και για την Ελλάδα. Διότι αυτό το οποίο λέγεται πια στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι: «μα είστε σοβαροί στην Ελλάδα; Δεν καταλαβαίνετε πού βρισκόσαστε και ποια κρίση έχετε να αντιμετωπίσετε και όχι μόνον εσείς, αλλά όλη η Ευρώπη;».
Και ζητάτε εκλογές γι΄ αυτό το λόγο, κ. Σαμαρά; Για να παρουσιάσετε ρόδινα τα πράγματα, να δώσετε κούφιες υποσχέσεις και να σύρετε την Ελλάδα σε νέες περιπέτειες, όπως κάνατε τα προηγούμενα 5,5 χρόνια; Περιπέτειες, που ζούμε σήμερα δραματικά, λόγω των ελλειμμάτων και του χρέους που εσείς μας κληροδοτήσατε.
Να σας ρωτήσω, επειδή μιλάτε για εμπιστοσύνη και αξιοπιστία: τελικά, αποδέχεστε το σημείο αφετηρίας της πολιτικής μας; Αποδέχεστε ότι το σημείο αφετηρίας της πολιτικής μας, σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά, είναι 15,4% έλλειμμα;
Διότι όλοι οι άλλοι το αποδέχονται. Όλοι στην Ευρώπη το αποδέχονται. Και η EUROSTAT αυτό λέει. Εξακολουθείτε να ισχυρίζεστε ότι ήταν 9,9% και ότι, με μαγικές φόρμουλες, θα μπορούσε να μειωθεί; Γιατί αυτά είναι ζητήματα αξιοπιστίας. Η αξιοπιστία δεν χτίζεται πάνω σε αναλήθειες και ψευδή στοιχεία.
Μας λέει η Νέα Δημοκρατία, μας λέτε κ. Σαμαρά, ότι δήθεν δεν είμαστε καλοί διαπραγματευτές για την πατρίδα μας. Ότι στην Πορτογαλία διαπραγματεύτηκαν καλύτερα από εμάς τους όρους χρηματοδότησης. Για να δούμε ποια είναι η αλήθεια. Από πού ξεκινήσαμε εμείς; Ποιο ήταν το βάρος που εμείς αναλάβαμε και από πού ξεκίνησε η Πορτογαλία;
Η Πορτογαλία μπήκε στο μνημόνιο με χρέος 90% του ΑΕΠ, εμείς μπήκαμε με χρέος 130% του ΑΕΠ. Η Πορτογαλία μπήκε με έλλειμμα 9% του ΑΕΠ, δηλαδή 10 δισεκατομμύρια ευρώ, εμείς με έλλειμμα 15,4% του ΑΕΠ, δηλαδή 36 δισεκατομμύρια ευρώ παραπάνω από ό,τι μπορούσαμε να ξοδεύουμε, παραπάνω από όσα είχαμε ως έσοδα στη χώρα μας. Η Πορτογαλία έπρεπε να μειώσει το έλλειμμά της, το πρώτο έτος, μόνο κατά 2,4 δις ευρώ, δηλαδή 1,4% του ΑΕΠ και εμείς, κατά 14 δισεκατομμύρια, δηλαδή 5,5% του ΑΕΠ.
Να μιλήσουμε για το Δημόσιο; Σε 12μηνη βάση, η Πορτογαλία έχει μέσο μισθό 1.600 ευρώ μεικτά, ενώ στην Ελλάδα είναι κατά 31% μεγαλύτερος, δηλαδή 2.100 ευρώ μεικτά. Να πούμε ότι ο Σόκρατες είχε ήδη κάνει μια μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, εδώ και πολλά χρόνια, αντίστοιχη με τη δική μας, αυτή που εμείς κάναμε πέρυσι, ώστε να μην χρειάζεται να κάνει κι άλλες αλλαγές και ιδιαίτερα στο ασφαλιστικό σύστημα, αυτή τη στιγμή;
Άρα, λοιπόν, ας τελειώνουμε με τις εντυπώσεις ότι κάποιοι άλλοι ξέρουν να διαπραγματεύονται και εμείς δεν διαπραγματευόμαστε. Ας σταματήσουμε τα εύκολα λόγια, ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές, χωρίς πυροτεχνήματα περί επαναδιαπραγμάτευσης, διότι αυτό το μνημόνιο, το διαπραγματευόμαστε κάθε μέρα, με σοβαρότητα, αξιοπιστία και επιχειρήματα, όχι λέγοντας ότι θα μειώσουμε τα ελλείμματα, μειώνοντας τους φόρους και αυξάνοντας τις κοινωνικές δαπάνες.
Με σοβαρότητα και αξιοπιστία διαπραγματευθήκαμε και πετύχαμε να μην καταργηθεί ο 13ος και ο 14ος μισθός στον ιδιωτικό τομέα, παρότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Πείσαμε να μην ισχύσει η γενικευμένη μετάταξη όλων των προϊόντων στον υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ, όπως ήταν η αρχική πρόβλεψη του μνημονίου.
Πετύχαμε την επιμήκυνση και τη μείωση του επιτοκίου του δανείου των 110 δισεκατομμυρίων ευρώ - και ήταν βασική διαπραγμάτευση, βασική επαναδιαπραγμάτευση, αν θέλετε, στον όρο αυτό. Εμείς την κάναμε κ. Σαμαρά αυτή τη διαπραγμάτευση και εμείς την πετύχαμε. Και για την ακρίβεια, την πέτυχε ο Ελληνικός λαός, με τη συνέπεια και τις θυσίες του. Ναι, οι θυσίες αυτές πιάνουν τόπο.
Η Ιρλανδία δεν το πέτυχε αυτό και όταν ήμασταν στο Συμβούλιο Κορυφής και δεν υπήρξε τελικά συμφωνία με την Ιρλανδία για τους όρους του προγράμματος, είπαν «ωραία, εσείς δεν μπορείτε να έχετε αυτούς τους όρους, η Ελλάδα όμως γιατί να πληρώσει; Η Ελλάδα έχει κάνει αυτό που έπρεπε, με συνέπεια».
Και αυτή η αξιοπιστία, αγαπητοί συνάδελφοι, μας επιτρέπει να συνεχίζουμε να διαπραγματευόμαστε και να επαναδιαπραγματευόμαστε συνεχώς για καλύτερους όρους, όπου υπάρχει αυτή η δυνατότητα, βεβαίως. Δίνουμε τη μάχη στο στίβο, με αξιοπιστία και σοβαρότητα, δεν πετάμε κουβέντες του καφενείου. Αυτή είναι η πατριωτική και υπεύθυνη στάση μας.
Και σας πρότεινα να διαπραγματευθούμε από κοινού, με όλους τους Αρχηγούς των κομμάτων, για όποια θέματα θέλετε. Για το φορολογικό θέλετε; Από κοινού να πάμε να διαπραγματευθούμε, διότι πίστευα και πιστεύω ακόμα και σήμερα, μετά από την επίθεσή σας κ. Σαμαρά, σε αυτή την κοινή λειτουργία.
Διότι ναι, μας δίνει νέες δυνατότητες στη διαπραγμάτευση, μας δίνει μεγαλύτερη αξιοπιστία. Και είπα π.χ. αν πάμε όλοι μαζί, με ένα φορολογικό νομοσχέδιο πιο ελαφρύ, πιο απλό - έχουμε κι εμείς προτάσεις και περιμένουμε να τις συζητήσουμε - για να πείσουμε τους εταίρους μας, τότε να βγούμε όλα τα κόμματα και να πούμε «ναι, είναι ένα καλύτερο, ελαφρύτερο και δικαιότερο φορολογικό σύστημα».
Αλλά είναι πατριωτικό καθήκον, αυτό το σύστημα να το υπηρετήσουμε όλοι. Είναι πατριωτικό καθήκον να σταματήσουμε τη φοροδιαφυγή. Τότε θα είμαστε πειστικοί και γι’ αυτό η συναίνεση έχει σημασία - όχι γιατί δεν μπορούμε να κυβερνήσουμε κ. Σαμαρά, αλλά για να μπορέσουμε, αυτά τα οποία εμείς αποφασίζουμε, να τα κάνουμε συνείδηση στον Ελληνικό λαό.
Ας μη βάζουμε λοιπόν τρικλοποδιές στην ίδια μας τη χώρα. Και έχουμε πολλά άλλα ακόμη, επίσης θετικά, στη διαπραγμάτευση που κάνουμε καθημερινά. Από τις γενικευμένες συντάξεις που ήθελαν να κόψουν - που δεν έγινε - από τη μείωση των εργαζομένων στα βαρέα και ανθυγιεινά, από τη μαζική απόλυση των δημοσίων υπαλλήλων, μέχρι και το θέμα των εγγυήσεων ακόμα, όλα αυτά είναι θέματα που δεν είναι πλέον στο τραπέζι.
Και στη συνάντηση των Αρχηγών, εγώ ζήτησα από όλους, να είμαστε μαζί σε αυτή τη διαπραγμάτευση ή συνδιαπραγμάτευση, διότι ξέρω, βλέπω τα προγράμματα και σε πολλά υπάρχουν συγκλίσεις, σε άλλα ίσως όχι, αλλά ας δουλέψουμε πάνω σε αυτές τις συγκλίσεις.
Δεν θα μπω στη δημοσιογραφική ενασχόληση, ως προς το τι διαμείφθηκε μεταξύ μας τις προηγούμενες ημέρες. Και το λέω αυτό κ. Σαμαρά, διότι σας γνωρίζω, γνωριζόμαστε και είστε φίλος μου, προσωπικός, εδώ και χρόνια. Εγώ θεωρώ ότι ήταν μια στιγμή ιστορικής σημασίας. Δεν επετεύχθη αυτό το οποίο θα θέλαμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η αναζήτηση συνεργασίας και συναινέσεων δεν πρέπει να είναι διαρκής.
Όμως, πράγματι, δεν θα μείνω στον τρόπο με τον οποίο διαχειριστήκατε αυτή την πρόταση, θα πω δυο λόγια και γι’ αυτό, αλλά αυτό που αποδείχθηκε τελικά είναι ότι δεν είχατε τη διάθεση ουσιαστικής συνεργασίας. Θέλατε, όχι μόνο να παραδώσουμε την εντολή που μας έδωσε ο λαός πρόσφατα και, θα έλεγα, τη σχετικά νωπή εντολή, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που έχουμε, αλλά και να κάνουμε μετάνοιες, να υιοθετήσουμε το πρόγραμμα, το οποίο απέρριψε ακόμα και το δικό σας κόμμα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και να διαπραγματευθούμε από την αρχή, όταν ξέρετε ότι είμαστε σε συνεχείς διαπραγματεύσεις, και μετά να πάμε σε εκλογές - αυτή ήταν η δημόσια τοποθέτηση του κόμματός σας, με διαρροές.
Σας είπα κ. Σαμαρά, να γράψουμε τα δύο μεγάλα κόμματα - γιατί όχι και άλλα - ιστορία. Σας είπα, ελάτε να αλλάξουμε σελίδα, να αφήσουμε τους τσακωμούς σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, την ώρα που όλη η υφήλιος ασχολείται μαζί μας και με το πώς δεν θα χρεοκοπήσουμε. Να πάψουμε να δίνουμε σε όλο τον κόσμο την εικόνα μιας χώρας, που τσακώνεται και κατασπαράσσεται.
Γιατί εγώ, προσωπικά, και εμείς, βλέπουμε ως βάση συνεννόησης, όχι την πολιτική ήττα του άλλου, ούτε την ταπείνωση του αντιπάλου, αλλά την ειλικρινή προσπάθεια να δημιουργήσουμε κλίμα εμπιστοσύνης και σύγκλισης.
Μιας σύγκλισης, όμως, όχι στο μοίρασμα της εξουσίας, το οποίο - σας είπα - δεν είναι το πρόβλημά μου, αλλά σύγκλιση σε πολιτικές για το πού πηγαίνει η χώρα. Αυτή είναι η προϋπόθεση και είναι η προϋπόθεση μιας οποιασδήποτε πολιτικής συνεργασίας, είτε κυβερνητικής, είτε μεταξύ των κομμάτων του Κοινοβουλίου. Προφανώς, αυτό δεν έγινε εφικτό, αλλά θα ήταν για το καλό του τόπου.
Και πιστεύω ότι αυτή η προσέγγισή μου είναι και το νέο στοιχείο που φέρνουμε, για να κλείσουμε μια εποχή της μεταπολίτευσης. Διότι ειλικρινά, αγαπητοί συνάδελφοι, στη μεταπολίτευση, υπέβοσκε ακόμα μια εμφυλιο-πολεμική πόλωση. Μια πόλωση, που δεν επέτρεπε να στήσουμε εκείνες τις δομές και εκείνους τους θεσμούς, που οι ίδιοι θα σεβόμασταν. Που δεν θα άλλαζαν με κάθε κυβερνητική αλλαγή. Θεσμούς και αξίες, όπως της αξιοκρατίας - αυτονόητο. Όπως της διαφάνειας - αυτονόητο. Όπως της διαβούλευσης - αυτονόητο. Όπως της ευνομίας, αντί της ατιμωρησίας, το αυτονόητο που ζητάει ο πολίτης, είτε είναι στην πλατεία, είτε οπουδήποτε αλλού, προκειμένου να χτυπηθούν τα εξωθεσμικά κέντρα, που θέλουν να αιχμαλωτίζουν την πολιτική ζωή του τόπου.
Είχαμε αυτή την ευκαιρία, να δουλέψουμε μαζί πάνω σε αυτό. Αυτό είναι το πραγματικό στοίχημα της εθνικής συνεννόησης, πέραν της συγκυρίας, πέραν της κρίσης την οποία σήμερα αντιμετωπίζουμε, που βεβαίως είναι απόρροια όλων αυτών για τα οποία μίλησα προηγουμένως.
Την Τετάρτη, λοιπόν, ναι, αγαπητοί συνάδελφοι, έκανα μια υπέρβαση. Μια προσωπική υπέρβαση. Όχι για να φυγομαχήσω, όχι για να παραιτηθώ από οποιαδήποτε μάχη, αλλά για να πω σε όλους, «ελάτε να δώσουμε τη μάχη μαζί». Ελάτε επιτέλους να δώσουμε τη μάχη μαζί. Να δείξουμε ότι αλλάζει ο πολιτικός πολιτισμός. Όχι κύριοι, δεν φυγομαχώ, δεν θα φυγομαχήσω, όπως κάποιοι άλλοι έκαναν, θα δώσω και θα δώσουμε τη μάχη για την Ελλάδα.
Η ουσία της πρωτοβουλίας που πήρα την Τετάρτη, δεν είχε καμία σχέση με οφίτσια, με καρέκλες, με πλειοψηφίες, με συσχετισμούς ή με γκάλοπ. Είχε σχέση, αφενός με την ανάγκη, την ώρα που κρινόμαστε από φίλους στο εξωτερικό και από εταίρους, ή που μας χτυπούν οι διεθνείς αγορές, να δείξουμε ότι, με μια φωνή, εμείς λέμε «ναι, και θέλουμε, και μπορούμε να προχωρήσουμε ως Έλληνες».
Και αφετέρου, είχε σχέση με την ανάγκη να αλλάξουμε το πολιτικό πρότυπο στη χώρα μας, μέσα σε μια μεγάλη κρίση, οικονομική και κοινωνική, όπου απαιτεί ο πολίτης, η κοινωνία μας, τεράστιες αλλαγές που έχει εντοπίσει, που έχουμε εντοπίσει όλοι μας, αλλά δεν έχουμε τολμήσει ως πολιτικό σύστημα να αγγίξουμε και να αλλάξουμε.
Γι’ αυτό μιλώ, για να πάμε μαζί και να συνεργαστούμε πραγματικά, όχι προσχηματικά. Να φτιάξουμε πραγματικά εκείνες τις απαραίτητες ρυθμίσεις και να πάμε στον Ελληνικό λαό με δημοψήφισμα, για να θεσπιστεί ξανά η Δημοκρατία στον τόπο μας, με οξυγόνο, αυτό που ζητάνε πάρα πολλοί.
Σας το είπα στο Συμβούλιο των Πολιτικών Αρχηγών - και οι συνάδελφοι που ήταν εκεί, μπορούν να πιστοποιήσουν τη διάθεσή μου και την αγωνία μου γι΄ αυτού του είδους τη συνεργασία. Υπάρχουν άλλωστε και τα πρακτικά που, κάποια στιγμή, η ιστορία θα τα κρίνει. Είχαμε την τεράστια ευκαιρία να συμφωνήσουμε, να αλλάξουμε πολλά, ακόμα πιο δυναμικά, αν δουλέψουμε πολλά κόμματα μαζί. Και αυτή την ευκαιρία, όπως το χειριστήκατε, την τορπιλίσατε εν τη γενέσει της.
Δεν είναι το ζητούμενο να μιλήσουμε για επικοινωνιακή διαχείριση, αλλά κοιτάξτε, όταν δύο άνθρωποι μιλούν για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, για ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα, και δεν έχουν τελικά φτάσει σε κάποια συμφωνία, αλλά είναι μια πρώτη, μια προκαταρκτική συζήτηση, η οποία διαρρέει μετά στον Τύπο, αυτό είναι ήδη ένα δείγμα τού κατά πόσον μπορεί να υπάρχει εμπιστοσύνη και αξιοπιστία για περαιτέρω συνεργασία.
Δεύτερον. Σκεφτείτε αυτές τις ημέρες μια διαπραγμάτευση, που δεν ξέραμε πού θα καταλήξει και αν θα κατέληγε, με μια χώρα που θα φαινόταν ότι είναι ακυβέρνητη. Αυτό θέλαμε, αυτό ήταν το σοβαρό; Δεν μπορούσε, λοιπόν, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, να γίνει αυτή ή η οποιαδήποτε συνεργασία.
Προφανώς, είτε εσείς, είτε λόγω πιέσεων και μέσα στο κόμμα σας, αυτή η μεγάλη κίνηση ήταν πολύ δύσκολη. Ίσως να ελπίζετε στη φθορά τη δική μας, τη δική μου, ώστε να μπορείτε να επανέλθετε αμετανόητοι και να συνεχίσετε από εκεί όπου αφήσατε την Ελλάδα του 2009.
Εγώ, πραγματικά, θέλω να πιστεύω διαφορετικά, παρά τη δυσκολία της προηγούμενης εβδομάδας. Θέλω να πω και κάτι άλλο, όμως, επειδή πολλοί μίλησαν για τη σημερινή Κυβέρνηση, για ένα ΠΑΣΟΚ ενωμένο και δυνατό. Ναι, εμείς επιδιώκουμε συνεργασίες και συναινέσεις και θα επιδιώκουμε συνεργασίες και συναινέσεις.
Από την άλλη μεριά, δεν παίζουμε με τους θεσμούς και αναλαμβάνουμε πλήρως τις ευθύνες μας ενώπιον του Ελληνικού λαού. Αυτή η Κυβέρνηση, αυτή η παράταξη, αυτή η Κοινοβουλευτική Ομάδα, θα σηκώσει το βάρος των αλλαγών, θα σηκώσει το βάρος του αγώνα, έστω και με δυσκολίες, έστω κι αν μας λαβώνουν πολλές φορές αυτές οι δυσκολίες, για να φτιάξουμε την Ελλάδα καλύτερη. Και θα τη φτιάξουμε καλύτερη.
Όσοι πιστοί, προσέλθετε. Όσοι θέλετε, ανοιχτές είναι οι αγκάλες. Αλλά όχι μικροκομματικά παιχνίδια πια, αυτή την εποχή της μεγάλης κρίσης. Είμαι ανοιχτός να συνεχίσουμε τις προσπάθειες συναινέσεων, συνεργασιών και συνεννοήσεων. Εγώ θέλω να είμαι ανοιχτός, έως ότου το πετύχουμε αυτό. Κι αν δεν το πετύχουμε τώρα, να το πετύχουμε μετά από ένα χρόνο ή μετά από 2-3 χρόνια.
Δεν μιλάω αναγκαστικά για κυβερνήσεις συνεργασίας, αλλά για να μπορούμε να βάλουμε τις βάσεις μιας θεσμοθετημένης Δημοκρατίας, η οποία θα είναι σεβαστή από όλους. Να βάλουμε τις βάσεις μιας ευνομίας κάθε Κυβέρνησης, κάθε πολιτικού κόμματος, και του ίδιου του πολίτη, που θα σέβεται και θα αγαπά πια αυτή την Πολιτεία, την οποία σήμερα βλέπει ως ξένη.
Αλλά έως ότου αυτό γίνει πραγματικότητα, ναι, αυτή η Κυβέρνηση, όπως και η προηγούμενη, που έκανε τεράστιο έργο, και αυτή, που θα κάνει τεράστιο έργο, αναλαμβάνει και θα αναλαμβάνει τις ευθύνες της και θα το κάνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για τη σωτηρία και την αλλαγή της Ελλάδας.
