Αθήνα, 1 Ιουνίου 2011
Ομιλία Υπουργού Χρήστου Παπουτσή στη συνεδρίαση της Επιτροπής Μετανάστευσης & Προσφύγων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης
Κύριε Πρόεδρε,
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από τις ροές των παράνομων μεταναστών.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία: Μόνο πέρυσι, το 2010, συνελήφθησαν στη χώρα μας 132 χιλιάδες παράνομοι μετανάστες, γεγονός το οποίο απαιτεί διαχείριση με ευαισθησία και υπευθυνότητα.
Οι μεταναστευτικές πιέσεις στα εξωτερικά σύνορα, υπερβαίνουν τις δυνατότητες της ελληνικής αστυνομίας για τα χερσαία σύνορα και της ελληνικής Ακτοφυλακής για τα θαλάσσια σύνορα.
Ο αριθμός των παράνομων μεταναστών είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από τις δυνατότητες των κέντρων υποδοχής καθώς και την ικανότητα της Ελλάδας να διεκπεραιώσει αιτήσεις ασύλου ή να οργανώσει τον επαναπατρισμό στις χώρες τους.
Οι αλλοδαποί που εισέρχονται παράνομα στην Ελλάδα, στη μεγάλη τους πλειονότητα έχουν τελικό σκοπό να φτάσουν σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, βλέποντας τη χώρα μας σαν διαμετακομιστικό κόμβο.
Έτσι, βασική τους επιδίωξη είναι να μη συλληφθούν, οργανώνοντας αναπόσπαστοι τα σχέδια φυγής τους στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Συνήθως κατευθύνονται στην Αθήνα, όπου προσπαθούν να δικτυωθούν και να περάσουν στη Δυτική Ευρώπη, με ενδιάμεσους σταθμούς κυρίως την Πάτρα και την Ηγουμενίτσα.
Η κατάσταση σε πολλές περιοχές της χώρας αλλά κυρίως στην Αθήνα, την Πάτρα και την Ηγουμενίτσα, είναι πολύ δύσκολη και εξαιρετικά βεβαρημένη.
Οι επιπτώσεις στην ελληνική κοινωνία και την οικονομία μας είναι πολύ μεγάλες.
Η παράνομη μετανάστευση είναι ένα πρόβλημα που πληγώνει την Ελλάδα πολλαπλώς.
Η χώρα μας δεν αντέχει άλλο. Η ελληνική κοινωνία έφτασε στα όριά της.
Πρόσφατα, οι παράγοντες που επηρεάζουν τη δημιουργία μεταναστευτικών ροών επιβαρύνθηκαν από την πολιτική αστάθεια των χωρών της Βόρειας Αφρικής, αυξάνοντας δραματικά τις εισόδους παράνομων μεταναστών στην Νότια Ευρώπη.
Για τον λόγο αυτό ήδη η χώρα μας σε συνεργασία με τον Οργανισμό για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα (Frontex) έχει προβεί σε ανασχεδιασμό της Μικτής Ευρωπαϊκής Επιχείρησης «ΠΟΣΕΙΔΩΝ», με την επέκταση της ζώνης επιχειρήσεων στη θαλάσσια περιοχή της νοτίου Κρήτης και την ενίσχυση με περισσότερα εθνικά και κοινοτικά επιχειρησιακά μέσα, προκειμένου να υπάρχει αυξημένη ετοιμότητα για διαχείριση τυχόν μεταναστευτικών ροών στην περιοχή.
Επειδή, σε ποσοστό που ξεπερνάει το 80%, οι αλλοδαποί που εισέρχονται στο ελληνικό έδαφος έχουν ως προορισμό κάποια άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, η χώρα μας αντιμετωπίζει πρόβλημα συγκέντρωσης παράνομων μεταναστών στα δυτικά σύνορά της και ιδιαίτερα σε λιμάνια που συνδέονται ακτοπλοϊκά με την Ιταλία.
Τα λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας αποτελούν τις δυο βασικές πύλες εξόδου στην δια θαλάσσης σύνδεση της χώρας μας με την Ιταλία και κατ’ επέκταση με τις υπόλοιπες γειτονικές προς αυτή χώρες της Ε.Ε. Στην Πάτρα και την Ηγουμενίτσα λαμβάνονται καθημερινά αυξημένα μέτρα φύλαξης και ελέγχων από τις αρχές της ασφαλείας.
Τα τελευταία χρόνια, οι συλλήψεις του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής, για παράνομη είσοδο στα θαλάσσια σύνορά μας, ξεπέρασαν τα 60.000 άτομα, εκ των οποίων περίπου 40% διασώθηκαν από βέβαιο πνιγμό από τα περιπολικά πλοία του.
Το γεγονός αυτό καταμαρτυρά το υψηλό αίσθημα καθήκοντος και ευθύνης του προσωπικού του Λ.Σ. για την εφαρμογή του κώδικα συνόρων Σένγκεν, που επιχειρεί και ενεργεί πάντοτε με γνώμονα την προστασία της ανθρώπινης ζωής και το σεβασμό των θεμελιωδών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων αδιακρίτως των προσώπων.
Οι αστυνομικές και λιμενικές αρχές, που φυλάσσουν τα εξωτερικά σύνορα και έρχονται σε πρώτη επαφή με τους μετανάστες, έχουν λάβει σαφείς οδηγίες και ειδική εκπαίδευση για να ενημερώνουν όσους δικαιούνται διεθνούς προστασίας για το δικαίωμά τους να υποβάλλουν αίτημα χορήγησης ασύλου.
Βασική επιδίωξη των Αρχών είναι η συστηματική διεξαγωγή συνεντεύξεων με τους μετανάστες, ώστε εγκαίρως να εντοπίζονται και να διαχωρίζονται σύμφωνα με τα κριτήρια του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου.
Οι ελληνικές αρχές είναι υποχρεωμένες να ισορροπούν ανάμεσα στο σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, την αγωνία και την ελπίδα των μεταναστών για μία καλύτερη ζωή, και από την άλλη πλευρά με τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις προς την ελληνική κοινωνία.
Ιδιαίτερα τώρα όταν η ελληνική κοινωνία μάχεται για να υπερβεί μια δυσχερή δημοσιονομική συγκυρία δεν αντέχει να καταστεί η χώρα μας κέντρο μακράς παραμονής μεταναστών που έρχονται απ’ όλο τον κόσμο.
Έχω τονίσει πολλές φορές στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και δημοσίως ότι δεν μπορούμε να αποδεχθούμε να γίνει η Ελλάδα η αποθήκη των παράνομων μεταναστών της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα θα παραμείνουν μόνο εκείνοι οι μετανάστες που έχουν δικαίωμα διεθνούς προστασίας ή δικαίωμα ασύλου και εκείνοι που έχουν άδειες νόμιμης εργασίας και παραμονής στη χώρα μας. Κανείς άλλος. Όλοι οι υπόλοιποι θα πρέπει να πάρουν καθαρά το μήνυμα. Θα φύγουν από την Ελλάδα, είτε με εθελοντικό επαναπατρισμό είτε με απέλαση. Σε αυτήν την κατεύθυνση είμαστε απολύτως αποφασισμένοι.
Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαμόρφωσε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου και την διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Ο χρονικός ορίζοντας είναι τρία χρόνια και στις αναγκαίες δαπάνες του Εθνικού Προϋπολογισμού προστίθενται και 230 εκατομμύρια ευρώ ως συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Καταβάλλονται από την δημόσια διοίκηση υπεράνθρωπες προσπάθειες και η πορεία υλοποίησης προχωρά ταχύτατα.
· Δημιουργήθηκαν οι νέες Υπηρεσίες Ασύλου και της Πρώτης Υποδοχής Μεταναστών και ορίσθηκαν οι Διευθυντές.
· Προσελήφθησαν διερμηνείς, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι
· Γίνονται σεμινάρια για την εκπαίδευση του αστυνομικού προσωπικού
· Ανακοινώθηκαν οι χώροι για τη λειτουργία Κέντρων Πρώτης Υποδοχής και Κέντρων Κράτησης παράνομων αλλοδαπών
· Σύντομα θα ξεκινήσει η κατασκευή τεχνητού εμποδίου μήκους 12,5 χιλιομέτρων στα χερσαία σύνορα στον Έβρο για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης
· Έχουν ήδη συσταθεί και λειτουργούν 5 επιτροπές στο Υπ. Προστασίας του Πολίτη που αποφαίνονται επί των εκκρεμουσών αιτήσεων ασύλου (backlog)
· Υπογράφηκε Επιχειρησιακό σχέδιο με την EASO, Νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ασύλου μέσω του οποίου θα αναπτυχθούν στην Ελλάδα οι Ομάδες Υποστήριξης Ασύλου για να παράσχουν βοήθεια και τεχνογνωσία σε θέματα ασύλου.
· Σε διπλωματικό επίπεδο συνεχίζονται οι διαβουλεύσεις για τις συμφωνίες επανεισδοχής με τρίτα κράτη.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα υποστηρίζει την ανάγκη προώθησης δεσμευτικών λύσεων δίκαιης κατανομής ευθυνών μεταξύ των Κ-Μ.
Η Ελλάδα υποστήριξε τον Κανονισμό «Δουβλίνο ΙΙ» ως προϊόν συμβιβασμού τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών. Αποδεικνύεται όμως αναποτελεσματικός και είναι προφανές ότι χρήζει τροποποιήσεων.
Θα πρέπει να προχωρήσουμε στην αναθεώρηση του «Δουβλίνο ΙΙ» στην κατεύθυνση της προσωρινής αναστολής των μεταφορών μετά από αίτηση του επιβαρυμένου Κ-Μ και της κατάργησης ή, κατ’ ελάχιστον, της τροποποίησης του κριτηρίου της πρώτης παράνομης εισόδου.
Η διαδικασία τροποποίησης θα είναι χρονοβόρα πλην όμως ήδη υπάρχουν θετικά μηνύματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη τοποθετηθεί υπέρ της αναγκαιότητας αναθεώρησης του Δουβλίνου ΙΙ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά άμεσες πρωτοβουλίες προς την ίδια κατεύθυνση.
Η συζήτηση είναι υψίστης πολιτικής σημασίας γιατί αφορά το μοντέλο οργάνωσης της ευρωπαϊκής κοινωνίας του μέλλοντος.
Η Ελλάδα υποστηρίζει επίσης τη δημιουργία ενός δεσμευτικού συστήματος αναλογικής κατανομής προσφύγων ή ευάλωτων ομάδων (ανεξαρτήτως αναγνώρισης καθεστώτος διεθνούς προστασίας) με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (οικονομική δυνατότητα και πληθυσμός Κ-Μ).
Υποστηρίζουμε, επίσης, την ανάγκη να εξετασθεί η δυνατότητα διεκπεραίωσης αιτημάτων ασύλου εκτός της Ε.Ε., σε χώρες διέλευσης, σε συνεργασία Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κ-Μ και Διεθνών Οργανισμών με στόχο την αναλογική κατανομή δικαιούχων διεθνούς προστασίας εντός της Ένωσης, όπως προβλέπεται στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης.
Για πολλά χρόνια συζητούμε το θέμα της μετανάστευσης στο επίπεδο της ΕΕ αλλά όταν φτάνει η ώρα των αποφάσεων ένα μαγικό χέρι έρχεται και σταματά την υλοποίησή τους.
Όμως, οι εξελίξεις στην Β. Αφρική καταδεικνύουν την ανάγκη να αναπροσαρμόσει η ΕΕ τη συνολική της προσέγγιση με τις χώρες της Νότιας Γειτονίας στους τομείς της μετανάστευσης, της κινητικότητας και της ασφάλειας, κυρίως, αναφορικά με τη συνολική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Θα πρέπει να υπάρξει συντονισμός των δράσεων της ΕΕ στις χώρες της περιοχής, οι οποίες θα περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο φάσμα πρωτοβουλιών πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής φύσεως με στόχο την επίτευξη του καλύτερου δυνατού επιπέδου συνεργασίας σε ό,τι αφορά στη διαχείριση των συνόρων, τη διενέργεια (κοινών) περιπολιών και τις επιχειρήσεις επιστροφών παράνομων μεταναστών.
Τόσο στο Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην εξέταση του θέματος των επιστροφών και επανεισδοχής παράνομων μεταναστών στις χώρες διέλευσης και καταγωγής τους.
Τα θέματα αυτά, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα για τους νότιους γείτονές μας, και θα πρέπει να διασυνδεθούν με άλλες πτυχές της μετανάστευσης και της κινητικότητας και φυσικά να ενταχθούν στο γενικότερο πλαίσιο των πολιτικών της Ένωσης.
Η Ελληνική Κυβέρνηση συζητά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Σφαιρική Προσέγγιση της Μετανάστευσης, ως ένα ιδιαιτέρως χρήσιμο εργαλείο στις σχέσεις της ΕΕ με τρίτες χώρες.
Και, μάλιστα, μπορούμε να προχωρήσουμε στην αναθεώρηση των γεωγραφικών προτεραιοτήτων, μετά την αλλαγή του τοπίου στη Β. Αφρική.
· Υποστηρίζουμε θερμά τον ουσιαστικό διάλογο με τις χώρες της Ν. Μεσογείου, για τη σύναψη εταιρικών συμπράξεων κινητικότητας με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με βάση την αρχή της αιρεσιμότητας (principle of conditionality). Και μάλιστα υποστηρίζουμε ότι αυτή η αρχή θα πρέπει να είναι οριζόντια και να διαπνέει το σύνολο των σχέσεων της ΕΕ με τις τρίτες χώρες, και όχι μόνο με τις χώρες Β. Αφρικής.
· Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι ήρθε η στιγμή να φέρουμε στο προσκήνιο την Ευρωπαϊκή πολιτική για την ανάπτυξη της Μεσογείου, την ευημερία της περιοχής, την επικράτηση της ειρήνης, την προστασία του περιβάλλοντος.
Το γεγονός αυτό θα είναι ζωογόνο για την ΕΕ και βέβαια για όλα τα κράτη της Μεσογείου. Θα δημιουργήσει νέες οικονομίες, νέες θέσεις απασχόλησης.
· Θα δημιουργήσει δυνατότητες για την επί τόπου απορρόφηση των μεταναστών που ζητούν ελπίδα για το παρόν και το μέλλον.
· Η αλήθεια είναι ότι η πολιτική αυτή γεννήθηκε πριν δύο δεκαετίες, αλλά τώρα ήρθε η ώρα να έρθει ξανά στο προσκήνιο.
· Είναι μία από τις βασικές πολιτικές του μέλλοντος. Αφορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης γιατί η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά και οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν να κερδίσουν πολλά από την οικονομική ανάπτυξη της Μεσογείου.
Η Ελληνική Κυβέρνηση συμμετέχει ενεργά στις προσπάθειες για την ενίσχυση της ασφάλειας των συνόρων της Ένωσης.
Στην κατεύθυνση αυτή υποστηρίζουμε την ανάγκη να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του Ιουνίου η αναθεώρηση του ιδρυτικού κανονισμού του Frontex, γεγονός το οποίο θα προσδώσει τον Οργανισμό μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτερη ανταπόκριση στην αντιμετώπιση κρίσεων.
Υποστηρίζουμε τη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του Frontex τόσο στον τομέα της αποτροπής εισόδου παράνομων μεταναστών στις Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και την άμεση επιστροφή στην πατρίδα τους. Τον ενεργό ρόλο του Frontex στις διαδικασίες επαναπατρισμού.
Χωρίς αμφιβολία, απαιτείται αύξηση των διαθέσιμων πόρων του Οργανισμού και μεγαλύτερη συμμετοχή των κρατών μελών στις επιχειρήσεις που συντονίζει ο Frontex.
Με την ευκαιρία θέλω να τονίσω για μία ακόμη φορά, τη σημασία ενίσχυσης των επιχειρήσεων του FRONTEX στην περιοχή της Μεσογείου, και ιδιαιτέρως του ΕΡΜΗ και του ΠΟΣΕΙΔΩΝΑ, όπως άλλωστε έχει αποτυπωθεί και στα Συμπεράσματα των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων 11ης και 24-25ης Μαρτίου.
Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,
· Η Ελλάδα υποστηρίζει κάθε πρόταση που ενισχύει το Schengen και ταυτόχρονα απορρίπτει κάθε σκέψη που ανατρέπει το Κοινοτικό Κεκτημένο.
· Το κεκτημένο Schengen προβλέπει ενδυνάμωση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε, συνεπώς εκεί πρέπει να δοθεί το βάρος για την αντιμετώπιση τυχόν ελλείψεων και όχι στην «τιμωρία» των Κ-Μ που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα.
Η δημιουργία του χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα, η ελεύθερη κυκλοφορία των Ευρωπαίων πολιτών στον χώρο Schengen συνιστά μια από τις θεμελιώδεις αρχές της Ε.Ε, αποτελεί το βασικότερο πυλώνα ολοκλήρωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και θα πρέπει να διαφυλαχθεί ως κόρη οφθαλμού.
Προτάσεις περί μηχανισμών αναστολής της συμμετοχής σε συγκεκριμένους τομείς και επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα μεταλλάσσουν ουσιωδώς το όλο οικοδόμημα του κεκτημένου Schengen και του κοινοτικού κεκτημένου.
Επαναφορά των ελέγχων θα μπορούσε να θεωρηθεί νοητή μόνο ως εξαίρεση, για λόγους δημόσιας τάξης και εσωτερικής ασφάλειας, όπως προβλέπεται ήδη στην ισχύουσα νομοθεσία. Η ύπαρξη παρανόμων μεταναστών δεν συνιστά όμως αυτομάτως κίνδυνο για την εσωτερική ασφάλεια ενός Κ-Μ.
· Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να δοθεί λύση στο ζήτημα των υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι διαμένουν παράνομα στα Κ-Μ, αλλά η απομάκρυνση των οποίων δεν είναι εφικτή για τεχνικούς ή άλλους λόγους.
· Τέλος στα πλαίσια της συζήτησης για τη δέσμη των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει να διαμορφωθεί μια συντονισμένη πολιτική επαναπατρισμού καθώς και η άμεση προώθηση και ουσιαστική εφαρμογή των συμφωνιών επανεισδοχής.
· Ιδιαίτερα για την περιοχή μας είναι ζωτικής σημασίας να τεθεί σε εφαρμογή η Συμφωνία Επανεισδοχής ΕΕ - Τουρκίας, η οποία θα αποτελέσει καταλυτικό εργαλείο στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η Ελληνική Κυβέρνηση υποστηρίζει την έναρξη ενός ουσιαστικού διαλόγου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με την Τουρκία για την σταδιακή κατάργηση των θεωρήσεων ( Visas ).
Ένα θέμα το οποίο τίθεται με επιμονή από την τουρκική πλευρά.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Με τις απόψεις αυτές θέλω να σας καλωσορίσω για μια ακόμη φορά στην Ελλάδα και να ευχηθώ επιτυχείς και ουσιαστικές συζητήσεις στις εργασίες της Επιτροπής σας.
Επίσης θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι το θέμα των συζητήσεων της Επιτροπής σας θα αποτελέσει βασικό πυλώνα για την ενίσχυση των δικών μας θέσεων και προτάσεων καθώς το ζήτημα της μετανάστευσης, της παράνομης μετανάστευσης, αποτελεί υψίστη προτεραιότητα και θέμα εθνικής σημασίας για εμάς.
