Εισήγηση της βουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ Β. Κατριβάνου επι της αρχής για το σύμφωνο συμβίωσης
Βέβαια, μπορεί να πει κανείς ότι πρόκειται για κάτι αυτονόητο, για ένα στοιχειώδες μέτρο ισονομίας, μια αυτονόητη συμμόρφωση με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, κάτι που έπρεπε έχει να γίνει από καιρό. Και άρα να σκεφτεί ότι δεν πρέπει να πανηγυρίζουμε για το στοιχειώδες και το αυτονόητο. Γιατί, με μια έννοια, το πιο αξιοπρόσεκτο δεν είναι ότι θεσπίζεται σήμερα το Σύμφωνο, αλλά ότι δεν είχε θεσμοθετηθεί τόσο καιρό, ότι υπήρξε τόση δυσκολία, ότι χρειάστηκε τόσος κόπος και τόσος χρόνος και αγώνες της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.
Γι’ αυτό όμως πρέπει να χαιρόμαστε, ακόμα και να πανηγυρίζουμε, ακριβώς επειδή το αυτονόητο δεν υπήρξε καθόλου αυτονόητο. Και επειδή σήμερα είναι μια μεγάλη μέρα όχι μόνο για τη ΛΟΑΔ κοινότητα, αλλά για την ισονομία και τα δικαιώματα στην Ελλάδα. Γιατί με το σύμφωνο που θεσμοθετείται γίνονται δύο αποφασιστικά βήματα.
Το πρώτο είναι η άρση των διακρίσεων σε βάρος συμπολιτών μας λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα, σε πλήρη αντίθεση με τις αρχές της ισότητας, της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, του σεβασμού της ετερότητας.
Το δεύτερο είναι η γενικότερη αναβάθμιση του συμφώνου συμβίωσης, για ομόφυλα και ετερόφυλα ζευγάρια. Αναγνωρίζονται οι οικογενειακοί δεσμοί μεταξύ των μερών και επιτέλους αναγνωρίζονται και στα μέρη του συμφώνου, όπως και στους συζύγους, όλα τα δικαιώματα: ασφαλιστικά, συνταξιοδοτικά, εργασιακά, φορολογικά, κληρονομικά κτλ).
Η Ελλάδα ήταν από τις τελευταίες χώρες της Ευρώπης όπου τα ομόφυλα ζευγάρια δεν διαθέτουν κάποιο πλαίσιο επίσημης αναγνώρισης της σχέσης τους. Ας μην ξεχνάμε, εδώ, ότι η καθολική Ιρλανδία, με την τόσο ισχυρή δημόσια παρουσία της Εκκλησίας, έχει θεσπίσει τον πολιτικό γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια μετά από δημοψήφισμα, όπου 62% αποφάσισε ότι δεν μπορούν να γίνονται διακρίσεις ως προς το φύλο των ανθρώπων που παντρεύονται.
Γάμος:
Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φινλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία
Σύμφωνο:
Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Κροατία, Σλοβενία, Τσεχία, Ουγγαρία, Εσθονία, Λιχτεστάιν, Ανδόρρα.
Εμείς κάναμε μέχρι τώρα παρέα, εκτός από την Ιταλία, στην Τουρκία, τη Ρωσία, την ΠΓΔΜ, την Αλβανία, τη Ρουμανία, το Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν και τη Βοσνία.
Νομίζω ότι είναι πολύ ώριμο αίτημα στην ελληνική κοινωνία να αναγνωριστεί και στα ομόφυλα ζευγάρια το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή.
Ακούγεται κατά καιρούς από πολλές μεριές η εξής φράση: «Το τι κάνει κάποιος-α στο κρεββάτι ή στην ιδιωτική του ζωή είναι δική του υπόθεση και επιλογή». Βεβαίως, αλλά εδώ δεν μιλάμε για το τι κάνει κάποιος ή κάποια στο κρεβάτι του ούτε για το αν… εφαρμόζει το Καμασούτρα. Μιλάμε για τη συμβίωση, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτήν, έναντι του κράτους, για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στον δημόσιο χώρο.
Πριν από όλα, το αν είναι κανείς ΛΟΑΔ δεν είναι επιλογή. Είναι θέμα σεξουαλικού προσανατολισμού, συνδέεται με τη φύση του ανθρώπου, είναι κομμάτι της φύσης και της έκφρασης της σεξουαλικότητάς του αν είναι gay ή λεσβία.
Και, βεβαίως, δεν είναι ιδιωτική υπόθεση το αν είσαι αόρατος, περιθωριοποιημένος, και πολίτης β΄ κατηγορίας.
Δεν είναι ιδιωτική υπόθεση το να μπορείς να ασφαλίσεις το σύντροφό σου ιδιαίτερα τώρα σε περιόδους κρίσης που ο άλλος μπορεί να είναι άνεργος (ασφάλεια υγείας και επιδόματα κοινωνικής ασφάλειας).
Δεν είναι ιδιωτική υπόθεση το να μπορεί να πάρετε μαζί άδεια το καλοκαίρι, να συνυπηρετήσετε στην ίδια πόλη όπως ισχύει στον γάμο που κάνει εφικτή τη συμβίωση και την οικογενειακή ζωή.
Δεν είναι ιδιωτική υπόθεση το να μπορείς να είσαι μαζί του στην εντατική και να ενημερώνεσαι για την υγεία του, να μπορείς να μείνεις στο σπίτι σας όταν αυτός πεθάνει, το να μπορείς να κληρονομήσεις τα υπάρχοντά σας ύστερα από μια ζωή που τα μοιραστήκατε ή και τα αποκτήσατε μαζί.
Και, προχωρώντας παραπέρα να κρατάς από το χέρι τον σύντροφό σου ή να τον φιλάς είναι προσωπική υπόθεση, ναι. Αλλά το να μπορείς να το κάνεις δημόσια χωρίς να φοβάσαι, αυτό δεν είναι καθόλου ιδιωτική υπόθεση (όπως βέβαια δεν είναι ιδιωτική υπόθεση ότι σε άλλες κοινωνίες σε λιθοβολούν για κάτι τέτοιο). Αυτό βέβαια δεν θα λυθεί με το σύμφωνο, δεν είναι δουλειά του, ούτε θα γίνει σε μια βραδιά. Αλλά το σύμφωνο μπορεί να δημιουργήσει ένα κλίμα ώστε να κάνουμε βήματα μπροστά, να παίξει ρόλο διαπαιδαγωγητικό για την κοινωνία, τη νοοτροπία που αναπτύσσεται.
Πολλές φορές με έχουν ρωτήσει νέα παιδιά πότε θα έρθει το σύμφωνο, λέγοντάς μου πόσο σημαντικό είναι γι’ αυτά να μπορούν να οραματιστούν τη ζωή τους με ένα μακροχρόνιο σύντροφο σε ένα πλαίσιο οικογενειακής ζωής.
Η ώρα αυτή ήρθε και είναι μια ώρα που θα δώσει ανάσα και ελπίδα για τη ζωή σε μεγάλο αριθμό συνανθρώπων μας και στις οικογένειές τους. Και θα αποτελέσουν ένα πλαίσιο διαπαιδαγώγησης της κοινωνίας και αλλαγής της στάσης της πολιτείας ενάντια στον ρατσισμό και τις διακρίσεις. Και ανοίγει τον ορίζοντα για επόμενα βήματα όπως η αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ώστε να απαλειφθούν οι διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου και, ασφαλώς, τη θέσπιση του πολιτικού γάμου που αποτελεί και θέση του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ και που αυτό σαν μέτρο φέρνει πραγματικά την ισονομία.
***
Το νομοσχέδιο, δεν περιορίζεται στο σύμφωνο συμβίωσης. Αναφέρθηκα σε αυτό αναλυτικά λόγω της μεγάλης συμβολικής και ουσιαστικής του σημασίας, αλλά θα ήταν άδικο να μείνουμε μόνο σε αυτό, καθώς υπάρχουν πολλές και σημαντικές διατάξεις. Αναφέρω κάποιες με συντομία και θα επανέλθω.
* Τη δημιουργία του «Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας», με συμβουλευτικό-γνωμοδοτικό χαρακτήρα, το οποίο θα προβαίνει στο σχεδιασμό πολιτικών πρόληψης και καταπολέμησης του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας προς διασφάλιση της προστασίας ατόμων και ομάδων που στοχοποιούνται λόγω φυλής, χρώματος, θρησκείας, γενεαλογικών καταβολών, εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου ή αναπηρίας. Το Συμβούλιο θα διαβουλεύεται με την κοινωνία και με τους φορείς της, τις ΜΚΟ, τους θεσμούς, θα δημιουργήσει θεσμικές συνέργειες, εκεί που μέχρι πρότινος υπήρχε ανυπαρξία συνεργασίας ή και εχθρικό κλίμα μεταξύ των διαφόρων φορέων για την ευαισθητοποίηση και την πρόληψη....
* Η τροποποίηση της διάταξης για το έγκλημα που τελείται με ρατσιστικά χαρακτηριστικά και η αντικειμενικοποίηση των κριτηρίων του. Με τη διάταξη αυτή δίνεται ένας ορισμός του ρατσιστικού εγκλήματος με σαφή για τον δικαστή τρόπο, έτσι ώστε να μπορεί να το εφαρμόσει με ασφάλεια και χωρίς τις επιφυλάξεις και τους δισταγμούς των προηγούμενων ετών. Έτσι, εγκαταλείπεται η προβληματική και δύσχρηστη στην εφαρμογή της πρόβλεψη περί τέλεσης του ρατσιστικού εγκλήματος «λόγω μίσους», ως αόριστη και υποκειμενική. Με την παρούσα διάταξη ο δικαστής θα μπορεί με αντικειμενικό τρόπο, δηλαδή από τις περιστάσεις τέλεσης και τα χαρακτηριστικά του θύματος, να συμπεράνει εάν πράγματι έχουμε περίπτωση ρατσιστικού εγκλήματος.
* Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα, οι οποίες προχωράνε την αναθεώρηση του δικαίου των ανηλίκων που ξεκίνησε ο Ν. 4322/2015, με γνώμονα τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα και τις διεθνείς συμβάσεις για τα δικαιώματα του παιδιού. Εδώ ας σημειωθεί η κατάργηση δυνατότητας εγκλεισμού του ανηλίκου με μόνο κριτήριο την επανειλημμένη διαφυγή από το Ίδρυμα, και η επιβολή του αναμορφωτικού μέτρου της τοποθέτησης στο Ίδρυμα μόνο όταν η πράξη για την οποία κατηγορείται θα ήταν κακούργημα αν την τελούσε ενήλικος.
Θέλω να σταθώ στις μωρομάνες. Το να μπορούν οι μωρομάνες να εκτίουν τις ποινές τους κατ’ οίκον με διαφορετικό τρόπο, ώστε να μη μεγαλώνουν τα παιδιά στις φυλακές είναι ένα αίτημα με ευρύτατη αποδοχή και βαθιά ανθρωπιστικό.
Πριν λίγες μέρες σαν Επιτροπή Σωφρονιστικού της Βουλής επισκεφθήκαμε τις γυναικείες φυλακές στον Ελαιώνα στη Θήβα. Έχω πολύ έντονες ακόμα, στο μυαλό μου, τις εικόνες με τα μωράκια που μεγαλώνουν εκεί με τις μανάδες τους και δεν έχουν άλλες παραστάσεις τα τρία πρώτα καθοριστικά χρόνια της ζωής τους παρά μόνο τις φυλακές. Και όταν συμπληρώνουν τα τρία πρέπει να φύγουν και να δοθούν είτε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον –που πολύ συχνά δεν υπάρχει– είτε σε ιδρύματα.
* Η κατάργηση του διαβόητου τυποκτόνου νόμου είναι μια ακόμα εξαιρετικά σημαντική διάταξη. Τα (πολύ υψηλά) κατώτατα όρια αποζημίωσης για ηθική βλάβη, που προέβλεπε, είχε μετατρέψει τις δίκες σε βάρος του τύπου σε μηχανισμό έμμεσης λογοκρισίας, καθώς τα ποσά ήταν δυσβάσταχτα, μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλείσιμο έντυπα κτλ. Και συνολικά νόμος αυτός τα τελευταία χρόνια αποτελούσε βραχνά και φόβητρο για τους δημοσιογράφους και την ελεύθερη άσκηση της δημοσιογραφίας, οδηγούσε σε φαινόμενα αυτολογοκρισίας, γι’ αυτό και η κατάργησή του αποτελούσε πάγιο και ισχυρό αίτημα όλου του δημοσιογραφικού κόσμου, αλλά και διεθνών δημοσιογραφικών ενώσεων και οργανώσεων δικαιωμάτων του εξωτερικού.
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο σταθμίζει τόσο το δικαίωμα προστασίας του ατόμου από προσβολές που γίνονται διά τύπου όσο και το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και του θεσμικού ρόλου του Τύπου για τον έλεγχο των κακώς κειμένων και της εξουσίας.
***
Δεν μπορώ να αναφερθώ για λόγους χρόνους, σε άλλες σημαντικές επιμέρους διατάξεις, όπως
*Η κατάργηση της υποχρεωτικής δωρεάς σε ΜΚΟ ως προϋπόθεση αναστολής ή απόλυσης ενός φυλακισμένου.
*Η διευκόλυνση διορισμού συνηγόρου σε ανθρώπους δεν έχουν συνήγορο καθώς και η θέσπιση, υποχρεωτικά, να δικάζεται η υπόθεση μετά από διακοπή ώστε ο συνήγορος να έχει χρόνο μελέτης και προετοιμασίας της υπόθεσης.
* Η διάθεση προϊόντων που δημεύονται ως αντικείμενα λαθρεμπορία σε άπορους κρατούμενους και η αναβάθμιση των αγροτικών φυλακών.
* Το ότι το «βραχιολάκι» επεκτείνεται πιλοτικά και σε κρατούμενες γυναίκες και υποδίκους στην περιοχή της Θεσσαλονίκης.
* H πονικοποίηση όλων των πράξεων (συσσίτια, αιμοδοσίες κτλ) οι οποίες αποκλείουν κάποιους με μοναδικό κριτήριο την καταγωγή, χρώμα, θρησκεία – που αποτελεούν έμπρακτη εκδήλωση εκδήλωση και προπαγάνδιση-διαφήμιση του ρατσισμού
Σταματάω εδώ, λέγοντας ξανά ότι πιστεύω ότι έχουμε ένα νομοσχέδιο με μεγάλο πλούτο διατάξεων και εύρος διατάξεων. Και από τη συζήτηση που θα ακολουθήσει προσδοκώ μια ανταλλαγή απόψεων, που θα αναδεικνύει τις συμφωνίες και τις διαφωνίες, με τρόπο ουσιαστικό. Νομίζω ότι ήδη όσες τοποθετήσεις κομμάτων και φορέων έχουν δημοσιοποιηθεί μας προϊδεάζουν θετικά για τη δυνατότητα ενός τέτοιου διαλόγου.
