Ίση μεταχείριση στην γονική μέριμνα

Τροπολογία

στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου ….

«….»

Θέμα: Ίση μεταχείριση στην γονική μέριμνα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Με βάση την αρχή της ίσης μεταχείρισης των γονέων και των φύλων επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός των διατάξεων του οικογενειακού δικαίου ώστε να διασφαλίζεται το πραγματικό συμφέρον του παιδιού που είναι η διαμονή, η επικοινωνία και η επαφή και με τους δύο γονείς ώστε να διαμορφώσει ολοκληρωμένη προσωπικότητα και να έχει τα πρότυπα και των δύο φύλων στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.

Η βίαιη αποκοπή από τον ένα από τους δύο γονείς με δικαστική απόφαση, που είναι ο κανόνας σήμερα, συνιστά ένα τραυματικό γεγονός για το παιδί και το γονέα και μία αδικαιολόγητη διάσπαση του ισχυρού ψυχικού δεσμού που έχει το τέκνο αναπτύξει με τον γονέα που του αφαιρείται από τη ζωή του.

Οι εθνικές διατάξεις συντηρούν αντιδικίες και έριδες που αποβαίνουν ιδίως σε βάρος του παιδιού αλλά και των διαδίκων και του κοινωνικού συνόλου ενώ με περισσότερο ευέλικτες και σύγχρονες ρυθμίσεις μπορούν ν' αποφευχθούν οι αντιδικίες για την επιμέλεια, η ενδοοοικογενειακή βία, οι αυθαίρετες αλλαγές του τόπου κατοικίας του παιδιού και σειρά άλλων προβλημάτων που βασανίζουν τα παιδιά και ταλαιπωρούν το δικαστικό σύστημα.

Η επιστήμη σήμερα δέχεται ότι το αληθές συμφέρον του παιδιού είναι να το ανατρέφουν και οι δύο γονείς, ότι στην περίπτωση διάστασης ή διαζυγίου αυτό εξασφαλίζεται από την κοινή ανατροφή και από τους δύο γονείς, πράγμα που εξασφαλίζει τους καλύτερους δυνατούς δείκτες ευημερίας για το παιδί, ότι η εκ συστήματος αποκλειστική ανάθεση της επιμέλειας σε ένα γονέα προκαλεί ψυχικά τραύματα στα παιδιά και τα εκθέτει σε πιθανούς κινδύνους, ότι η ποιότητα του χρόνου που κάθε γονιός περνά με το παιδί βρίσκεται σε συνάρτηση με την ποσότητα. Τέλος, καλές πρακτικές όπως η χρήση σχεδίων ανατροφής παιδιών, η αποφυγή της αντιδικίας, η αποφυγή της ενδοοικογενειακής βίας κάθε μορφής, η μεσολάβηση, η λειτουργία δικαστικών κοινωνικών υπηρεσιών, προϋποθέτουν την νομική και πραγματική ισότητα των γονέων.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έλαβε υπόψη του τις νεότερες ανακαλύψεις της επιστήμης, τις καλές πρακτικές και τις νομοθετικές αλλαγές που έχουν λάβει χώρα στις χώρες μέλη του και με τη σύσταση 15 (2015) της επιτροπής υπουργών και το ψήφισμα 2079 (2015) της επιτροπής ισότητας της κοινοβουλευτικής συνέλευσης, ομόφωνα, διατύπωσε ρητά τις αρχές που διέπουν την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και του ανθρώπου. Οι αρχές αυτές διέπουν και τις προτεινόμενες διατάξεις.

Ως προς τις επιμέρους διατάξεις, με μικρές επεμβάσεις στον Αστικό Κώδικα αλλά ουσιαστικές και προς όφελος των παιδιών διευκολύνεται ο δικαστής να ρυθμίσει την άσκηση της γονικής μέριμνας, εφόσον δεν υπάρχει ειδικότερη συμφωνία και - φυσικά - εφόσον δεν έχει εκπέσει κάποιος γονέας από τα καθήκοντα του.

Ο κανόνας είναι ότι η γονική μέριμνα, συμπεριλαμβανομένης της επιμέλειας και φροντίδας του προσώπου, ασκείται από κοινού και από τους δυο γονείς. Ο κανόνας αυτός ισχύει ακόμα και όταν η γονική μέριμνα ρυθμίζεται από το δικαστήριο.

Για τα τέκνα που έχουν γεννηθεί σε γάμο ή ελεύθερη ένωση (άρ. 1513 ) διατυπώνεται ο κανόνας ότι, στην περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου, όταν ρυθμίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας από το δικαστήριο, κανένας γονέας εν μπορεί ν' αποκλειστεί από την γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα του τέκνου χωρίς την θέλησή του παρά μόνο για τους λόγους που προβλέπονται στο άρθρο 1532 Α.Κ.

Για τα παιδιά εκτός γάμου εφαρμόζεται ότι και για τα παιδιά εντός γάμου, από την εκούσια ή δικαστική αναγνώρισή τους και μετά.

Η επιμέλεια του προσώπου (1518 ΑΚ) δεν περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της κατοικίας γιατί αυτή καθορίζεται από το νέο άρθρο 1519 και είναι ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων. Έτσι εάν ο τελευταίος τόπος κατοικίας ήταν η Αττική, νόμιμη κατοικία του τέκνου είναι η Αττική. Το γεγονός ότι ένας εκ των δύο γονέων μετακομίζει σε άλλη πόλη δεν μεταβάλει την νόμιμη κατοικία του τέκνου, εκτός αν υπάρχει αντίθετη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή δικαστική απόφαση.

Στον τόπο της νόμιμης κατοικίας το τέκνο διαβιώνει ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς και σε καμία περίπτωση όχι λιγότερο από το 35 % του συνολικού χρόνου στον οποίο περιλαμβάνονται και οι διανυκτερεύσες με καθένα από αυτούς. Έτσι και οι δύο γονείς μπορεί να συμφωνήσουν 20 % ο ένας και 80 % ο άλλος αλλά με δικαστική απόφαση κανένας γονέας δεν μπορεί να έχει χρόνο λιγότερο από το 35 % του συνολικού χρόνου του παιδιού συμπεριλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων.

Η προσωπική επικοινωνία ( 1520 ΑΚ) δεν είναι πλέον μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση και ο κάθε γονέας οφείλει να τη διευκολύνει ανά πάσα στιγμή αλλά ιδίως όταν το τέκνο διαμένει μαζί του.

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ – ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΙΑΤΑΞΗ

Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου

Το άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο : Στις περιπτώσεις διαζυγίου η ακύρωσης του γάμου οι γονείς διατηρούν από κοινού την άσκηση της γονικής μέριμνας στην οποία περιλαμβάνεται η επιμέλεια και φροντίδα του προσώπου του τέκνου ,ακόμα και αν η άσκησή της ρυθμίζεται από το δικαστήριο.

Οι συμφωνίες των γονέων και οι δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του λαμβάνονται υπόψη από το δικαστήριο.»

Τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους.

Το άρθρο 1515 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 1515 :Η γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του. Ο πατέρας που αναγνωρίζει εκούσια ή δικαστικά το τέκνο αποκτά από την αναγνώριση την γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα του τέκνου και εφαρμόζεται αναλογικά η διάταξη του άρθρου 1513.»

Επιμέλεια του προσώπου

Το άρθρο 1518 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο1518 : Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του. Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς του ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνον εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. Κατά τη μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι` αυτόν το σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν τη συνδρομή αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών ή δημόσιων οργανισμών.»

Κατοικία του τέκνου

Προστίθεται νέο άρθρο στη θέση παλαιότερα καταργηθέντος άρθρου και λαμβάνει αρίθμηση 1519.

«Άρθρο 1519 Στην περίπτωση χωριστής διαβίωσης των γονέων ως τόπος νόμιμης κατοικίας του τέκνου παραμένει ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη έγγραφη συμφωνία των γονέων. Για την αλλαγή της νόμιμης κατοικίας του παρόντος άρθρου απαιτείται έγγραφη συμφωνία των γονέων ή απόφαση δικαστηρίου. Το τέκνο διαβιώνει στον τόπο της νόμιμης κατοικίας του και διαμένει ίσο χρόνο στην κατοικία κάθε γονέα, εκτός εάν υπάρχει αντίθετη έγγραφη συμφωνία των γονέων. Με δικαστική απόφαση δεν επιτρέπεται να διαταχθεί, για οποιονδήποτε από τους γονείς, χρόνος διαμονής του τέκνου με αυτόν μικρότερος του 35 % του συνολικού χρόνου του τέκνου, περιλαμβανομένων των διανυκτερεύσεων.»

Προσωπική επικοινωνία

Το άρθρο 1520 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 1520 : Το τέκνο όπως και ο γονέας με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο έχουν αμφότεροι δικαίωμα και υποχρέωση προσωπικής επικοινωνίας. Κάθε γονέας υποχρεούται να διευκολύνει την προσωπική επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα, ιδίως κατά το χρόνο που διαμένει με αυτόν. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους απώτερους ανιόντες του, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος. Στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων, τα σχετικά με την επικοινωνία κανονίζονται ειδικότερα από το δικαστήριο.»

Έναρξη ισχύος:

Οι παρούσες διατάξεις ισχύουν από τη δημοσίευση τους στην εφημερίδα της κυβέρνησης και ρυθμίζουν τις οικογενειακές σχέσεις και κάθε συμφωνία ή διαφορά σχετικά με αυτές ανεξάρτητα από το χρόνο γέννησής της.

Οι δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί μεταρρυθμίζονται, με νεότερη δικαστική απόφαση, μετά από αίτηση οποιουδήποτε από τους γονείς αφού, μετά τη νομοθετική μεταβολή με τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, οι εκδοθείσες δικαστικές αποφάσεις δεν καταλαμβάνονται από το δεδικασμένο.