ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ
ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ
ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΡΥΣΟΒΕΛΩΝΗ ΣΤΗΝ
ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΒΟΥΛΗΣ
ΘΕΜΑ: «Δημιουργία
ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού
χώρου και άλλες διατάξεις - Εναρμόνιση
της νομοθεσίας με την Οδηγία 2012/34/ΕΕ του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της 21ης Νοεμβρίου 2012»
«Το
παρόν σχέδιο νόμου εξυπηρετεί πλήρως
τον σκοπό της εναρμόνισης του εθνικού
δικαίου με την ενωσιακή νομοθεσία για
τις σιδηροδρομικές μεταφορές και
ειδικότερα της αναδιατύπωσης της πρώτης
δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους.
Η Οδηγία 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου για τη δημιουργία
ενιαίου σιδηροδρομικού χώρου, ουσιαστικά
καταργεί τις προηγούμενες οδηγίες που
αποτέλεσαν την πρώτη δέσμη μέτρων για
τους σιδηροδρόμους, όπως ίσχυαν,
αναδιατυπώνοντας τις διατάξεις τους
στα ζητήματα για την ανάπτυξη των
κοινοτικών σιδηροδρόμων, σχετικά με
τις άδειες σε σιδηροδρομικές επιχειρήσεις,
καθώς και σχετικά με την κατανομή της
χωρητικότητας των σιδηροδρομικών
υποδομών και τις χρεώσεις για τη χρήση
σιδηροδρομικής υποδομής.
Ο
κεντρικός στόχος του εγχειρήματος της
συγχώνευσης των κειμένων των οδηγιών
σε μια ενιαία οδηγία υπήρξε η απλοποίηση,
αποσαφήνιση και ο εκσυγχρονισμός του
θεσμικού πλαισίου για τις σιδηροδρομικές
μεταφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα
με την έως σήμερα εμπειρία και την πορεία
ανάπτυξης του σιδηροδρομικού συστήματος
στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρατηρείται ένας
δομικός κατακερματισμός με σημαντικές
συνέπειες στην ανταγωνιστικότητα του
σιδηροδρόμου έναντι των άλλων τρόπων
μεταφοράς, αλλά και προς την επίτευξη
της βιωσιμότητάς του.
Η
ενσωμάτωση των διατάξεων της οδηγίας
στο εθνικό δίκαιο, καθώς και η ορθή
εφαρμογή αυτών, αναμένεται να έχει
θετικό αντίκτυπο στη λειτουργία και
δομή του εθνικού σιδηροδρομικού τομέα,
εκπληρώνοντας στόχους που μπορούν
συνοπτικά να κατηγοριοποιηθούν ως
ακολούθως:
Γενικοί
στόχοι:
α)
η απλοποίηση της νομοθεσίας,
β)
η εξάλειψη των υφιστάμενων αλληλοεπικαλύψεων,
γ)
η αποσαφήνιση ορισμένων διατάξεων και
ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας με την
κατάργηση παρωχημένων διατάξεων.
Ειδικοί
στόχοι είναι:
α)
η εξασφάλιση επαρκούς, διαφανούς και
βιώσιμης χρηματοδότησης της υποδομής,
β)
η προαγωγή της διαφάνειας στη σιδηροδρομική
αγορά για να διασφαλιστεί αποτελεσματικός
ανταγωνισμός και να αποφευχθούν
στρεβλώσεις, και
γ)
η ενίσχυση της ρυθμιστικής εποπτείας.
Θα
έλεγα μάλιστα ότι η ευθυγράμμιση της
εθνικής νομοθεσίας με την οδηγία
2012/34/ΕΕ αναμένεται να διαμορφώσει έναν
ενιαίο οδηγό πρόσβασης για τους φορείς
του τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών
και υπηρεσιών, προσδιορίζοντας επαρκώς
τις απαιτούμενες διαδικασίες, τα μέσα
εφαρμογής και διαδραματίζοντας, κατά
αυτόν τον τρόπο, καθοριστικό ρόλο στην
επίτευξη καίριων στρατηγικών στόχων.
Ο απώτερος στόχος είναι η ενίσχυση του
μεριδίου των σιδηροδρομικών μεταφορών
στην αγορά των μεταφορών.
Το
παρόν σχέδιο νόμου, ενσωματώνει επίσης
αξιολογημένες θέσεις των φορέων του
σιδηροδρομικού τομέα κατόπιν διενέργειας
της σχετικής διαβούλευσης, ενώ επιπλέον
σημειώνεται ότι στο ίδιο πλαίσιο,
πραγματοποιήθηκε ανοικτή διαβούλευση
(opengov), η οποία διήρκησε από τις 27/4/16 έως
τις 9/5/16.
Αναφορικά
με το θέμα των δημοσιονομικών επιπτώσεων
τονίζω ότι οι διατάξεις του σχεδίου
νόμου έχουν ουδέτερο δημοσιονομικό
αποτέλεσμα, καθώς δεν προκαλούν περαιτέρω
επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού
και του προϋπολογισμού των φορέων του
σιδηροδρομικού τομέα, δεν επιφέρουν
απώλεια ή αύξηση των δημοσίων εσόδων
και δεν επηρεάζουν το εκάστοτε Μεσοπρόθεσμο
Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής
(Μ.Π.Δ.Σ), καθώς έχουν ήδη προϋπολογισθεί
στο πλαίσιο του καταργούμενου Π.Δ
41/2005.
Εξετάζοντας
συνοπτικά το περιεχόμενο, τονίζουμε τα
ακόλουθα χαρακτηριστικά στοιχεία:
Κεφάλαιο
1) Γενικές διατάξεις,
Ο
παρών νόμος εφαρμόζεται για τη χρήση
της σιδηροδρομικής υποδομής για εγχώριες
και διεθνείς σιδηροδρομικές υπηρεσίες.
Αντίστοιχα
καθιερώνονται εξαιρέσεις από το πεδίο
εφαρμογής του, λαμβάνοντας επαρκώς
υπόψη την ιδιαιτερότητα της φύσης και
των χαρακτηριστικών συγκεκριμένων
δικτύων/τύπων σιδηροδρομικής μεταφοράς
. Ειδικότερα, αναφέρω ότι οι διατάξεις
του παρόντος νόμου δεν εφαρμόζονται
στις αστικές και προαστιακές μεταφορές
που διενεργούνται στην υποδομή του
μετρό, του τραμ και των ηλεκτροκίνητων
μητροπολιτικών σιδηροδρόμων. Επίσης
εξαιρούνται τα τοπικά και περιφερειακά
αυτόνομα δίκτυα επιβατικών μεταφορών
στη σιδηροδρομική υποδομή, τα οποία
έχουν πλάτος γραμμής διαφορετικό του
κυρίως σιδηροδρομικού δικτύου και
προορίζονται για αποκλειστικά τουριστική
λειτουργία, ή έχουν μόνο ιστορικά αξία,
καθώς και η ιδιωτική σιδηροδρομική
υποδομή που υπάρχει αποκλειστικά για
χρήση από τον ιδιοκτήτη της υποδομής
για ίδιες δραστηριότητες μεταφοράς
εμπορευμάτων.
Κατά
αυτόν τον τρόπο, διαφυλάσσεται ο δημόσιος
και ευαίσθητος κοινωνικά χαρακτήρας
των αναφερθέντων κατηγοριών του
σιδηροδρομικού δικτύου και μέσων
μεταφοράς της χώρας μας προς όφελος του
δημοσίου συμφέροντος.
Προβλέπεται
ρητά ότι τα καθήκοντα του διαχειριστή
υποδομής και της αρχής αδειοδότησης
ανατίθενται στον ΟΣΕ και στη Ρυθμιστική
Αρχή Σιδηροδρόμων αντίστοιχα.
Αναφορικά
με το θέμα του ορισμού του διαχειριστή
υποδομής, όπως ετέθη στην χθεσινή
συνεδρίαση της Επιτροπής από τον Βουλευτή
κ. Μανιάτη και της μη συμπερίληψης της
έννοιας του φορέα, θέτουμε υπόψη σας τα
ακόλουθα. Στην παρούσα φάση τα καθήκοντα
του διαχειριστή υποδομής, δύναται να
ασκήσει μόνο ο ΟΣΕ, που λειτουργεί ως
δημόσια επιχείρηση, αλλά παράλληλα
ενεργώντας για το δημόσιο συμφέρον.
Είναι ο μόνος φορέας που έχει την
τεχνογνωσία διαχείρισης της σιδηροδρομικής
υποδομής της χώρας και εξαιτίας τούτου
στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, δεν
έχει προβλεφθεί η δυνατότητα άσκησης
του καθήκοντος από άλλες οντότητες.
Επίσης
σημειώνεται ότι, μεταξύ άλλων, εισάγονται
στην εθνική νομοθεσία, δύο νέες θεμελιώδεις
έννοιες για το σιδηροδρομικό τομέα και
ιδιαιτέρως για τη διάρθρωση της
σιδηροδρομικής αγοράς: α)της εγκατάστασης
για την παροχή υπηρεσιών και β) του φορέα
εκμετάλλευσης εγκατάστασης για την
παροχή υπηρεσιών.
Κεφάλαιο
2) Ανάπτυξη των σιδηροδρόμων,
Το
κεφάλαιο αυτό εστιάζει στην ανεξαρτησία
των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και
των διαχειριστών υποδομών έναντι του
Δημοσίου, προάγοντας τη διαφάνεια και
τον ανταγωνιστικό χαρακτήρα της
σιδηροδρομικής αγοράς, με σκοπό την
ενίσχυσή του έναντι των άλλων μέσων
μεταφοράς. Το γεγονός μάλιστα ότι οι
σιδηροδρομικές επιχειρήσεις είναι
ελεύθερες να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις
επί της οργάνωσης και της δραστηριότητάς
τους αποτελεί ένα πρόσθετο εχέγγυο για
τη διασφάλιση της ανεξάρτητης λειτουργίας
τους.
Η
άσκηση των βασικών καθηκόντων από τον
ανεξάρτητο διαχειριστή υποδομής εγγυάται
τη δίκαιη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση
στην υποδομή.
Καθιερώνεται
επίσης κατάρτιση ανανεώσιμης πενταετούς
στρατηγικής ανάπτυξης της σιδηροδρομικής
υποδομής από τον διαχειριστή υποδομής.
Υπό κανονικές επιχειρηματικές συνθήκες
και για εύλογο χρονικό διάστημα που δεν
υπερβαίνει την περίοδο των πέντε ετών,
ο λογαριασμός κερδών και ζημιών του
διαχειριστή υποδομής ισοσκελίζει
τουλάχιστον τα έσοδα από τα τέλη της
υποδομής, συμπεριλαμβανομένης της
κρατικής χρηματοδότησης. Ειδική μνεία
γίνεται στο ολοκληρωμένο πλαίσιο
οικονομικής εξυγίανσης του ΟΣΕ και της
ΤΡΑΙΝΟΣΕ, παραπέμποντας, συγκεκριμένα,
στις διατάξεις του άρθρου 13 του ν. 3891/10
(188 Α).
Αναπτύσσονται
διεξοδικά οι όροι πρόσβασης στη
σιδηροδρομική υποδομή, με σκοπό την
παροχή υπό δίκαιους, διαφανείς και χωρίς
διακρίσεις όρους, δικαίωμα για την
εκτέλεση παντός τύπου σιδηροδρομικών
μεταφορών εμπορευμάτων και αφετέρου
την παροχή υπηρεσιών διεθνών μεταφορών
επιβατών, διασφαλίζοντας ωστόσο την
οικονομική βιωσιμότητα των παρεχόμενων
μέσω δημόσιας υπηρεσίας επιβατικών
μεταφορών (ΥΔΥ).
Όσον
αφορά την πρόταση του κου Μανιάτη για
πρόβλεψη σύμφωνης γνώμης του διαχειριστή
υποδομής στην απόφαση του Υπουργού
Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων για τον
καθορισμό των εγκαταστάσεων για την
παροχή υπηρεσιών στις σιδηροδρομικές
επιχειρήσεις (άρθρο 13 παρ. 3 εδάφιο 4),
δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή για τους
εξής λόγους:
α)
Ο Υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και
Δικτύων εποπτεύει τον διαχειριστή
υποδομής και δεν μπορεί να υπόκειται η
Απόφασή του στην σύμφωνη γνώμη του
διαχειριστή και για το λόγο αυτό έχει
προβλεφθεί στο σχέδιο νόμου η εισήγησή
του,
β)
Η ΓΑΙΑΟΣΕ, αντίστοιχα ως διαχειριστής
μέρους της ακίνητης περιουσίας που
διατίθεται για τις εγκαταστάσεις αυτές,
θα πρέπει να γνωμοδοτεί ανάλογα με τις
σχετικές εισηγήσεις του διαχειριστή
υποδομής.
Κεφάλαιο
3) Αδειοδότηση σιδηροδρομικών επιχειρήσεων,
Ορίζεται
ότι η αρμόδια αρχή για την αδειοδότηση
σιδηροδρομικών επιχειρήσεων που είναι
η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ),
λειτουργεί υπό συγκεκριμένους
περιορισμούς, πιο συγκεκριμένα δεν
παρέχει η ίδια υπηρεσίες σιδηροδρομικής
μεταφοράς και είναι ανεξάρτητη από
τέτοιες επιχειρήσεις ή φορείς.
Επιπλέον
καθορίζονται οι γενικές απαιτήσεις
αναφορικά με τους όρους αδειοδότησης,
καθιστώντας ως απαραίτητη προϋπόθεση
για την πρόσβαση στη σιδηροδρομική
υποδομή τη χορήγηση Πιστοποιητικού
Ασφαλείας από την Αρχή Ασφάλειας,
διασφαλίζοντας κατά αυτό τον τρόπο τα
υψηλά επίπεδα ασφάλειας που θα πρέπει
να τηρούνται από την σιδηροδρομική
επιχείρηση και προς όφελος του
επιβαίνοντος.
Προκειμένου
να εξασφαλιστεί η παροχή αξιόπιστων
και κατάλληλων υπηρεσιών μεταφορών,
κάθε επιχείρηση που υποβάλλει την αίτηση
για τη χορήγηση άδειας πρέπει να είναι
σε θέση να αποδείξει στην αρχή αδειοδότησης
την πλήρωση απαιτήσεων αξιοπιστίας,
χρηματοοικονομικής επιφάνειας,
επαγγελματικής επάρκειας και κάλυψης
της αστικής της ευθύνης.
Κεφάλαιο
4) Χρέωση για τη χρήση της σιδηροδρομικής
υποδομής και κατανομή της χωρητικότητας
της σιδηροδρομικής υποδομής,
Προωθείται
η βέλτιστη και αποτελεσματική χρήση
της διαθέσιμης χωρητικότητας από τον
διαχειριστή υποδομής, προωθώντας την
ισότιμη και άνευ διακρίσεων πρόσβαση
σε όλες τις επιχειρήσεις και την όσο το
δυνατόν ικανοποίηση των αναγκών όλων
των χρηστών και τύπων μετακίνησης με
δίκαιο και αμερόληπτο τρόπο.
Επιπλέον
εξειδικεύονται λεπτομερώς η διάρθρωση
και το περιεχόμενο της δήλωσης δικτύου,
συμβάλλοντας καθοριστικά στην καθιέρωση
όρων απόλυτης διαφάνειας στη σιδηροδρομική
αγορά. Αντίστοιχα τίθενται οι βάσεις
για τη δημιουργία ενός διαφανούς,
ολοκληρωμένου πλαισίου σχετικά με τη
θέσπιση, τον καθορισμό και την είσπραξη
των τελών χρήσης υποδομής.
Επιπλέον,
ορίζεται υποχρέωση σύναψης συμβατικής
συμφωνίας μεταξύ του Δημοσίου (Υπουργοί
Οικονομικών και Υποδομών, Μεταφορών
και Δικτύων) και του διαχειριστή υποδομής,
η οποία ρυθμίζει ενδελεχώς τους κανόνες
που διέπουν τη σχέση τους και δημοσιεύεται
εντός συγκεκριμένης προθεσμίας.
Τα
τέλη χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής
και των εγκαταστάσεων για την παροχή
υπηρεσιών καταβάλλονται στον διαχειριστή
της υποδομής και στον φορέα εκμετάλλευσης
της εγκατάστασης για την παροχή υπηρεσιών
και χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση
των δραστηριοτήτων τους.
Θεσπίζεται
η δυνατότητα εφαρμογής συστήματος
αποζημίωσης για μη καταβληθέν
περιβαλλοντικό κόστος, κόστος ατυχημάτων
και κόστος υποδομής ανταγωνιστικών
τρόπων μεταφοράς.
Επίσης
δημιουργείται σύστημα επιδόσεων εντός
του συστήματος χρέωσης υποδομής, με
σκοπό την ενθάρρυνση των σιδηροδρομικών
επιχειρήσεων και του διαχειριστή
υποδομής, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί
η διαταραχή και να βελτιωθεί η επίδοση
του σιδηροδρομικού δικτύου, μειώνοντας
σημαντικά τις καθυστερήσεις στη
κυκλοφορία.
Συγκροτείται
ένα περιεκτικό σύνολο διατάξεων που
αποβλέπουν στην ολοκληρωμένη και
ισορροπημένη ρύθμιση των δικαιωμάτων
χωρητικότητας, ώστε να γίνονται πλήρως
σεβαστά με διαφανή τρόπο τα δικαιώματα
του συνόλου των αιτούντων και να
εφαρμόζεται με ακρίβεια.
Ο
χαρακτηρισμός τμήματος της υποδομής
ως κορεσμένου από το διαχειριστή υποδομής
λαμβάνει χώρα όταν, μετά τον συντονισμό
των σιδηροδρομικών διαδρομών και τη
συνεννόηση με τους αιτούντες, δεν είναι
δυνατόν να ικανοποιηθούν δεόντως τα
αιτήματα για χωρητικότητα υποδομής. Σε
αυτή την περίπτωση ο διαχειριστής
υποδομής εφαρμόζει κριτήρια προτεραιότητας
για την κατανομή της χωρητικότητας της
υποδομής, με απόφαση του Υπουργού
Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων,
λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική σημασία
της υπηρεσίας και δίνοντας προτεραιότητα
σε αυτές που καλύπτονται από σύμβαση
παροχής δημόσιας υπηρεσίας.
Θεσπίζονται
διατάξεις για το ρυθμιστικό φορέα του
σιδηροδρομικού τομέα, οι οποίες
συμπληρώνουν αυτές, κυρίως, των άρθρων
22, 23 και 24 του ν. 3891/10 (188 Α), που περιλαμβάνει
διατάξεις για την ίδρυση της Ρυθμιστικής
Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και τις
αρμοδιότητές της, ενισχύοντας περαιτέρω
τις αρμοδιότητές του και προωθώντας τη
διασυνοριακή συνεργασία και τη βελτίωση
των συνθηκών εισόδου στην αγορά.
Κεφάλαιο
5) Τελικές διατάξεις, άλλες διατάξεις
και παραρτήματα.
Το
Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και
Δικτύων κοινοποιεί στην Ε. Επιτροπή το
παρόν νόμο, καθώς και των νομοθετικών,
κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων
που εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση
αυτού, αμέσως μετά την έκδοσή τους, όπως
προβλέπει το ενωσιακό δίκαιο.
Επιπροσθέτως
αντικαθίστανται διατάξεις του ν. 3911/11
(Α 12), με τον οποίο ενσωματώθηκε στο
Ελληνικό Δίκαιο η οδηγία 2007/59/ΕΚ του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2007 σχετικά
με την πιστοποίηση του προσωπικού
οδήγησης μηχανών έλξης και συρμών στο
σιδηροδρομικό σύστημα της Κοινότητας,
για θέματα τα οποία αφορούν στις ιατρικές
απαιτήσεις για την όραση των μηχανοδηγών,
στο περιεχόμενο της εκπαίδευσης όσον
αφορά στις γενικές επαγγελματικές
γνώσεις της άδειας του μηχανοδηγού
καθώς και στο επίπεδο της γλωσσικής
ικανότητας των μηχανοδηγών που απαιτείται
στο πλαίσιο της απόκτησης πιστοποιητικού
μηχανοδηγού.
Όσον
αφορά στην χθεσινή παρατήρηση του κ.
Μανιάτη ότι καταργούμε τις διατάξεις
του άρθρου 3 παρ. 3 και 4 του νόμου ν.3891/10
που αναφέρεται στην παροχή εκπαίδευσης
από τον ΟΣΕ και την ίδρυση θυγατρικών
εταιριών του εφιστώ την προσοχή να δει
την κωδικοποιημένη μορφή του ν.3891 όπου
ρητά αναφερόμαστε στους ορισμούς του
διαχειριστή υποδομής αντικαθιστώντας
τους με τις απαιτήσεις της οδηγίας».
